In de wekelijkse rubriek ‘follow-up’ geven we een vervolg aan het best gelezen artikel van afgelopen week. Deze week was dat ons verhaal over een onderzoek van de TU Berlijn dat uitwijst dat het coronavirus langer in de lucht blijft door kleine druppeltjes en aerosolen die we in- en uitademen.
Het onderzoek toont aan dat het virus zich niet alleen via de grote druppels verspreidt, die vrij komen als iemand niest of hoest. Ook de kleinere druppels en aerosolen die ontstaan doordat we uitademen, dragen het virus met zich mee. Afhankelijk van de grootte, de warmte in een ruimte en de ventilatie kunnen die deeltjes langer in de lucht blijven.
Factor tijd
Bert Blocken, hoogleraar bouwfysica aan de TU/e en de KU Leuven, onderschrijft de rol van de aerosolen. Onderzoek toont aan dat zeker bij die kleine deeltjes, de factor tijd ook van belang is, zegt hij. ,,Als je alleen een kleine dosis krijgt, is het waarschijnlijk geen probleem. Krijg je die dosis in korte periode waarschijnlijk ook niet.’’ Het wordt anders wanneer je urenlang met een besmet iemand in een ruimte bent en die persoon alleen al in- en uitademt. ,,De deeltjes blijven hangen en zo wordt de dosis groter. Dan wordt de kans steeds groter dat je besmet raakt.’’
Twee maanden geleden zei Blocken nog tegen zijn vrouw dat hij het rustiger aan zou gaan doen. Het was druk geweest, maar ,,het is nu drukker dan ooit’’. In april kwamen hij en collega-onderzoekers van de TU/e en KU Leuven met een onderzoek waaruit blijkt dat wielrenners en hardlopers niet bij elkaar in de slipstream moeten gaan zitten. De wolk aan druppels die je rennend of fietsend creëert, reikt verder dan de voorgeschreven anderhalve meter afstand. Nu is Blocken vooral bezig met adviezen voor fitnessruimtes en binnensport faciliteiten om ,,te zien hoe we die verder kunnen helpen’’.
Verse buitenlucht
Nog steeds zijn wetenschappers het er niet over eens wat het risico op infectie is via de kleinere druppels. Maar voor Blocken is het duidelijk dat deze pandemie een multidisciplinair probleem is. ,,Het is een probleem dat ook te maken heeft met onze gebouwen: hoe richt je gebouwen in en ventileer je ze? Het belangrijkste element om massaverspreiding door die aerosolen te vermijden is zonder twijfel ventileren met verse buitenlucht.’’
Er was, nog voor de coronacrisis, aandacht voor ventilatie. Zo schrijft het Nederlandse bouwbesluit een veel hogere ventilatie voor dan vroeger, zegt Blocken. En sinds 2008 schrijft NOC*NSF in het handboek voor sportaccommodaties een twintig keer hogere ventilatie voor sommige sportruimtes voor dan de minimumwaarden in het bouwbesluit, gaat Blocken verder. ,,Dat is gewoon heel verstandig omdat als je sport, je veel aerosolen, warmte, vocht en CO2 genereert. Verse buitenlucht is dan nodig.’’
Blocken dook de laatste weken in de wetenschappelijke literatuur over onder meer mensen die intensief in- en uitademen. Daaruit blijkt dat iemand dan tot 18 keer meer aerosolen kan produceren dan iemand die gewoon in- en uitademt. ,,Dit is niet wetenschappelijk onderbouwd, maar als ik dan doordenk, kom je met 20 keer meer ventileren aardig in een goede situatie terecht. Natuurlijk is daar meer onderzoek voor nodig, maar het is opvallend dat die getallen zo dicht bij elkaar liggen.’’
ActiefNL, de brancheorganisatie van erkende sport- en bewegingscentra in Nederland, stelde al maatregelen voor contact en ontsmetten. Volgens Blocken zijn sportscholen, die naast de adviezen van ActiefNL, een ventilatiesysteem met zo’n hoge verversingsfrequentie hebben geïnstalleerd, nagenoeg klaar om open te gaan.
Filters
De afgelopen weken schreef Blocken samen met collega’s een wetenschappelijke publicatie over bestaande technologieën die kunnen helpen om wereldwijd de sportscholen weer veilig te kunnen openen. Onder meer door filters te gebruiken die werken met elektrostatische ladingen. ,,Dan krijgen aerosolen een elektrische lading en worden ze via een geaarde plaat geneutraliseerd.’’ Veel van die bestaande filtertechnieken worden al in kleine vorm gebruikt bij mensen met een erge allergie, vertelt Blocken. ,,Maar die systemen kunnen zo groot zijn als een huis. Soms worden ze ook gebruikt in de zware industrie om de lucht te zuiveren.’’
Sportmondmaskers
Met welke technologie haal je de hoogste rendementen, dat is volgens Blocken de vraag. Zelf opperde hij een mondmasker voor sporters. Dat stuitte op hilariteit, vertelt hij. ,,Het is iets waar sommige mensen zich niets bij kunnen voorstellen, maar dat geldt voor zoveel in deze coronacrisis.’’ Al in het begin van de crisis zag Blocken wielrenners met een mondmasker hard langs het kanaal fietsen. ,,Dat zal natuurlijk nooit hetzelfde zijn als zonder mondmasker fietsen. Maar het is zeker iets om te onderzoeken.’’ Blocken heeft het, als wielerliefhebber, hoog op zijn lijstje staan.
,,Stel dat er dit jaar een aantal wielerwedstrijden niet doorgaan, dan verwachten ze dat er een aantal teams failliet gaat. Als we volgend jaar nog zo’n pandemie krijgen, zie ik liever een Ronde van Frankrijk met mondmaskers dan geen ronde van Frankrijk.’’ Er is volgens Blocken nog wel veel innovatie voor nodig, ,,het sportmondmasker moet én de druppels opvangen én het mag de ademhaling niet te zeer belemmeren’’. ,,Natuurlijk zal er tegen een Tour met mondmaskers veel weerstand zijn. Maar ik heb liever een economie die draait met mondmaskers dan een economie die ten onder gaat.’’
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
