Oekraïense start-up Releaf Bag maakt papieren verpakkingen van bladeren

By Aafke Eppinga

Elk jaar wordt er meer dan 7,3 miljoen hectare bos gekapt voor papierproductie. Dat zijn twintig voetbalvelden per minuut. De Oekraïense Valentyn Frechka groeit op in een bosrijke omgeving en maakt zich zorgen. Hij is pas zestien als hij op zoek gaat naar een alternatief voor cellulose – de belangrijkste grondstof van papier – uit hout. Hij probeert gras en stro, maar de resultaten vallen tegen.

Tijdens een wandeling in de Karpaten, een hooggebergte in Midden-Europa, valt het kwartje. “Ik bedacht ineens: waarom probeer ik het niet met bladeren?” Ruim vijf jaar later is er Releaf Bag. In vergelijking met de productie van traditionele papieren verpakkingen gebruikt de start-up 15 keer minder water en wordt 78 procent CO₂-uitstoot bespaard. In deze aflevering van Start-up of the Day vertelt Frechka over de missie en ambitie van Releaf Bags.  

Waarom bladeren?

“Bladeren worden in steden als biologisch afval beschouwd. Om de straten schoon te houden en te voorkomen dat er stikstof in de lucht terechtkomt, verwijdert de gemeente ze. Vaak worden ze verbrandt. Dit schaadt de atmosfeer, omdat er koolmonoxide en andere schadelijke gassen vrijkomen.

Wij zien bladeren als een bron van cellulose, de grondstof van papier. Dit ‘afval’ is een betaalbare grondstof die in grote hoeveelheden en het hele jaar door beschikbaar is. De pulp van bladeren is een alternatief voor houtcellulose, waar papier normaal gesproken van gemaakt wordt.

Zo gaan we met een restproduct de vernietiging van bossen tegen; voor onze verpakkingen hoeft geen enkele boom het te ontgelden. Bovendien gebruiken we ook veel minder water en is ook onze koolstofuitstoot veel lager in vergelijking met de traditionele productie van papier. Onze verpakkingen hebben een afbreekcyclus van 30 dagen, terwijl dit bij traditioneel papier tot 270 dagen kan duren.”

Hoe ziet het proces van bladeren tot papier er precies uit?

“Het begint met het verzamelen van bladeren uit woonwijken, stadsparken en andere industrieën die afval produceren waar cellulose in zit. Mensen denken vaak dat we bladeren uit bossen gebruiken en geven dan als kritiek dat je ze moet laten liggen, omdat je anders het ecosysteem verstoort. Maar we gebruiken alleen bladeren die door steden worden opgeruimd.

Vervolgens maken we ze schoon, leggen we ze te drogen en vermalen we het tot korrels. Zo kunnen we de grondstoffen het hele jaar door opslaan en is de productiecyclus stabiel. Dit granulaat wordt verwerkt tot een speciale vezel die de basis vormt van ons papier. Daar voegen we vulstof aan toe en vervolgens wordt het papier door een machine geperst en gerold. Uiteindelijk maken we daar blanco papieren zakken van.

Het idee ontstond tijdens een wandeling in de bergen. Wat is er daarna gebeurd?

“Begin 2018 had ik voor het een hoge kwaliteit verpakking als eindresultaat. Met dat prototype ben ik me eigenlijk voor elk denkbare wedstrijd gaan inschrijven om aan financiering te komen en het prototype verder te ontwikkelen. Ik won meerdere prijzen, en in het najaar van 2018 werd ik uitgenodigd om op de innovatie-afdeling van Zhytomyr Cardboard te werken, een grote kartonfabriek. Hier kreeg ik de mogelijkheid om mijn technologie te verfijnen en toen medeoprichter Alexander Sobolenko erbij betrokken raakte, werd Releaf geboren.”

Wat is jullie grootste uitdaging?

“Daar heb ik niet één antwoord op, dat zijn er meerdere. Het beschermen van onze technologie, is een uitdaging, maar ook het opschalen en alles wat daarbij komt kijken. We hebben nu een fabriek in Oekraïne, maar daar zijn de omstandigheden nu heel onzeker. Ik zit nu zelf in Frankrijk, maar we zijn er nog niet over uit waar we onze eerste fabriek willen opzetten. Het systeem voor start-ups is hier vrij ingewikkeld.”

Waar staan jullie nu en waar willen jullie over vijf jaar staan?

“In 2021 hebben we onze eerste fabriek in gebruik genomen en de eerste contracten gesloten met het Wereldnatuur Fonds en Canopy Planet. Vorig jaar zijn we begonnen met de verkoop van onze verpakkingen in Europa en hebben we een voorstel ingediend bij het EIC Accelerator 2022-programma. De totale kosten van een pilot productielijn bedragen 3,5 miljoen euro, waarvan de EU 2,5 miljoen subsidieert. Bovendien hebben we toezegging dat ze de aankomende jaren willen investeren in verdere opschaling. De komende vijf jaar willen we twee nieuwe productielijnen opzetten. We staan in de startblokken, ik kan niet wachten.”

Oekraïense start-up Knopka wil ziekenhuiszorg efficiënter inrichten met één knop

Als zijn oma in 2018 een jaar in het ziekenhuis ligt, beseft Ivan Osadchyy zich – ondanks dat hij zelf ook als verpleegkundige werkte, hoeveel taken er op het bordje van zorgpersoneel liggen.