De oorlog in Oekraïne is vandaag precies een jaar oud. En de week van deze verjaardag kan met recht nu al historisch worden genoemd. Het bezoek dat de Amerikaanse president Joe Biden maandag aan Kiev bracht, werd snel gevolgd door de toespraak van de Russische president Vladimir Poetin. Daarin kondigde hij aan, dat het land zich uit het nucleaire START-verdrag terugtrekt. Ondertussen versterken de VS en de EU-landen hun steun aan Oekraïne door tanks en luchtverdedigingssystemen te sturen. Naast militair materieel zouden ook door artificiële intelligentie (AI) aangedreven systemen de ontwikkeling van het conflict kunnen beïnvloeden.
AI in oorlogsvoering stond eerder deze maand centraal op de REAIM conferentie in Den Haag. Op deze tweedaagse top, mede georganiseerd door Nederland en Zuid-Korea, spraken deskundigen in paneldiscussies over het gebruik van deze technologie en verschillende AI-toepassingen. Op het Oekraïense slagveld zijn informatieverwerkende algoritmen en door AI aangedreven drones de belangrijkste voorbeelden van hoe computerondersteunde intelligentie kan worden ingezet.
De impact van AI
Op dit moment is de belangrijkste impact van AI het concurrentievoordeel van snellere informatieverwerking. “Het verschil dat geautomatiseerde technologieën zoals AI opleveren is enorm groot. Als je hierop hebt gefocused, dan ben je in staat landen te overtreffen die jarenlang 65 miljard dollar per jaar aan defensie hebben besteed”, benadrukte Alex Karp tijdens een van de REAIM-sessies. Hij is de CEO van Palantir, een data-analysebedrijf wiens software door Kiev wordt gebruikt voor militaire aanvallen.
Maar bij het Russische leger komt de theorie niet overeen met de praktijk, aldus Samuel Bendett. Hij is adviseur bij CNA en nam deel aan een van de panelsessies van REAIM. Daarin besprak hij met enkele van de co-auteurs de aanstaande publicatie van The AI Wave in Defence Innovation. “Vóór februari 2022 bracht de Russische militaire academie tal van logische, interessante en relevante analyses over de evolutie van AI bij de strijdkrachten in de wereld. Maar er gaapt er een enorme kloof tussen wat ze over AI beweerden en de oorlog die ze nu uiteindelijk voeren.”
Volgens hem hebben militaire, industriële en politieke problemen de Russische prestaties beïnvloed. Maarterwijl aan de ene kant sommige van deze problemen het Russische leger benadelen, zijn de Russen aan de andere kant juist in staat om sommige andere problemen on the fly oplossen.
“Zij zijn zich goed bewust van de problemen die aan het licht zijn gekomen en die zij in de loop van deze oorlog niet kunnen oplossen. Tegelijkertijd kan hun informatietechnologiesector vrij snel evolueren. Als de Oekraïners ergens als eerste mee komen, dan zullen de Russen hen snel kopiëren,” legt Bendett uit.
AI-aangestuurde tanks
AI en de oorlogstoepassingen ervan staan nog aan het begin. Na jaren van testen en ontwikkelingen is de oorlog in Oekraïne de eerste proeftuin. Nu AI-gestuurde informatieanalyse een waardevol instrument is gebleken om militaire acties te plannen, zien we binnenkort wellicht ook andere toepassingen op het slagveld.
Dmitry Rogozin, Ruslands voormalige ruimtevaartbaas, kondigde op 2 februari de aankomst aan van vier robottanks in Donbas. Deze zogeheten Markers zijn onbemande grondvoertuigen (Unmanned Ground Vehicles; UGV) die op tanks lijken. Er bestaan vier verschillende configuraties: voor verkenning, gevecht, bewaking en logistiek. De gevechtsversie kan worden uitgerust met antitank-geleide raketten, automatische granaatwerpers en machinegeweren. Daarnaast kan hij ook drones dragen voor gevechten. Het belangrijkste is dat de robot beschikt over geavanceerde bewegingsmogelijkheden en over een visueel systeem beschikt waarbij waargenomen gegevens met AI-algoritmen worden verwerkt.
Rogozin kondigde de start aan van de test van Marker-tanks, inclusief de gevechtsversie en mogelijk ook de AI-mogelijkheden. Omdat het om een prototype gaat, zal de impact op korte termijn waarschijnlijk beperkt zijn. Volgens Bendett wordt daarmee wel relevante informatie verzameld voor de toekomstige ontwikkelingen van de technologie.
“De Russische defensie-industrie maakt zich echter niet op om honderden UGV’s in te zetten. In de oorlog gebruiken ze op afstand bediende systemen in de gebieden die Rusland op het Oekraïense leger heeft veroverd. De Markers zijn echter bedoeld als aanvalswapen. Het is erg moeilijk voor soldaten en ervaren tankcommandanten om ze in die omstandigheden te gebruiken. Zoals bij alle andere innovaties gaat het hier om testen.”
Ethiek en oorlogsvioering met AI
In een ander panel over de impact en regulering van algoritmische oorlogsvoering benadrukte prof. dr. Frans Osinga van de Universiteit Leiden dat “AI geen revolutie is, maar een nieuwe realiteit”. Terwijl de ontwikkeling zich voltrekt, roept dit prangende ethische vragen op. Hoe moeten deze technologieën worden ingezet? Wie is verantwoordelijk voor het richten en afvuren van raketten met AI-machines? Welke doelen kunnen worden opgenomen?
Het zal tijd en onderhandelingen kosten om ethische en regelgevingskaders op te zetten. Een van de eerste officiële bijdragen aan het debat komt van het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken. Het overheidsorgaan heeft onlangs een verklaring uitgebracht over het verantwoorde gebruik van militaire AI. De verklaring bevat 12 punten op over hoe staten het gebruik van militaire AI moeten benaderen. Daarbij benadrukt het de naleving van het internationaal recht en menselijke controle over de technologie.
“Het is een begin van een discussie en van transparantie. Dit gesprek moet plaatsvinden tussen landen die leiders zijn op het gebied van technologie, zoals de VS. Dit is allemaal nog zo recent en er ontbreken nog zoveel details, die waarschijnlijk pas in latere discussies worden uitgewerkt,” besluit Bendett.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
