Als er een innovatie van groot belang is geweest in 2020, dan is het wel de ontwikkeling van het corona-vaccin. De SARS-CoV-2-pandemie heeft voor een groot deel de agenda bepaald. Ook in de wereld van wetenschap en innovatie. Dat was niet per definitie slecht. Vanuit het beginsel ‘never waste a good crisis’ zijn er allerlei ontwikkelingen versneld en werden zelfs nieuwe technologieën geboren. Innovation Origins blikt deze maand terug op innovaties en ontwikkelingen waarover de redactie in het nu bijna voorbije jaar berichtte. Vandaag het thema ‘gezondheid’.
Reikhalzend heeft de wereld uitgekeken naar vaccins die ons uit de greep van corona moet verlossen. Iedereen volgde de ontwikkelingen op de voet. Daarmee was de zoektocht naar een middel tegen corona wel het belangrijkste onderwerp bij de berichtgeving over innovaties in de gezondheidszorg.
De coronacrisis leidde zelfs tot hulp uit een wel heel onverwachte hoek. Toen er wereldwijd een tekort aan beademingsapparatuur dreigde, schoten het Formule 1-team van Mercedes-Benz en zeven Formule 1 teams uit het Verenigd Koninkrijk te hulp.
Onderzoek naar kanker
Maar er gebeurde op het gebied van gezondheid natuurlijk nog veel meer in het afgelopen jaar. Zo gaat het wereldwijde onderzoek naar kanker en de genezing en voorkoming van deze ziekte onverminderd door. Elke week valt er wel iets nieuws te melden over voortschrijdend inzicht of een betere behandeling.
Zo hadden Brabantse ziekenhuizen een wereldprimeur met het gebruiken van de revolutionaire nieuwe lokalisatie-techniek ‘Pintuition’ van Sirius Medical. Door een tumor in de borst te markeren met een magnetische marker die zo groot is als een rijstkorrel, kunnen patiënten patiëntvriendelijker en efficiënter worden geopereerd, met betere cosmetische resultaten.
Een andere belangrijke ontwikkeling dit jaar was een nieuwe methode om een patiënt binnen 30 minuten duidelijkheid te kunnen verschaffen over mogelijke darmkanker. Met behulp van kunstmatige intelligentie waren de onderzoekers in staat om binnen een half uur met grote nauwkeurigheid onderscheid te maken tussen verschillende tumortypen en te bepalen welk type tumor het is.
Steeds meer intelligente systemen
Wat het afgelopen jaar duidelijk heeft gemaakt, is dat die kunstmatige intelligentie een steeds grotere rol gaat spelen. In de nabije toekomst is het niet alleen de chirurg zelf die op basis van zijn kunde en ervaring besluit hoe een operatie verloopt. In de nabije toekomst krijgt hij steeds vaker bij de uitoefening van dat moeilijke vak ondersteuning van computergestuurde hulpsystemen.
Dan is het niet de medisch specialist die een operatieassistent vraagt om een bepaald instrument, maar een intelligent systeem dat de chirurg een bepaalde aanpak voorstelt. Zo’n slim systeem kan ook waarschuwen voor mogelijke complicaties bij het gebruik van een bepaald instrument.
De ontwikkeling gaat nog verder dan slimme adviezen van een computer alleen. In steeds meer operatiekamers verschijnen ook robots die bij ingrepen assisteren. Versius, de robot van CMR Surgical bijvoorbeeld. Dankzij het modulaire ontwerp kan zonder problemen elke individuele robotarm worden verplaatst. De technologie van de robot maakt het mogelijk om instrumenten met 3D HD-beeld en intuïtieve instrumentenbesturing erop aan te sluiten. Zeker voor precisieoperaties als bij oogchirurgie neemt de robots een steeds belangrijker plaats in.
Ondersteuning van zorgverleners
Ook verplegend personeel mag in de komende jaren steeds meer ondersteuning verwachten van slimme systemen. Zo verzamelt TraceBook gegevens uit verschillende systemen (apotheken, labuitslagen en medische gegevens) en formuleert individuele adviezen die passen bij de situatie van de patiënt. Met algoritmes analyseert de tool de data van de patiënt en geeft wetenschappelijke onderbouwde adviezen aan de zorgverleners.
Zo werd onlangs ook de GemVision SmartGlass in gebruik genomen. Dat is een VR-bril voor bijvoorbeeld thuiszorgmedewerkers. Als zij een complexe wond moeten verzorgen, kan een verpleegkundige door middel van deze bril op afstand meekijken en aanwijzingen geven.
In het Nederlandse VieCuri ziekenhuis wordt bijvoorbeeld een wond gecontroleerd met een Hyperspectrale Beeldvorming (HSI) camera. Medewerkers van het wondexpertisecentrum (WEC) zien met één opname van de camera of de wond op normale wijze zal genezen. Een wel heel kleine camera maakt de doorgaans niet al te prettige gastroscopie straks een fluitje van een cent.
In plaats van een dikke slang die door de slokdarm wordt geleid, slikt de patiënt straks bij de huisarts een mini-camera in. Deze is gekoppeld aan een extern magnetisch controlesysteem. De endoscopie-capsule wordt met behulp van een extern magnetisch geleidingssysteem door de maag geleid. Een ingebouwd sensorsysteem stuurt een real-time beeld van de binnenkant van de maag naar een monitor.
Zorgrobot moet nog gevoel krijgen
De stap naar een daadwerkelijke zorgrobot die aan het bed zelfstandig handelingen verricht, is dan niet meer zo heel groot. Overal in de wereld wordt zo’n robot gezien als een mogelijkheid om de werkdruk in de zorg te verlichten. Het is echter wel gemakkelijker bedacht dan gedaan. Iemand uit bed halen is voor een robot een hele complexe handeling.
Het uit bed tillen van iemand is geen bezwaar voor een robot. Als de motor maar sterk genoeg is. Maar het moet voor de persoon in kwestie ook comfortabel zijn. Mensen weten precies hoe huid en lichaam aanvoelt en hoe stevig we iemand vast kunnen pakken zonder dat het pijn doet. Robots hebben amper gevoel en kunnen dat dus lastig inschatten. Daarom worden er nu robots ontwikkeld die door middel van sensoren gevoel hebben in hun vingers.
Er bestaat overigens al een robot die heel goed kan aanvoelen of je je wel genoeg ontspant om goed te kunnen slapen. In de robot zitten meerdere accelerometers die de beweging van je borstkas meten. De robot past zich aan je ademhaling aan. Langzaam neemt de robot je mee naar een tragere ademhaling, die jij onbewust overneemt. Door die rustige ademhaling gaat ook je hartslag omlaag.
Slimme health-apps
Een andere belangrijke ontwikkeling is de opkomst van divers zogenoemde ‘health-apps’ en soortgelijke toepassingen. Zo hebben Noorse wetenschappers een app ontwikkeld die met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) helpt migraine te bestrijden. Een dagelijkse trainingssessie van 10 minuten met behulp van deze app zou volgens onderzoekers bij veel patiënten migraineaanvallen kunnen verminderen.
Zo is er ook een app die (ex)-kankerpatiënten helpt bij kanker-gerelateerde vermoeidheidsklachten. De app verschaft hen naast inzicht in de oorzaak van hun klachten, ook tips om meer energie te krijgen en de kwaliteit van hun leven te verhogen.
Weer een andere app helpt mensen die net uit een revalidatiekliniek komen. Het probleem is dat je eenmaal terug in je eigen omgeving vaak de daar opgedane kennis over gezondheid, voeding en ontspanningstechnieken weer vergeet. Deze app helpt je bij het thuis verder revalideren.
Doe mee met onze poll!
[yop_poll id=”7″]
De slimme systemen kunnen zelfs in je lichaam worden ingebouwd. Zo is er een mini-camera ontwikkeld die gekoppeld wordt aan een implantaat in de hersenen. Daardoor kunnen blinden weer zien.
Zo is er ook een elektronische contactlens die een menselijke iris en de werking hiervan kan nabootsen. Met deze lens willen de onderzoekers een oplossing bieden voor mensen met een beschadigde of ontbrekende iris.
Een slim gehoorapparaat maakt gebruik van je hersengolven om te kunnen bepalen naar wie jij precies wilt luisteren. De Universiteit van Maastricht ontwikkelde een heupriem die het lichaam signalen geeft om in balans te blijven als je last hebt van evenwichtsstoringen. Spaanse wetenschappers hebben schoenen uitgerust met sensoren die aan de hand van de manier waarop iemand loopt, kunnen aangeven of iemand lijdt aan een of andere vroegtijdige degeneratieve ziekte.
Bio-printer maakt snel stukje mens
Het is nu nog niet zover dat wetenschappers een compleet menselijk lichaam kunnen nabouwen. Maar wat diverse delen betreft, gaat het hard met deze ontwikkeling. Poolse wetenschappers werken aan een levende 3D-geprinte alvleesklier voor diabetici. Utrechtse wetenschappers bouwden een 3D-printer waarmee modellen gemaakt kunnen worden van bijvoorbeeld organen of botten. Deze modellen bestaan dan uit levende cellen waarop bijvoorbeeld geneesmiddelen getest kunnen worden.
Pleister op je hart
Een van de opvallendste berichten van het afgelopen jaar op het gebied van gezondheidsnieuws was wellicht de pleister voor een kloppend hart. Hartweefsel kan beschadigd raken door een infarct. Het kan ook door een aangeboren afwijking komen. Er werd over de hele wereld al gezocht naar zo’n hartpleister. Je plakt niet zomaar een pleister op een wond aan de hartspier. Die zou door de constante bewegingen maar moeilijk blijven zitten. Het Zwitserse onderzoekscentrum Empa heeft daarvoor een oplossing gevonden. De wetenschappers ontwikkelden een weefselvriendelijke lijm die blijft plakken op een kloppend hart en ook nog eens elastisch blijft. De inspiratie daarvoor was de enorme kleefkracht die een zeemossel heeft.
Doe mee met onze poll!
Wat vind jij de belangrijkste innovaties op het gebied van de gezondheidszorg in 2020?
- De ontwikkeling van het corona-vaccin
- De opkomst van de robot in de medische wereld
- Apps die helpen je gezondheid te verbeteren
- Het 3D-printen van botten en organen
- Slimme systemen (AI) die medici bijstaan bij operaties
Lees ook deze terugblikken op de opvallendste IO-artikelen uit 2020:
Vliegende auto’s en flitsreizen met de hyperloop blijven nog toekomst
Drones, supercomputers, de opmars van robotica en heel veel slimme apps
Genoeg technieken voor een duurzamere wereld, maar we moeten ze dan wel gaan gebruiken
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
