Als inwoner van Eindhoven kom je er waarschijnlijk regelmatig voorbij. Op de fiets, te voet of in de auto. Voorbij aan vier bijzondere bomen in een plantsoen aan de Paradijslaan in Eindhoven. De vraag is of deze Hongaarse eiken je opgevallen zijn? Ik vermoed van niet, want deze bomen zien er op het eerste gezicht niet bijzonder uit. Het verhaal van die vier bomen is echter zeer de moeite waard.
Belarus
Het verhaal van deze bomen is uiterst actueel. Deze vier bomen hebben namelijk een relatie met Belarus, voormalig Wit-Rusland. Dit land in Oost-Europa verklaarde zich onafhankelijk op 25 augustus 1991, na het uiteenvallen van de Sovjet-Unie. Sinds 1994 is Alexander Lukashenko aan de macht. Hij wordt door velen gezien als de laatste dictator van Europa. Ondanks zijn repressieve bewind ontstond de afgelopen jaren een tech-scene die zich kon meten met de wereldtop. ‘Vergeet Silicon Valley, de IT’ers uit Minsk veroveren de wereld’, schreef Trouw nog in 2018. En ook deze website maakte vorig jaar nog gewag van de vele succesvolle start-ups uit het land, waaronder messenger-app Viber en de game War of Tanks. De afgelopen weken is Belarus vaak in het nieuws. De recente verkiezingen hebben geleid tot massale protesten in de hoofdstad Minsk en daarbuiten. De Europese Unie eist nieuwe eerlijke verkiezingen en dreigt met sancties. Poetin bekijkt de situatie met argusogen en lijkt bereid om militair in te grijpen. De situatie is zeer gespannen.
Vermist
Eindhoven heeft jarenlang een stedenband gehad met Minsk. Vanuit die verbintenis zijn in 2008 vier Hongaarse eiken geplant aan de Paradijslaan. Ter nagedachtenis aan vier vermiste mannen. Hun lot is tot op heden onduidelijk. Op 7 mei 1999 verdween Yuri Zakharenko. Hij was eerder minister van binnenlandse zaken en stond kritisch tegenover president Lukashenko. Enkele maanden later, op 16 september 1999, werden Viktor Gonchar en Anatoly Krasovsky ontvoerd. Gonchar was een bekend politicus en Anatoly Krasovsky was uitgever en financier van sociale projecten. Op 7 juli 2000 verdween de Russische journalist Dmitry Zavadsky, die bezig was met een kritische documentaire over Tsjetsjenië.
Uiteraard zijn er vermoedens, al dan niet gestaafd door bewijs, over wat er met hen is gebeurd. Maar zolang er geen officiële waarheid bestaat en hun lichamen niet gevonden zijn is het voor de nabestaanden niet mogelijk om deze gebeurtenissen af te sluiten.
Herdenken
Sinds het planten van de vier bomen aan de Paradijslaan in 2008 wordt jaarlijks op 16 september een herdenking gehouden. Deze herdenking is bedoeld om aandacht te blijven vragen voor het verdwijnen van deze mannen. De waarheid moet boven tafel komen. De actuele situatie in Belarus maakt e de herdenking deze week opnieuw erg actueel. De kranten staan vol van berichten over demonstranten die zijn opgepakt en verdwenen.
Bij de vier bomen staat een monument met daarop de namen van Yuri Zakharenko, Victor Gonchar, Anatoly Krasovsky en Dmitry Zavadsky én een gedicht. Ik vind het een mooi en indringend gedicht.
4 bomen voor wit-rusland
4 mannen
die opstonden tegen die ene
die het volk de vrijheid benam
en verdwenen
4 bomen
hier geplant als levend teken
opdat wij geen dag vergeten
te bewenen
4 mannen
die opstonden tegen die ene
die het volk de vrijheid benam
en verdwenen
Leo Mesman (2008)
Stilstaan
Dus voortaan als je de Paradijslaan passeert, stap dan af of uit en sta even stil bij de vier bomen en het monumentje ter nagedachtenis van de vier vermiste mannen en hun familie. Opdat zij niet vergeten worden.
Over deze column
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Hans Helsloot, Mary Fiers, Buster Franken, Bert Overlack, Eveline van Zeeland, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Hier alle eerdere afleveringen.
