Van alle werelddelen zal in Afrika de energiebehoefte waarschijnlijk het snelst stijgen de komende decennia. Dat komt door de bevolkingsgroei die naar verwachting leidt tot 2,5 miljard inwoners in 2050. En het komt doordat energie essentieel is voor een hoger welvaartsniveau in deze straatarme regio.
Maar kan dat ook op een duurzame manier? Volgens een nieuw onderzoek van onder andere de KU Leuven en de Vrije Universiteit Brussel is die potentie zeker aanwezig, maar het is wel noodzakelijk dat landen hun stroomnetten dan beter op elkaar aansluiten. Op die manier kan als in het ene land de zon niet schijnt of de wind niet waait, een ander land dat opvangen met waterkrachtcentrales.
Het onderzoek, onder leiding van klimaatwetenschapper Sebastian Sterl, focust op West-Afrika. Dat is een regio met grote verschillen. Je hebt in het noorden Sahellanden als Senegal, Mauritanië, Mali en Niger met veel zon en wind, maar weinig water. En je hebt veel nattere gebieden als Ghana en Ivoorkust.
30% meer duurzame energie
Sterl en zijn collega’s hebben in kaart gebracht welke ‘zon-wind-water’-strategieën er allemaal mogelijk zijn voor deze landen. En dat zijn er vele. Het onderzoeksteam, bestaande uit experts van de VU Brussel, KU Leuven, het Internationaal Agentschap voor Hernieuwbare Energie (IRENA), en Climate Analytics, ontwierp voor haar studie een nieuw computermodel, draaiende op gedetailleerde water-, weer- en klimaatdata. Het onderzocht hiermee hoe hernieuwbare stroombronnen in West-Afrika zo effectief mogelijk geëxploiteerd kunnen worden voor een betrouwbare stroomvoorziening, zonder grootschalige energieopslag. Dit alles zonder de milieueffecten van grote waterkrachtcentrales uit het oog te verliezen.
De mogelijkheid voor betrouwbare, schone stroomproductie op basis van zon en wind, ondersteund door flexibel inzetbare waterkrachtcentrales, neemt met meer dan 30% toe wanneer landen hun potentieel met elkaar kunnen delen, zo ontdekten de onderzoekers.
Alle maatregelen samen zou ongeveer 60% van de huidige stroombehoefte in West-Afrika gedekt kunnen worden door complementaire hernieuwbare bronnen, waarvan de helft zonnestroom en windkracht en de andere helft waterkracht – en dit zonder dat er grootschalige accu- of andere opslagcentrales aan te pas zouden hoeven komen.
Negatieve effecten voorkomen
Bijkomend voordeel is volgens Sterl dat er met een geïntegreerde aanpak ook meer aandacht kan worden geschonken aan de negatieve aspecten van duurzame energie. Dat geldt met name voor de grote waterkrachtcentrales die vaak veel leed met zich meebrengen. Denk dan aan dorpen die verhuisd moeten worden, natuurverlies en landbouwgebieden die verdwijnen. Door beter samen te werken en bijvoorbeeld kleinere hydropower projecten te bouwen, kunnen veel van de negatieve effecten voorkomen worden.
Volgens de studie kan verder worden verwacht dat de kosten van zonne- en windstroom in West-Afrika binnen een paar jaar zodanig gedaald zijn dat zon-wind-water-strategieën goedkopere stroom zullen opleveren dan gascentrales, welke momenteel nog goed zijn voor meer dan de helft van de stroomvoorziening in West-Afrika.
Noorwegen
De ontwikkelde methodes zijn volgens Sterl eenvoudig overdraagbaar naar andere regio’s, en het onderzoek heeft wereldwijde relevantie. “Bijna overal waar je veel waterkracht hebt, of het potentieel ervoor, kun je deze ook gebruiken om zonne- en windstroomtekorten te compenseren.”
Zo hebben verschillende Europese landen, met Noorwegen als koploper, de afgelopen jaren steeds meer interesse getoond om hun waterkrachtcentrales in te zetten om zon en wind in EU-landen te ondersteunen. Door Noorse waterkracht te exporteren wanneer andere landen kampen met tekorten aan zonne- of windstroom, kan de Europese energietransitie vooruitgeholpen worden.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
