Nabijheid van andere ondernemers en de dynamiek die daarbij hoort, een stevige kennisinfrastructuur en een woon- en werkomgeving van hoge kwaliteit: Midden-Brabant (*) heeft veel van de voordelen die typisch zijn voor succesvolle regio’s. En toch zijn de economische prestaties op zijn best gemiddeld te noemen. Waar ligt dat aan? Om daar achter te komen deed de Rabobank uitgebreid onderzoek en kwam uiteindelijk tot acht opgaven die de regio een krachtige impuls moeten geven. In deze serie onderzoeken we aan de hand van interviews met betrokkenen wat er precies moet gebeuren in Tilburg en omgeving. Lees hier de complete serie tot nu toe
De reden voor het onderzoek was drieledig, zegt Lilian Damen, directeur cooperatieve Rabobank Tilburg e.o. “Allereerst is er het Coöperatief Convenant dat elke Rabobank heeft omarmd. Daarin benadrukken we de kracht van het collectief, in dat we samen meer bereiken dan alleen. We geloven dat we als land sterker uit de crisis komen zolang saamhorigheid en solidariteit de boventoon blijven voeren. Daarom hebben we iets bijzonders gedaan. Samen met meer dan 5000 leden, klanten en beleidsbepalers uit 14 verschillende regio’s in Nederland zijn we in dialoog gegaan over wat er op de agenda voor Nederland moet komen te staan. Uit die dialogen is het coöperatief convenant voortgekomen, een toekomstplan voor Nederland. Een plan gemaakt voor en door de mensen en bedrijven uit de regio. Ook voor onze regio zijn we in gesprek gegaan met 300 stakeholders. En daaruit kwamen enkele belangrijke aandachtspunten en opgaven.”
De tweede reden lag in de actuele situatie in Midden-Brabant: een regio met grote onderlinge verschillen maar ook een heldere conclusie dat het economisch potentieel niet voldoende benut werd. “En de derde reden was puur persoonlijk voor mij. Mijn ouders komen hiervandaan, ik vind het een geweldige regio. Alles is hier aanwezig: ondernemerschap, een groene omgeving, veel recreatiemogelijkheden, een heerlijk woonklimaat, en dat alles op de vierkante meter. En toch miste ik iets. Waar staat deze regio voor? Hoe positioneren we ons? En hebben we het over Tilburg, over Midden-Brabant of toch liever ‘Hart van Brabant’? We zijn sterk in logistiek en in de maakindustrie, een prachtige leisuresector, maar toch geen kleur op de wangen. Dat is zo jammer. Hoe kan dat?”
“Midden-Brabant heeft wat kleur op de wangen nodig”
Otto Raspe – hoofd RaboResearch Regio’s, Innovatie, Duurzaamheid en Ondernemerschap – heeft wel een idee hoe dat kan. Als regio-onderzoeker van de bank heeft hij inmiddels vier grote economische onderzoeken afgerond (Brainport Eindhoven, Gelderland-Zuid, Twente en Midden-Brabant) en de volgende twee zijn al weer opgestart. “Mooi is dat ons onderzoek ook de verschillen per regio duidelijk maakt, zowel inhoudelijk als in het stadium van ontwikkeling. Voor Brainport is het bijvoorbeeld vooral de vraag hoe de regio aan de top kan blijven, voor Tilburg gaat het erom het enorme potentieel eindelijk eens goed te gaan benutten. In het verleden is dat geprobeerd met te vage benamingen zoals ‘moderne industriestad’, maar dat werkt niet. Er is een helderder profiel nodig.” Dat is des te belangrijker, zo stelt Raspe vast, omdat “de economie weliswaar in hoog tempo mondialiseert, maar de lokale condities voor ondernemers nog steeds cruciaal zijn.”
Meer dan ligging
Bereikbaarheid en ligging van een regio spelen daarbij een rol, maar er is meer. Raspe: “Hoe actief zijn de netwerken, wat voor ontmoetingsmogelijkheden zijn er, hoezeer wordt ondernemerschap gestimuleerd… dat is allemaal belangrijker dan ligging. En als je dan naar de statistieken kijkt, dan zie je een onderbenut potentieel in Midden-Brabant. Er kan hier veel meer.”
Ook voor Jacqueline Spoeltman, directeur Grootzakelijk in Midden-Brabant, was duidelijk dat het onderzoek vooral zou moeten leiden tot handvatten om de regio herkenbaarder en daarmee aantrekkelijker te maken. “Kleur op de wangen, inderdaad, maar ook dat het top of mind is. Midden-Brabant heeft alles in zich. Daar wil je wonen en ondernemen. Ik merk een grote bevlogenheid bij ondernemers in Midden-Brabant, die veelal ook in de regio investeren.”
Regionale en lokale binding is daarbij cruciaal, zegt Spoeltman. “Dus laten we ook vooral aandacht geven aan de ondernemers die hier geworteld zijn, of dat willen zijn. Maar dat geldt ook andersom: als je je hier wilt vestigen of wilt komen ondernemen, zou het ook fantastisch zijn wanneer iedereen kan bijdragen aan de acht opgaven. Ik kan echt geïnspireerd raken door ondernemers die hier werk van maken en de verbinding leggen met de omgeving. De een investeert in duurzaamheid, de ander in het begeleiden van medewerkers die in schuldsanering zitten en weer een ander in financieel gezond leven. Wie aandacht heeft voor zijn directe omgeving draagt bij aan de brede welvaart in onze regio, maar óók aan de continuiniteit van het eigen bedrijf.”
“Alles draait om de dynamiek van ondernemerschap”
Wat Raspe, Damen, Spoeltman en hun mede-onderzoekers gaandeweg merkten is dat veel afhangt van de dynamiek van ondernemerschap. “Om de potentie van Midden-Brabant te benutten en de regio economisch vooruit te helpen is een scherpere focus nodig”, concludeert Damen. “Ondernemerschapsdynamiek zou daarbij centraal moeten staan. Het is een thema dat overheid, kennisinstellingen en het bedrijfsleven kan verbinden. De regio onderscheidt zich nu al door een krachtig midden- en kleinbedrijf, heeft de potentie om te diversifiëren op basis van krachtige sectoren en heeft een kennisinfrastructuur met een profiel rond ondernemerschap, organisatie en innovatie. Dat alles is een mooie basis voor nieuwe bedrijvigheid.”
Brede welvaart
Maar het gaat niet om ondernemen alleen. Cruciaal is, aldus de onderzoekers, een koppeling aan brede welvaart. Raspe: “Daarbij staat niet alleen economische groei centraal, maar vooral ook de economische waarde voor mensen in balans met een duurzame en inclusieve toekomst. Ook hiervoor heeft de regio een mooie basis; breng dus vooral naar buiten wat de regio allemaal te bieden heeft – en doe dat op een ondernemende manier, want via ondernemerschap wordt algemene kennis omgezet in economisch relevante kennis.”
“Ondernemerschap zorgt er ook voor de regionale economieën kunnen vernieuwen”, vult Damen hem aan. “Vandaar dat we het centraal stellen in onze hoofdboodschap.”
De komende weken gaan we in afzonderlijke afleveringen nader in op de acht concrete opgaven die de regio heeft om het economisch potentieel beter te benutten. Dit zijn de opgaven waar het allemaal om draait:
- Werk aan een gedeelde visie
- Werk aan profilering van de regio en zet ondernemerschap hierin centraal
- Verbeter het start-up en scale-up klimaat in de regio
- Naar een ondernemende overheid
- Maak een investeringsagenda gericht op ondernemen voor brede welvaart
- Continueer de investeringen in een aantrekkelijk woon- en werkklimaat
- Van stad met universiteit naar universiteitsstad
- Naar een koploper op het gebied van duurzaamheidstransitie
*) Regio Midden-Brabant omvat de volgende gemeenten: Dongen, Gilze en Rijen, Goirle, Heusden, Hilvarenbeek, Loon op Zand, Oisterwijk, Tilburg en Waalwijk.
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
