Vorige week zei de Nederlandse regering open te staan voor een subsidie voor Tata Steel, mits het bedrijf haar decarbonisatieplannen versnelt. Volgens de analyse van een adviescommissie kunnen de kosten oplopen tot 3 miljard euro. Dezelfde commissie schetste vijf mogelijke scenario’s voor de betrokkenheid van de overheid bij de toekomst van een staalfabriek.
Tata Steel Nederland (TSN), met zijn productiefaciliteit in IJmuden, is de grootste vervuiler van het land, met een jaarlijkse uitstoot van 11,6 miljoen ton CO2 – zeven procent van de totale Nederlandse uitstoot. Recent onderzoek wees uit dat deze vervuiling de oorzaak is van veel gezondheidsproblemen. Mensen die in de regio wonen leven gemiddeld 2.5 maand korter.
Het bedrijf heeft 9.000 mensen in dienst bij de fabriek. Vorig jaar presenteerde TSN een plan om de fabriek koolstofvrij te maken en de uitstoot tegen 2030 met vijftig procent te verminderen. Demissionair minister van Economische Zaken Adriaansens ziet de staalproductie als cruciaal voor het land, maar vindt dat het duurzamer kan.
Waarom dit belangrijk is
De fabriek van Tata Steel in IJmuiden is verantwoordelijk voor zeven procent van de Nederlandse CO2-uitstoot. Toch is staal nodig in veel industrieën, van de auto-industrie tot voedselverpakkingen. Het land wil decarboniseren, maar tegen welke prijs?
Het plan van Tata Steel Nederland
Bij de presentatie van haar plan riep TSN ook op tot steun van de overheid. De strategie richt zich op drie hoofdpunten:
- Vermindering van fijnstof en stikstofdioxide. De plannen van het bedrijf omvatten maatregelen om de opslag van grondstoffen af te dekken om de verspreiding van fijnstof en grofstof te voorkomen. Daarnaast beweert TSN dat in 2025 de uitstoot van stikstofoxide met tachtig procent zal zijn verminderd met een stikstofafzuigsysteem. Het bedrijf heeft naar eigen zeggen al €300 miljoen geïnvesteerd om de overlast te beperken.
- Vermindering van CO2-uitstoot. Er moet vijf miljoen ton minder koolstofdioxide worden uitgestoten. Deze klimaatdoelstelling kan worden gehaald door een oven en een gas- en cokesfabriek – die uiterlijk in 2029 zullen sluiten – te vervangen door een zogenaamde Direct Reduced Iron Plant (DRP) in combinatie met een Electric Arc Furnace (EAF).
- Circulariteit. TSN zal het gebruik van schrootmateriaal verhogen tot dertig procent van de jaarlijkse totale productie in 2030.
Het redden van banen en het behouden van de industrie in het land zijn belangrijk in de visie van de overheid, maar er moeten aanvullende maatregelen worden genomen, zo benadrukt de Expertgroep Gezondheid IJmond. Het eerder sluiten van een van de gas- en cokesfabrieken is een van de genoemde maatregelen die het businessmodel van de fabriek onder druk kan zetten.
De voorspelde scenario’s
Nederlanders huurde twee adviseurs in, die moesten bedenken hoe in te grijpen: de voormalige minister van economie Hans Weijers en bankier Frans Blom. De twee stelden een rapport op genaamd Hoe Tata Steel Nederland te verduurzamen? waarin ze vijf mogelijke scenario’s voor overheidsingrijpen voorstellen.
- Het eerste scenario gaat uit van geen overheidssubsidie. Dit zou betekenen dat er op korte termijn geen emissiereductie plaatsvindt. De fabriek zou binnen tien jaar sluiten omdat TSN niet aan de milieueisen zou voldoen.
- Het tweede scenario gaat uit van overheidssubsidie volgens het voorstel van Tata: in eerste instantie overschakelen van kolen op gas en waterstof. Dit zou leiden tot vijftig procent minder CO2-uitstoot in 2030. De komende jaren zou er echter nog steeds sprake zijn van overlast voor de omgeving. Deze optie vereist een geschatte overheidsbijdrage van €0,5 tot €2 miljard, volgens een vertrouwelijk rapport dat door de twee consultants per abuis is gepresenteerd.
- De derde optie is om het TSN-plan te volgen en verdere milieumaatregelen te nemen, zoals het sneller sluiten van een van de cokes- en gasfabrieken en het versneld afdekken van grondstoffen. Dit zou een extra miljard euro aan investeringen betekenen voor de twee in de vorige optie genoemde fabrieken.
- Als vierde optie voorziet het rapport dat de TSN-fabriek een schrootrecyclingfabriek wordt – zoals de Tata-fabriek in Wales. Dit zou betekenen dat de staalproductie in Nederland stopt en dat er veel ontslagen vallen.
- De vijfde optie is de gedwongen sluiting van de fabriek. De uitstoot zou geen probleem meer zijn, er zouden 9.000 ontslagen vallen en er zou geen staalproductie meer plaatsvinden in het land. Bovendien zou de overheid de bodemsanering op zich moeten nemen. De gedwongen sluiting zou tot €16 miljard kosten.
Nog meer staatssteun
Terwijl het kabinet de voor- en nadelen van elke optie beoordeelt, benadrukten Wijers en Blom de noodzaak om snel te handelen, omdat andere Europese overheden ook groene staalfabrieken subsidiëren. Na de recente geldinjectie van € 2,5 miljard om de microchipindustrie in Nederland te behouden, zou investeren in de vergroening van de IJmuiden-fabriek een nieuw hoofdstuk van staatsinterventie betekenen. Tata Steel was ook een van de top vijf bedrijven die overheidssteun ontvingen tijdens de coronacrisis: meer dan € 28 miljoen.
Minister Adriaansens zal dan een ontmoeting hebben met TSN, omdat de regering van plan is een ‘op maat gemaakte’ overeenkomst te sluiten om de duurzaamheidsdoelstellingen te halen met enkele van de grootste vervuilers van het land. Zoals Tata Steel.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
