Als de Coronacrisis ons iets duidelijk maakt, is het wel dat de oplossingen van vroeger niet meer werken voor de problemen van vandaag. Maar om die nieuwe oplossingen te bereiken en echte innovaties te creëren waar de maatschappij wat aan heeft, moet er iets veranderen in de manier waarop wij tegen de wereld aankijken. Nieuwsgierigheid, de basis voor alles wat we bij Innovation Origins doen, is daarbij cruciaal, zo toont ook het onderzoek van Danae Bodewes aan. In een serie interviews spreekt ze met nieuwsgierige types die elk op hun eigen wijze de bouwstenen leveren voor een nieuwsgierig leven. Hier de complete serie tot nu toe.

Nieuwsgierige types: Laurens Knoop (48), creatief directeur en oprichter van The School of Life Amsterdam, trainer, spreker en investeerder

Laurens Knoop ging naar de Vrije School, studeerde economie, deed een MBA, werkte als onderzoeker en consultant en besloot 10 jaar geleden het roer om te gooien. Hij startte ‘Brandstof’, om mensen te inspireren met de waarde van filosofie en cultuur. Brandstof opzetten was ploeteren, de opvolger The School of Life Amsterdam werd een succes met nu ruim 40.000 bezoekers per jaar. Hoog tijd voor Laurens om het roer opnieuw om te gooien.

Laurens vertelde in een Brainwash Talk hoe we de kinderlijke nieuwsgierigheid, die we in de loop van ons leven zo vaak verliezen, kunnen vasthouden. Hij deelt hoe hij als generalist zijn droom om de graad van grootmeester in een specifiek vakgebied te bereiken heeft losgelaten. Zijn streven naar meesterschap maakte plaats voor iets wat sterker is en wat hem heel veel meer geluk heeft bezorgd: het voornemen om, naar voorbeeld van Goethe, te leven naar zijn verbeeldingskracht en zijn nieuwsgierigheid te volgen.

Bekijk Laurens’ volledige Brainwash Talk voor de drie lessen die hij van Goethe leerde over het behouden van de jeugdige nieuwsgierigheid.

Als onderzoeker naar nieuwsgierigheid ben ik natuurlijk erg benieuwd hoe Laurens het volgen van zijn natuurlijke nieuwsgierigheid aanpakt, hoe dat bevalt, wat het hem heeft opgeleverd en wat het hem heeft gekost. Ik ontmoet Laurens bij The School of Life Amsterdam. Ik mag hem een uur lang vragen stellen over zijn nieuwsgierigheid. Ik begin met de vraag die bijna iedereen anders beantwoordt.

Wat betekent nieuwsgierigheid voor jou persoonlijk?

Volgen waar jouw natuurlijke interesse naartoe gaat. Dat is niet zozeer wat je bedenkt, maar juist wat er gebeurt. Daar waar je merkt dat je iets interessant of fascinerend vindt, daar zit iets dat je moet onderzoeken. Datgene kan iets positiefs zijn maar zeer zeker ook iets negatiefs.

Deze interesse moet je meedogenloos volgen. Daar moet je in mijn ogen bijna alles voor opzij zetten, nou ja niet je familie en vrienden. Maar wanneer je je nieuwsgierigheid volgt, dan heeft dat zeker ook consequenties voor je sociale leven. Het is niet gratis.

Vroeger was meesterschap jouw fascinatie, daarna besloot je jouw nieuwsgierigheid te volgen. Hoe lukt dat en hoe bevalt het?

De kleine ‘bon ton’ versie van nieuwsgierigheid is wanneer je het gebruikt om een kleine draai te geven aan je werk: een andere computer, een andere werkkamer. Dat kan. Mijn inspiratiebron is Goethe. Hij werd gedreven door zijn nieuwsgierigheid en trok om de zoveel jaar alle stekkers eruit en begon dan ergens anders opnieuw. Dat is wel heel rigoureus. Als je iets met nieuwsgierigheid wilt doen en er ruimte aan wilt geven dan moet je kiezen en kiezen is verliezen.

Ik heb recent zelf een switch gemaakt, die in een zekere zin heel bold is. Ik werk nu parttime bij een investeringsbedrijf voor startups. Na 10 jaar zit mijn tijd bij The School er wel op. Ik ben nog betrokken en mede-eigenaar, maar ik wil nog veel meer het ondernemerschap ervaren.

We begonnen 10 jaar geleden met Brandstof, de voorloper van de The School of Life Amsterdam. Dat was toen in feite volkomen krankzinnig omdat het een kansloze missie was. We hebben het toch met veel kunst en vliegwerk overeind gehouden. Vijf jaar geleden openden we The School of Life, dat was toen al minder een risico, omdat we zeker wisten dat het zou werken. Nu is The School of Life Amsterdam een gevestigd bedrijf met 40.000 bezoekers per jaar. Dat is enorm!

Dat biedt de luxe om verder te kunnen kijken en dat gebeurt nu ‘as we speak’. Ik heb een proeftijd zodat ik kan kijken of het past; of dit is waar mijn echte nieuwsgierigheid naar uitgaat. Ik kan dus oprecht zeggen dat ik er nagenoeg alles aan doe om mijn nieuwsgierigheid te volgen. Ook al heeft dit consequenties die heel eng kunnen zijn, zoals verlies van zekerheden. Maar zekerheden zijn een illusie in mijn ogen. Ik denk altijd: hier in Nederland kan je niet doodgaan van de honger. Dus ‘what the fuck, go!’

Betekent dit dat investeren in start-ups je nieuwe fascinatie is?

Het zit hem meer in het ondernemen zelf. Ik wil nog veel meer die echte ondernemerschapswereld van binnenuit ervaren. Mijn nieuwsgierigheid zit hem in hoe die wereld echt werkt. Het is een andere wereld dan waar ik nu actief ben. The School of Life is uiteindelijk toch een zacht bedrijf; we zijn allemaal heel lief voor elkaar en voor de klanten. Op een gegeven moment denk je: Er is ook een andere wereld en die wil ik (her)ontdekken. Anders zit je teveel in een bubbel en die bubbel is niet goed voor je. Dan ga je teveel dingen geloven die gewoon niet waar zijn. Of laat ik het zo zeggen: die niet overal waar zijn.

Je bent een bijzonder nieuwsgierig persoon. Hoe kunnen andere mensen het moment herkennen dat je nieuwsgierig bent?

Dat kan je meteen zien. Ik dwaal meteen af als het niet zo is en ik veer meteen op als het wel zo is, daar is geen misverstand over mogelijk. Dat kan je aan alles zien: aan mijn bewegingen, stemverheffing, ogen en natuurlijk door het stellen van vragen, dat is het belangrijkste.

Hoe voelt nieuwsgierig zijn voor jou aan?

Ik voel het altijd in mijn onderbuik, een verhoogde hartslag, mezelf vergeten en een totale focus. Het is excitement; opwinding. Voelt die opwinding altijd fijn aan? Ja dat voelt heel fijn, maar ik heb het zo vaak meegemaakt, dat ik weet wanneer ik in die modus kom. Het is net als met drugsgebruik; als je een paar keer een pilletje hebt gebruikt, dan herken je op een gegeven moment wat er gebeurt. Dan overzie je het en bekijk je het op een metaniveau. Soms kan ik meta bekijken wat er gebeurt bij excitement en nieuwsgierigheid. Dan denk ik: Daar gaan we weer.

Jouw leven bij de School of Life is één grote stroom of misschien zelfs een ‘overload’ aan nieuwe informatie, ervaringen en inspiratie. Wat doet dit met jouw nieuwsgierigheid?

Het is heel simpel: als je open staat voor nieuwsgierigheid dan zal je alleen maar vaker nieuwsgierig zijn. Dan opent er zich een wereld voor je waarin je op bijna ieder moment dingen tegen kan komen die je interesseren.

Dat doet me denken aan een prachtige uitspraak van Michelangelo: De meeste mensen zijn niet bang om te hoge doelen te stellen en ze niet te halen, maar om te lage doelen te stellen en die te halen. Ik heb lang lopen puzzelen wat deze uitspraak betekent. Ik denk dat het betekent dat je bang bent voor verveling. Dat als je je doel bereikt, je er dan achter komt dat er niks meer is. Maar dat is niet waar. Zoals heel vaak het geval is bij angst, is deze niet gebaseerd op de werkelijkheid. Als je een doel behaalt, wil je weer nieuwe doelen behalen. Het is als een Wikipedia waarop je oneindig door kan klikken naar de volgende sheet. Waar je weer iets ontdekt, wat weer nieuwe vragen oproept.

Wanneer je nieuwsgierig bent verkeert je brein in een alerte staat. Jij bent continu nieuwsgierig, wat doet het met jou om continu in die alerte staat te zijn?

Ik heb natuurlijk al een gigantische burn-out gehad, dus dan heb je je antwoord te pakken. Dat gebeurde in mijn studententijd. Ik heb gelukkig goed kunnen herstellen, maar ik heb drie jaar niks gekund, letterlijk niks. Dat kwam door een overkill aan excitement.

Nieuwsgierig zijn wordt ook wel omschreven als open staan voor nieuwe informatie en ervaringen. Gevoelige mensen lijken meer open te staan voor prikkels van buiten en binnen. Zou jij jezelf omschrijven als gevoelig?

Ja extreem, erg irritant vind ik dat.

Zelf denk ik dat als je gevoelig bent dit je nieuwsgierigheid extra prikkelt. Hoe denk jij daarover?

Natuurlijk, je neemt veel meer waar en je ziet daardoor veel meer opportunities. Als iemand met autisme nieuwsgierig is dan worden misschien een of twee dingen uitgediept tot in het absurde, of zo stel ik me dat dan voor. Ik weet niet hoe het is om iemand met autisme te zijn.

Het is voor nieuwsgierige personen vaak een uitdaging om hun nieuwsgierigheid op een positieve manier te begrenzen. Wat zijn jouw inzichten op dit vlak?

Ik citeer graag andere mensen die daar veel beter over hebben nagedacht. Het behalen van een work-life balance is een totale zinloze illusie. Want als je ergens in geïnteresseerd bent en er voor wilt gaan, dan raak je altijd uit balans. Dus accepteer dat gewoon. Het is onzin om altijd in balans te willen zijn. Dat gebeurt alleen bij mensen die de hele dag met wierookstokjes zitten te mediteren en zich afsluiten van de wereld. Moet je vooral doen als je er zin in hebt, maar denk dan niet dat dat het echte leven is.

Voor mijzelf betekent het dat ik hier altijd mee struggle: met energie, wie wel, wie niet, wat wel, wat niet? Ik struggle altijd met mijn emoties die zich bemoeien met alle relaties die ik met mensen heb. Emoties die niet altijd te controleren zijn, waardoor ik soms uit de bocht vlieg, domme dingen zeg en weer een hoop shit veroorzaak die ik weer moet rechtzetten. Soms levert dat natuurlijk ook hele goede dingen op anders zou ik als persoon niet functioneren.

Het is ‘the bumpy road’ waar je overheen beweegt. Je wordt altijd afgeleid en in je flanken geraakt. Het is een enorm ingewikkeld en energie-vragend proces dat volwassen worden heet. Ik heb altijd bijzonder veel bewondering voor mensen die dat op een goede manier kunnen. Maar als je doorvraagt dan komt er meestal iets naar boven waardoor je denkt: Oh, gelukkig, jij ook.

De voorloper van The School of Life Amsterdam heette Brandstof; een geweldige naam. Hoe zorg jij ervoor dat je op tijd bijtankt en je energieniveau op peil houdt?

Ik heb daar wel bepaalde lessen in geleerd. Ik ben redelijk rigoureus geworden met het schoonvegen van mijn agenda wanneer het echt nodig is. Ik raak zo aan alle kanten geïrriteerd als ik het te druk heb. Ik merk dan dat ik geen energie heb, dat ik slecht slaap en in een negatieve spiraal terecht kom die zo ontzettend snel ontspoort dat ik daar nu op anticipeer.

Ik heb nu een paar hele drukke weken achter de rug. Ik neem dan het hele weekend vrij. Ik ga samen met mijn vriendin niks doen; een beetje koken, een beetje hangen en een beetje lezen. Dat helpt.

De meest rigoureuze ingreep was afgelopen zomer, toen heb ik een sabbatical genomen. Ik ben dus de hele zomer vrij geweest en dat is voor nieuwsgierigheid echt fantastisch! Ik vind het blasé om te zeggen: Ik heb een sabbatical genomen. Er zijn veel mensen die zich dat niet kunnen permitteren. Ik heb hier intern afgesproken dat ik er een tijd niet was. Ik heb heel veel tijd gehad om met onze hond te lopen, middagen lang, in de bossen op de Veluwe en op stranden, dat is echt heerlijk. Ik heb nu zeker tien dingen klaarliggen waarmee ik aan de slag zou willen.

“Nieuwsgierigheid is een werkwoord”

Nieuwsgierigheid is niet iets dat zomaar naar je toekomt waaien als je in een strandhut gaat zitten. Het is een werkwoord, nieuwsgierigheid komt namelijk alleen als je iets aan het doen bent. Althans, bij mij ontstaat het alleen wanneer ik ergens mee bezig ben. Dan popt het op, het is nooit dat het zomaar komt. Het wordt altijd getriggerd door iets wat het aanraakt; dat je denkt dat is interessant daar moet ik iets mee.

Interessant, er zijn ook personen die zeggen: als je alle druk weghaalt, dan ga je het zien.

Dat is iets anders; dat is druk. Het komt inderdaad als de druk weg is, want onder druk gebeurt heel weinig. Mijn punt is dat je wel rust moet nemen om het tot je te laten komen, maar je moet niet alleen rust nemen.

Twee bekende verhalen van het ontpoppen van een idee bij geniale mensen zijn de verhalen van Einstein en Wagner. Einstein bedacht de relativiteitstheorie nadat hij 10 jaar onafgebroken met dit probleem bezig was geweest. Toen had hij besloten om ermee te stoppen, liep hij met een vriend rond een meer, hij vertelde zijn vriend: Ik ga ermee stoppen, ik kom er niet uit. Hij werd de volgende ochtend wakker en toen had hij het.

Wagner had een vergelijkbare ervaring. Hij schreef aan de opera Lohengrin, maar het liep niet zoals hij wilde. Wagner, een temperamentvol mens, was woedend. Totaal gefrustreerd en vermoeid viel hij in slaap bij een waterval op zijn landgoed. Hij werd wakker en toen wist hij het. De geluiden van de waterval hadden het getriggerd. Hij schreef daarna zonder moeite een prachtige ouverture.

Door je nieuwsgierigheid stel jij jezelf continu open, daarnaast geef je aan extreem gevoelig te zijn. Toch werk je in Amsterdam en trek je enorm veel mensen en bezigheid naar je toe. Kan je dat uitleggen?

Lachend: En ik woon ook nog eens aan het Rembrandtplein. Dat is niet uit te leggen.

Werkt dat dan wel voor je?

Mijn ouders en ik hebben een vakantiehuisje op de Veluwe, daar ben ik zeer regelmatig. Ik zou echt gek worden als ik hier te vaak moet zijn. Dat is echt een paradox, maar als je iets wilt bereiken heb je toch de beste kans wanneer je in Amsterdam begint. Met alle respect voor Eindhoven en Rotterdam: daar gebeurt echt heel veel, maar met dit soort creatieve concepten geldt vaak: als je het hier niet voor elkaar krijgt dan lukt het elders sowieso niet.

Ik heb er altijd van gedroomd om in Amsterdam te wonen en hier van binnenuit iets moois op te zetten. Er is sprake geweest dat ik The School of Life in andere steden, zoals Singapore of New York, op zou zetten. Dat heb ik niet gedaan. Dat is ‘too much’, ik zou helemaal leeglopen. Na een bezoek aan New York lag ik twee weken aan de zuurstof. Ik vond het wel heel leuk.

Je nieuwsgierigheid volgen is niet gratis

Als mij iets duidelijk wordt uit het verhaal van Laurens dan is het wel dat je nieuwsgierigheid volgen heel veel plezier geeft, maar ook wat kost. Het managen van je nieuwsgierigheid kan een ‘bumpy road’ zijn. Het brengt aan de ene kant een continue stroom van inspiratie, ideeën, interessante mensen; de perfecte brandstof voor een interessant leven. Aan de andere kant kan nieuwsgierigheid ook zorgen voor uitputting door een continue alertheid en waarneming van mogelijkheden waar je iets mee wilt.

Laurens had nog veel meer te vertellen over het volgen van je nieuwsgierigheid. In deel twee van dit interview spreek ik met Laurens over zijn zoektocht naar de kern van zijn leven, zijn ergste nachtmerrie, het zwarte gat en hoe het leven van Edvard Munch en Vincent van Gogh hem enorm raken.

Ervaar jij jouw nieuwsgierigheid als een vloek of een zegen?

Ik hoor het graag van je via de comments hieronder of via de mail: [email protected]