Morgen beter: Met de billen bloot. Jij ook?

Een jaar geleden hadden veel mensen in Nederland er nog nooit van gehoord. Maar inmiddels beheerst stikstof de politieke en maatschappelijke agenda in Nederland. Het is het gesprek van de dag. Maar liefst 18.000 projecten staan op slot omdat we in Nederland teveel stikstof, beter gezegd stikstofoxide en ammoniak, uitstoten. Nederland is zelfs koploper van Europa qua stikstof-uitstoot. We hebben er dus veel van. Te veel.

Stikstof is een probleem voor onze natuur

Afgelopen weken hoorde ik regelmatig mensen, niet de minste, zeggen dat stikstof geen probleem is. Stikstof zou juist goed zijn voor de natuur. Sommige planten, zoals gras, brandnetels en bramen, gaan er inderdaad heel hard groeien. Ze overwoekeren daardoor veel andere planten. En daar zit de kern van het probleem. Voor het oog blijft het groen, maar ondertussen gaan veel planten en dieren dood. Het probleem is namelijk dat veel andere planten juist afsterven vanwege teveel stikstof. Twee concrete voorbeelden om het duidelijk te maken. Neem bijvoorbeeld heide. Die gaat dood omdat de heide ‘lui’ wordt van stikstof. Het wortelstelsel van de heide wordt steeds kleiner vanwege de stikstof. In droge tijden kunnen de planten niet genoeg vocht opnemen en sterven af. Of neem de eiken. Iedere boom heeft andere soorten schimmels rond de wortels. De schimmels van eiken kunnen slecht tegen stikstof. Door het teveel aan stikstof in de bodem ontstaat er een verzuringsproces, waardoor de schimmels rondom de eik afsterven. Die schimmels heeft een eik echter nodig om voedingsstoffen uit de bodem te kunnen opnemen. Doordat met de schimmels ook de wortels van de eik afsterven, gaat de boom dood.

Met het afsterven van onder andere eiken en heideplanten verdwijnen vervolgens ook de andere dieren en plantensoorten, die eromheen leven en van de verdwenen bomen of planten profiteerden.  Ik hoorde een boswachter afgelopen week zeggen “de natuur is aan het sterven. Het wordt al jaren steeds stiller hier op de hei”. Een uitspraak om echt even bij stil te staan ……………….
……………………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………

Door de eeuwen heen sterven er vaker planten- en diersoorten uit. De kern van de evolutie. Dat is op zich ook geen probleem. Het probleem zit in het enorme tempo en de omvang waarin dat nu gebeurd. Genoeg reden om ons zorgen te maken dus.

DE Schuldige aanwijzen

Ondertussen is onze nationale hobby weer volop losgebarsten. We zijn op zoek naar DE schuldige. DE politiek, DE overheid, DE boeren, DE luchtvaartsector, DE auto-industrie, DE banken en DE supermarkten. Het zoeken naar een antwoord op DE schuldvraag brengt tot op heden niet veel goeds. Laat staan een oplossing. Groepen staan tegenover elkaar. Iedereen wijst naar iedereen. DE hakken gaan in het zand.

Zoeken naar een oplossing

We zijn zo druk bezig met het zoeken naar DE schuldige dat het zoeken naar een oplossing daardoor steeds verder uit beeld lijkt te raken. Ik heb het overigens bewust niet over DE oplossing. Want voor een probleem dat in ruim 60 jaar is ontstaan bestaat niet één kant-en-klare oplossing.

Een oplossing is in ieder geval niet minder, minder, minder stikstofregels. De weg naar een oplossing begint met daadwerkelijk minder, minder, minder stikstof. De commissie Remkes deed onderzoek en trok de simpele, maar heldere, conclusie “niet alles kan”. Dat klinkt heel logisch en best redelijk, toch?

Zelf meedoen aan een oplossing?

Duidelijk is inmiddels wel dat er veel moet gebeuren. In alle discussies valt me op dat jij en ik, als inwoner en consument, vooralsnog buiten schot blijven. Het lijken vooral anderen te zijn die DE oplossing moeten gaan brengen. Terwijl wij, als consumenten en inwoners, samen veel invloed hebben. Als wij ons anders gaan gedragen dan is er veel (verandering) mogelijk. De laatste weken drong tot het pas goed tot me door dat de conclusie van de commissie Remkes “niet alles kan” ook voor mij persoonlijk geldt. Beetje laat geef ik toe, want natuurlijk gaat “niet alles kan” over ons allemaal.

Daarom vandaag in deze column met de billen bloot

Ik koop tot op heden mijn voedsel één keer per week in de supermarkt. Ik ben een makkelijke en luie consument. Door een volle agenda neem ik niet de tijd om met meer zorg en aandacht mijn voedsel te kopen. Uiteraard weet ik dat boeren meestal geen eerlijke prijs voor het voedsel krijgen dat in onze supermarkten ligt. Er wordt uiteraard wel geld verdiend in de hele voedselketen, maar tegelijk hebben veel duurzame boeren moeite om het hoofd boven water te houden. Er is sprake van een race naar de bodem. Steeds grootschaliger, meer bulkproducten, steeds goedkoper. De negatieve effecten van deze race naar de bodem, zoals teveel stikstof, ontstaan dus ook door mijn eigen koopgedrag. Hoog tijd voor voor verandering.

Ik koop wel vaak biologisch voedsel. Dat dan wel. Maar waar dat vandaan komt? Of het over de hele wereld is vervoerd? Ik moet eerlijk toegeven dat ik meestal niet op de etiketten kijk. Kleine letters en toch niet te begrijpen. Dus waar mijn eten vandaan komt? Ik weet het vaak niet. Jij wel?

Dus heb ik me voorgenomen om “niet alles kan” ook gewoon op mezelf toe te passen. En wat betekent dat concreet? Ik ben begonnen voortaan zoveel mogelijk voedsel te kopen dat duurzaam en in de buurt van geproduceerd is. Dus niet meer alles in een keer bij de supermarkt in een wagentje laden zonder goed te kijken. Ik wil dat boeren een eerlijke prijs krijgen voor hun duurzaam geproduceerd voedsel. Dat betekent dus nieuwe plekken zoeken om inkopen te doen. De wekelijkse routines aanpassen.En ik moet zeggen: dat valt niet mee. Het is nog best lastig om goed uit te zoeken hoe het precies allemaal zit. Maar als je een beetje tijd investeert dan kom je een heel eind. Ook hier geldt: je gaat het pas zien als je het doorhebt.

Een deel van de oplossing ligt dus niet zeker niet bij minder, minder, minder, maar bij meer, meer, veel meer bewuste consumenten. Ik ga er voor. Jij ook?

Over deze column:

In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Mary Fiers, Floris Beemster, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins in een wekelijkse column te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.