Duitse spoorwegen zien toch liever batterij-elektrische treinen op de rails

By Bernd Maier-Leppla

Over deze column:

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Eveline van Zeeland, Derek Jan Fikkers, Eugène Franken, JP Kroeger, Katleen Gabriels, Maarten van Andel, Bernd Maier-Leppla, Willemijn Brouwer en Colinda de Beer, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.

Een paar weken geleden woonde ik een door de Vereniging van Duitse Ingenieurs (VDI) georganiseerde persconferentie bij waarin de voordelen van spoorwegvervoer op waterstof werden aangehaald. De achtergrond is duidelijk: er zijn in Duitsland nog talrijke lijnen die niet geëlektrificeerd zijn. Elektrificatie via bovengrondse leidingen zou uit financieel oogpunt nauwelijks zinvol zijn en moeilijk uitvoerbaar door de ‘snelle’ Duitse bureaucratie en bezwaren van de burgers. De huidige inzet van diesellocomotieven moet echter om milieuredenen snel worden beëindigd.

Elektrisch of waterstof?

Net als bij het vrachtvervoer werden de twee meest veelbelovende alternatieven – brandstofcel of batterij – besproken. De specialisten van de VDI Railway Technology Advisory Board en het Hydrogen and Fuel Cells Technical Committee kwamen uiteindelijk tot de conclusie dat de waterstoftrein de beste oplossing was.

Waterstoftreinen als duurzaam alternatief voor diesel: in Hessen is dat haalbaarder dan de aanleg van bovenleidingen

Nederlandse steden doen hier en daar voorzichtige pogingen om de oudste dieselvoertuigen uit de binnensteden te weren. In Duitsland zien we dezelfde stappen.

Bezwaren en energiebeleid

De bezwaren van de aanwezige persvertegenwoordigers waren nauwelijks noemenswaardig, totdat ik de vraag stelde over de levering van “groene waterstof”. Mijn indruk: de aanwezige VDI-vertegenwoordigers vonden de vraag eigenlijk wat misplaatst. Want, zo stelden zij, het gaat er vooral om te beoordelen welk systeem het meest kosteneffectief is.

Waterstoftankstations en zo

Mijn vervolgvraag ging over de infrastructuur. Tankstations voor waterstof, zo bracht ik in, kosten vele malen meer dan een elektriciteitsoplossing. Die er immers al zou zijn, gezien de huidige stand van de elektrificatie van de spoorwegen. En tenslotte wees ik op de elektriciteitskosten voor de productie van ‘groene waterstof’, die vele malen hoger zijn dan bij het simpelweg opladen van een batterij. Bovendien is ‘groene energie’ schaars en moet deze zo efficiënt mogelijk worden gebruikt.

Oneerlijk

Natuurlijk zijn zulke bedenkingen oneerlijk. Wat echter tijdens de discussie naar voren kwam, was de beroepsblindheid van de verantwoordelijken, die helaas in vele sectoren van de samenleving aanwezig is.

Holistische concepten

Ik krijg steeds meer de indruk – vooral in Duitsland – dat veel zaken niet meer tot het einde toe worden doordacht. Waterstof is een geweldig idee als je weet waar het zo goedkoop mogelijk en zonder CO₂-uitstoot vandaan komt. In tijden van een wereldwijde energiecrisis zouden interdisciplinaire financiële en klimaatoverwegingen hier echter van fundamenteel belang zijn.

De betrokkenen bij de persbriefing verwezen naar Noord-Afrika (nog niet beschikbaar), waterstofpijpleidingen (nog aan te leggen, nog niet eens in de planningsfase), vervoer uit winderige gebieden zoals Patagonië (nog niets besloten of overeengekomen) en andere mogelijkheden (daar komen we zo op). Zo kreeg men de indruk dat de productie van waterstof eerder een futiliteit was.

Duitsland trekt 6,3 miljard euro uit voor 930.000 extra laadpalen in 2030

Duitsland wil het aantal laadpalen voor E-auto’s opvoeren van 70.000 nu naar 1 miljoen in 2030.

De Duitse regering werkt ook slordig

Iets meer dan een week geleden kondigde het federale ministerie van Economische Zaken en Klimaatbescherming (!) onder Robert Habeck de eerste waterstoflevering uit de Arabische Emiraten aan. Wat niet werd benadrukt was het feit dat het om zogenaamde ‘blauwe waterstof’ ging.

Zoals bekend wordt dit verkregen door de stoomreductie van aardgas. Overigens is dit precies het aardgas dat momenteel schaars en duur is geworden in de EU. Bovendien genereert deze productie CO₂-emissies. Niet in de EU natuurlijk, maar in een land dat per hoofd van de bevolking al de op één na hoogste uitstoot ter wereld heeft van juist dit broeikasgas. Dit leek de groene minister niet in het minst te storen.

Duurzaamheid

De “stoplichtcoalitie” in Duitsland begon eigenlijk met de bewering dat ze het klimaatprobleem frontaal zouden aanpakken. De afgelopen weken en maanden is echter duidelijk geworden dat de grootste voorstanders van een duurzaam klimaatbeleid dat klimaat juist de ene na de andere slechte dienst bewijzen.

Funfact tot slot

Ondertussen lijkt het de Duitse spoorwegen duidelijk te zijn geworden dat waterstof niet de oplossing kan zijn. Er komen steeds meer batterij-elektrische treinen voor niet-geëlektrificeerde baanvakken. Onlangs nog verklaarde DBRegio in september 2022 dat het vanaf 2025 in Saarland met elektrische treinen wilde gaan rijden. Dus het gezond verstand is niet helemaal verloren gegaan.