De schoonheid in haar hoogste vorm wordt ‘subliem’ genoemd. Iedereen heeft wel eens zo’n ‘wow’-gevoel als je bijvoorbeeld boven de Gran Canyon staat. Dat is van alle tijden. Edmund Burke definieerde in het midden van de achttiende eeuw ‘sublieme kunst’ als kunst die verwijst naar een grootheid die alle mogelijkheden van berekening, meting of imitatie te boven gaat.
De vraag is of de natuur intenser is dan de kunst die de natuur afbeeldt
Het ging daarbij om het vraagstuk: biedt de werkelijkheid of de kunstige afbeelding van de werkelijkheid meer ‘wows’ op. Is de natuur intenser en boezemt zij meer angst in (bijvoorbeeld tijdens een storm) dan de kunst die de (soms dreigende) natuur afbeeldt.
Virtuele realiteit
Onderzoekers aan de Università Cattolica del Sacro Cuore in Milaan, en twee andere Europese instellingen, wilden wel eens weten of dat debat dat generaties van kunstenaars en kunstliefhebbers hebben gevoerd, ook zijn nuttigheid heeft in het hier en nu. Daarvoor vergeleken zij de emotionele reactie van vijftig deelnemers aan een proef met virtuele realiteit.
In hun (360 graden) VR-kijker kregen de deelnemers twee voorstellingen te zien. De ene vertoonde een virtuele realisatie van Vincent van Gogh’s ‘De sterrennacht’, vergelijkbaar zoals in deze video:
De andere vertoning was een hedendaagse realistische film van precies dezelfde locatie in de Provence die is afgebeeld op Van Gogh’s schilderij uit 1889.
Gesimuleerde omgevingen
Statistische analyse van de antwoorden van de deelnemers toonde aan dat beide virtual-reality video’s het sublieme met een vergelijkbare intensiteit teweegbrachten. Ze verschilden echter met betrekking tot diepere dimensies van het sublieme. Zo riep de ‘natuurvideo’ een grotere perceptie van existentieel gevaar op.
De resultaten van deze eerste studie met virtuele realiteit is dat bepaalde karakteristieken uit de virtuele realiteit van het kunstwerk ten goede komt aan het welzijn van de mens, omdat het sublieme (het wow-gevoel) goed is voor de geest. “Het kan een richtsnoer bieden voor het ontwerp van gesimuleerde omgevingen die ten bate komt aan de experiëntiële geneeskunde, zoals ik dat noem,” zegt Alice Chirico, de hoofdauteur van het onderzoek. “Stel mensen bijvoorbeeld bloot aan omgevingsscenario’s die bepaalde kenmerken hebben, bijvoorbeeld een omgeving die bijzonder ruim is en waarin de kleur groen overheerst, zonder dat dat kleurengamma uit evenwicht raakt.”
Lees ook over hoe virtuele indrukken daadwerkelijk tastbaar te maken zijn.
