Brabant wil in 2050 energieneutraal zijn, Metropoolregio Eindhoven heeft zelfs de ambitie hiermee de eerste van het land te zijn. Dat schept verplichtingen. En mocht dat niet genoeg zijn, op de achtergrond is het akkoord van Parijs minstens zo dwingend. Alle reden dus ook voor de regio om de mogelijkheden van de energiebehoefte te gaan uittekenen. Dat is de afgelopen maanden gebeurd in drie intensieve sessies met tientallen betrokkenen.
Inmiddels ligt er een “energiekaart” van Zuid-Oost Brabant op tafel. Daarop de contouren voor een nieuwe invulling om aan onze toekomstige energiebehoefte te voorzien. De plekken waar windmolens zouden kunnen komen, maar ook zonneakkers, biomassacentrales en geothermische centrales. Later komen daar nog de locaties bij voor opslag van de daar vergaarde energie, daar is voorlopig nog geen goed beeld van. ‘Ruimte voor Energie’ is een project van Metropoolregio Eindhoven en wordt getrokken door wethouders Paul van Liempd van Waalre en Mathijs Kuijken van Bergeijk.
“Bruinkoolwinning, olie, gas, maar ook zon en wind: de manier waarop we energie willen opwekken zorgt voor nieuw landschap.”Boris Hocks, POSAD, bureau voor spatial strategies
(hier de kaart en de toelichting op groter formaat)
“Zie het vooral als een kansenkaart”, zegt Kuijken. “Maar wel een ingewikkelde. Met 750.000 mensen op deze postzegel moeten we extreem zuinig met onze ruimte omgaan. Zeker als je weet dat elk gebruik weer aan aparte restricties is gebonden.”
Zijn collega Van Liempd is desondanks optimistisch. “Wat je nu ziet is dat mensen en partijen naar elkaar toe bewegen, dat is hoopgevend. Maar nu moeten we verder. Allianties sluiten, samenwerkingen tussen betrokkenen gaan organiseren.” Er gebeurt trouwens al heel veel, zo zegt Van Liempd. “Ik heb een lijstje gemaakt, telkens als ik iets tegenkom op dit gebied dan zet ik dat erbij. Ik zou zeker een half uur nodig hebben om het alleen maar voor te lezen.” Een voorkeur geeft hij liever niet aan, maar na enig aandringen komen er toch drie projecten bovendrijven: het elf hectare grote zonnepark in Deurne, het duurzame industrieterrein met energieopslag in Cranendonck en het collectieve zonnedak van Waalre, zijn eigen gemeente. “Maar echt, nu doe ik al die andere initiatieven tekort.”
Van Liempd en Kuijken laten er geen misverstand over bestaan dat het maken van beleidsstukken – ondanks hun functie – niet hun grootste hobby is. Liever brengen ze betrokkenen bij elkaar, maar dat valt niet altijd mee. Met name het bedrijfsleven zou wat meer in beweging mogen komen, vinden ze. “We moeten de energie die er nu is omzetten in concrete resultaten. Elkaar regelmatig opzoeken en inspireren, met zo min mogelijk bestuurlijke opsmuk. Partijen moeten niet naar elkaar gaan zitten kijken en wachten tot de ander een stap zet. Er moeten allianties ontstaan.”
Boris Hocks van POSAD (een bureau voor spatial strategies) heeft de afgelopen maanden het proces Ruimte voor Energie begeleid. Hij heeft daaruit drie denkrichtingen gedestilleerd: zelfvoorzienende kernen (laagdrempelige, bottom-up-oplossingen), energy valleys (kleine energiekernen ver weg van het bewoonde gebied) en netwerkregio (bouw voort op de bestaande structuren). Deze denkrichtingen zijn als basis gebruikt in de gesprekken die tussen alle betrokkenen zijn gevoerd in de drie bijeenkomsten. Uit al de drie denkrichtingen zijn elementen samengevoegd in de uiteindelijke kansenkaart.
Hocks benadrukt de enorme ruimtelijke opgave die de maatschappij wacht: “Kijk naar de keuzes uit het verleden en je weet dat elk energielandschap een ruimtelijk element heeft. Bruinkoolwinning, olie, gas, maar ook zon en wind: de manier waarop we energie willen opwekken zorgt voor nieuw landschap.” Wie alleen maar kijkt naar het ruimtebeslag bij hernieuwbare energiewinning komt al tot grote verschillen. Een petajoule per jaar – ongeveer de elektriciteitsbehoefte van alle Eindhovense huishoudens samen – kan bijvoorbeeld gewonnen worden met 250 hectare aan zonnevelden, maar ook met 40 windturbines of 100.000 woningen met zonnepanelen. Mede om die reden heeft Metropoolregio Eindhoven factsheets laten maken voor de ruimteconsequenties voor bio-, wind-, warmte- en zonne-energie.
De ambitie blijft hoog: als eerste regio van Nederland energieneutraal zijn. “Dat zal nog lastig worden, hoe innovatief de oplossingen juist hier ook zullen zijn”, zegt Hocks. “Maar dat heeft vooral te maken met het ongelijke speelveld. Goeree en Flevoland bijvoorbeeld zijn veel kansrijker in deze race, want de productiecapaciteit is daar vele malen groter dan in de metropoolregio Eindhoven.” Van Liempd en Kuijken horen het aan, maar de woorden van Hocks veranderen niets aan de vastberadenheid waarmee ze hun doel willen bereiken: Metropoolregio Eindhoven energieneutraal maken.
De komende dagen op E52 enkele voorbeelden van organisaties die invulling proberen te geven aan de ‘kansenkaart’.
