Kroatië gaat CO2 opslaan in uitgeputte olievelden. Slim, of een druppel op een gloeiende plaat?

By Elcke Vels

Over Decarbonizing Europe

Waar gaat het coronaherstelfonds over?

De Europese Commissie heeft een bedrag van 723,8 miljard euro beschikbaar gesteld om de gevolgen van de coronacrisis te bestrijden en Europa groener, schoner en toekomstbestendig te maken. Alle lidstaten konden plannen indienen voor een uitkering uit dit fonds.  

Wie doen er allemaal mee?

Alle lidstaten van de Europese Unie. Alle lidstaten? Nee, Nederland heeft nog geen plannen ingediend. Hoewel eind januari bekend werd dat er achter de schermen in Nederland hard is gewerkt om de Europese miljarden binnen te slepen. 

Waar moeten de lidstaten het geld aan uitgeven?

Minstens 37 procent moet worden gebruikt voor vergroening en 20 procent voor digitalisering. Daarnaast zijn er nog andere speerpunten:

– Smart, sustainable and inclusive growth
– Social and territorial cohesion
– Public health, economic social and institutional resilience
– Policy for future generations

Wat gebeurt er nog meer?

Verder heeft de EC nog enkele zogenoemde flagship areas benoemd:
Power up 
Renovate 
Recharge and Refuel 
Connect 
Modernise 
Scale-up 
Reskill and upskill

Wat gaat Innovation Origins doen?

De komende maanden besteden we aandacht aan de uitvoering van de plannen. We beschrijven wat elk land doet om de CO2-uitstoot terug te dringen en we maken reportages van innovatieve projecten. Aan de hand van infographics kun je de inspanningen van de lidstaten met elkaar vergelijken.

In Kroatië vervullen de vele uitgestrekte natuurgebieden een grote rol in het aanpakken van de klimaatcrisis. De Kroatische bossen staan in de top vijf van de wereld als het gaat om CO_2-absorptie. Maar niet alleen de natuur doet zijn werk. Ook bedrijven en wetenschappers in het land starten, zo ook in het kader van het landelijke Recovery and Resilience Plan, met volle moed ambitieuze projecten om de klimaatdoelen te behalen. Daaronder vallen twee pilotprojecten gericht op het afvangen van CO₂, om het vervolgens op te slaan in gas- en olievelden. “Een mooi initiatief, maar er zitten zeker haken en ogen aan”, zegt Stasa Puskaric, professor bij het Rochester Institute of Technology.

Kroatië heeft het zwaar te verduren gehad afgelopen jaren. Het land werd niet alleen getroffen door de pandemie, maar ook door verschillende aardbevingen. Het overgrote deel van het geld dat Kroatië van Europa ontvangt, wordt dan ook gestoken in het heropbouwen en verduurzamen van de getroffen gebouwen. Die verduurzaming zal indirect bijdragen aan de vermindering van uitstoot van het land. Maar het land steekt ook geld in het diréct afvangen van CO₂.

CO₂ opslaan in olie- en gasvelden

Twee pilotprojecten moeten ervoor zorgen dat de CO₂-uitstoot bij een ammoniakproductiefaciliteit en een ethanolraffinaderij, wordt beperkt. Zo wordt er een proef uitgevoerd bij ammoniakproductiefaciliteit Petrokemija Kutina. Daarbij wordt CO₂ afgevangen en via een bestaande gaspijpleiding vervoerd naar uitgeputte olie- en gasvelden in Ivanić Grad, een stad in de Kroatische provincie Zagreb. Het project heeft als doel 190.000 ton CO₂ per jaar af te vangen. Een tweede investering gaat naar een CCS-installatie die deel zal uitmaken van een ethanolraffinaderijproject. Dit project is gericht op het afvangen van 55.000 ton CO₂ per jaar, die zal worden getransporteerd naar uitgeputte gasvelden op ongeveer 40 kilometer afstand van de locatie.

Het belangrijkste doel is om ervoor te zorgen dat er op de twee locaties geen kooldioxyde in de lucht weglekt, zo staat beschreven in het plan. Ook moet de opslagtechnologie verbeterd worden. Daarnaast dienen de projecten als voorbeeldfunctie oor bedrijven die gericht zijn op de productie van fossiele brandstoffen. Het vervoeren van de CO₂ gaat via bestaande gasleidingen van INA: een middelgrote Europese oliemaatschappij. De leidingen moeten voor gebruik nog gerenoveerd worden.

Olifantengras als biobrandstof kan CO2-uitstoot drastisch doen verminderen

 Een aanzienlijke vermindering van broeikasgassen is haalbaar. Dit is de conclusie van onderzoekers van de Universiteit van Hohenheim in Stuttgart.

Fractie

“Kroatië is slechts een klein land, en onze uitstoot, zo’n 24.000 kiloton per jaar, vormt slechts een fractie van de uitstoot wereldwijd”, zegt Puskaric. De professor -hij vertelde onlangs nog over zijn onderzoek in de de documentaire ‘Ice on Fire’ met Leonardo Dicaprio- richt zich in zijn werk op natuurlijke processen die koolstof opvangen, met name door gebruik te maken van natuurlijke systemen in de oceaan. Hij is sceptisch over de pilotprojecten. “Begrijp me niet verkeerd, alle beetjes helpen en ik ben blij dat we steeds bewuster worden van onze impact op het klimaat. Maar als je kijkt naar de hoeveelheid CO₂ die er wordt afgevangen, moeten we niet verwachten dat deze projecten een grote bijdrage leveren aan het tegengaan van de klimaatcrisis. Wel hoop ik dat de projecten de fossiele industrie laten zien dat het mogelijk is om schoner te werk te gaan.”

Energieverbruik

Naast een minieme impact, kleeft er volgens de professor nog een ander groot nadeel aan de ondernemingen: de energiebehoefte. “Koolstofopvang vergt heel veel energie. Je moet het gas concentreren en onder druk zetten. Ook kost het ontzettend veel energie om het vervolgens in de reservoirs te pompen. Ik vraag me dus af of deze projecten echt iets essentieels bij gaan dragen aan de totale impact op het klimaat.”

Zeesneeuw

We moeten vooral meer gebruik gaan maken van mondiale, natuurlijke systemen die energie-efficiënt zijn, willen we daadwerkelijk een impact hebben op het afvangen van kooldioxyde. “Dat is waar ik me op focus in mijn onderzoeken naar CO₂en zeesneeuw”, zegt de professor. “Zeesneeuw is een soort douche van organisch materiaal dat van de bovenste wateren naar de diepe oceaan valt. Door de vorming van zeesneeuw te stimuleren, zouden we de oceaan kunnen helpen atmosferische CO₂te verwijderen. Het kan een natuurlijke afvoermethode zijn die wordt toegepast om de opwarming van de aarde en klimaatverandering te voorkomen. Dit heeft een veel grotere impact op het klimaat in vergelijking met de kleinere projecten die kunstmatig CO₂ afvangen.”

Alle beetjes helpen

Maar hoe intensief we ook bezig gaan met de afvang van CO₂ komende jaren, feit blijft, zo geeft de professor aan: “Voorkomen is nog altijd beter dan genezen. Het is nog altijd veel belangrijker dat we onze afhankelijkheid van fossiele brandstoffen erkennen en iets doen aan de uitstoot ervan.”

De pilotprojecten zijn maar een klein onderdeel van het totale plan van Kroatië om te vergroenen. “Het isoleren van woningen, het inzetten op treinverbindingen, en daarnaast het opvangen van CO₂: het zijn uiterst belangrijk zaken die allemaal aangepakt moeten worden”, zegt de professor in reactie op het landelijke Recovery and Resilience Plan. “Het is een grote stap dat Europa deze gelden beschikbaar stelt voor de verduurzaming van de EU-landen en ik zie dat er wereldwijd ontzettend mooie projecten worden gestart. Dit is een stap die de wereld hard nodig heeft.”

Schip slaat uitgestoten CO2 zelf op tijdens het varen

Het Rotterdamse Value Maritime zegt mondiaal de eerste te zijn met de mogelijkheid al varende CO2 af te vangen en op te slaan.