Predica Diagnostics werpt zich in de strijd tegen baarmoederhalskanker

Start-up Predica Diagnostics werpt zich in de strijd tegen het Humaan Papillomavirus (HPV), een virus dat baarmoederhalskanker kan veroorzaken. Door middel van een test die niet alleen het virus aantoont maar juist de activiteit van het virus meet, hopen ze vrouwen effectiever te kunnen diagnosticeren en overbehandeling te voorkomen. Nu is het nog een klein bedrijf in een van de Mercator gebouwen bij de Radboud Universiteit Nijmegen, maar er zijn grootse plannen. “Uiteindelijk willen we wereldwijd een leidende rol krijgen in baarmoederhalskankerpreventie”, zegt algemeen directeur Marco de Boer. 

William Leenders, onderzoeker aan de Radboud Universiteit en wetenschappelijk directeur, is samen met de Boer oprichter van Predica Diagnostics. Het doel van de start-up is om een test te ontwikkelen en op de markt te brengen die niet alleen het HPV-virus aantoont, maar juist ook de kankerverwekkende activiteit van het virus meet. Zo hopen ze vrouwen effectiever te kunnen diagnosticeren en overbehandeling te voorkomen. 

Het Humaan Papillomavirus is een van de meest voorkomende seksueel overdraagbare aandoeningen in Nederland. Schattingen van het RIVM geven aan dat 80 tot 90 procent van de bevolking ooit besmet raakt met het virus. Wereldwijd krijgen elk jaar 500.000 vrouwen baarmoederhalskanker, van wie de helft overlijdt.   

Immuunsysteem

In Nederland krijgen vrouwen tussen de 30 en 60 jaar elke vijf jaar een uitnodiging om een uitstrijkje van de baarmoederhals te laten maken die getest wordt voor het virus. Dit kan tegenwoordig ook door middel van een zelf-afname die een vrouw thuis kan doen en opsturen voor een HPV-test. “Deze test kijkt naar de aanwezigheid van het virus”, zegt Leenders. “Het is een hele gevoelige meting en ongeveer 10 procent van alle vrouwen wordt positief getest voor dit heel besmettelijke virus.” Vrouwen voor wie dat geldt, moeten alsnog naar de dokter voor een uitstrijkje, waarna ze bij een positieve test doorverwezen worden naar een gynaecoloog. Maar het virus veroorzaakt niet altijd kanker. Leenders: “Je hebt natuurlijk ook je immuunsysteem. In 95 procent van de gevallen ruimt het lichaam dit virus zelf op, dat kun je nog niet voorspellen.” 

De test die Predica Diagnostics ontwikkelt kan met meer zekerheid aantonen of het virus ook daadwerkelijk kanker zal veroorzaken. Hierdoor hoeven vrouwen minder vaak naar de dokter voor een ‘vals alarm’ en dat kan heel wat kopzorgen schelen. “Geen gedoe als het niet nodig is, dat is eigenlijk het motto van ons bedrijf”, zegt Leenders. 

Hoe is het om een bedrijf te starten in het midden van een pandemie? 

De Boer: “Afgezien van een paar maanden vertraging zie ik geen negatieve effecten. Diagnostiek was vóór Covid een vies woord voor investeerders. Zo van: daar kan je niet zo veel geld mee verdienen, dat is niet zo belangrijk. Maar nu zien mensen in dat juist diagnostiek essentieel is om ziekte te voorkomen. Ik zie nu dat er veel meer geld naar diagnostiek gaat omdat mensen inzien dat preventie heel belangrijk is.”

Hoe werkt de test?

Leenders:  “De test die wij ontwikkelen is op basis van een het standaard HPV-uitstrijkje dat vrouwen zelf thuis kunnen afnemen, de uitstrijk van de dokter kan ook, als er maar cellen in zitten. Wij meten het RNA van het virus, niet het DNA, wat het huidige bevolkingsonderzoek doet. Het RNA maakt de eiwitten die zorgen voor de functionele activiteit van het virus. Dus alleen op het moment dat het virus je cellen geïnfecteerd heeft en RNA maakt wordt zo’n virus mogelijk gevaarlijk. Dat meten wij.” Met de methode die Predica Diagnostics heeft ontwikkeld kunnen ze honderden samples tegelijkertijd analyseren. Met machine learning kun je uiteindelijk de computer laten voorspellen wat het risico van een vrouw is om daadwerkelijk kanker te ontwikkelen.

Hoe kwamen jullie op dit idee?

Leenders: “Dit is een doorontwikkeling van een technologie die al bestond. De test die wij doen was al beschikbaar voor DNA-analyses, en wij hebben het doorgetrokken naar RNA.” Hij ontwikkelde deze test aanvankelijk voor hersentumoren, maar toen bleek dat de test ook het RNA van het HPV-virus kon meten is de focus hierop gekomen. 

In welke fase zitten jullie?

De Boer: “We zijn aan het opstarten. We hebben ons team opgericht, Hans van Leeuwen is voorzitter van de adviesraad en Menno Rasing is onze eerste collega op het lab. We hebben net een licentieovereenkomst gesloten met het Radboudumc, daardoor hebben we de exclusieve rechten op de technologie die William ontwikkeld heeft. Per 1 juli is ons lab geopend en we zijn investeerders aan het aantrekken.” Radboudumc is al aandeelhouder in het bedrijf. Van de Stichting RedMedTech Discovery Fund, een stichting in Gelderland die start-ups ondersteunt, hebben ze een lening gekregen en via RVO heeft Predica een zogenoemde MIT subsidie gekregen om de opstart mogelijk te maken. 

Waar willen jullie naartoe groeien?  

De Boer: “Uiteindelijk willen  we wereldwijd een leidende rol krijgen in baarmoederhalskankerpreventie. Binnen twee jaar willen we de test klaar hebben voor de Europese markt. We willen over een jaar al het eerste prototype klaar hebben. Hopelijk zijn we over vijf tot zeven jaar zo groot dat we of naar de beurs gaan, serieus geld binnenhalen en groeien, of dat ons bedrijf opgekocht wordt door een groot diagnostisch bedrijf dat al wereldwijd werkt en dan het stokje overneemt.”

Heeft de test ook andere toepassingen?

“Wat gaaf is”, zegt de Boer, “we werken nu aan baarmoederhalskanker. Maar William heeft op academisch niveau ook gekeken naar longkanker, nierkanker en bijvoorbeeld hersentumoren en daar zou je onze techniek ook voor kunnen inzetten. Dat je bijvoorbeeld gaat kijken in tumorweefsel welke genen tot expressie komen en dat je dan beter kunt kiezen welke medicijnen je moet inzetten.” 

In ieder geval voor de komende twee jaar blijft baarmoederhalskanker de primaire focus. “Voor de andere toepassingen zijn we op zoek naar bedrijven die met ons willen samenwerken, zodat we in de toekomst niet alleen voor baarmoederhalskanker, maar ook voor andere typen kanker, patiënten kunnen helpen. Dat is onze langetermijndroom.”

“Onze langetermijndroom is niet alleen voor baarmoederhalskanker maar ook voor andere typen kanker deze methode in te zetten”

Marco de Boer