Liever luisteren dan lezen? Dat kan! Jan Wouters heeft deze column zelf voorgelezen:
Voorspellen doen we allemaal. Maar hoe goed zijn die voorspellingen? De Deense Nobelprijswinnaar voor Natuurkunde in 1922, Niels Bohr, sprak de wijze woorden: het maken van voorspellingen is erg moeilijk, vooral als het gaat om de toekomst. Vaak gaat het dan ook flink fout: olieprijsstijgingen uit het verleden werden verkeerd beoordeeld, net zoals prijsstijgingen van kobalt en lithium in de huidige tijd.
Prijsstijgingen zijn vooral een gevolg van tekorten in de productiecapaciteit en allerminst van voorraadtekorten. Voorraden zijn dynamisch en zijn afhankelijk van prijs en innovatie. Daarbij worden prijsstijgingen van grondstoffen op een bepaald moment altijd afgezwakt: in Amerika is het begrip ‘there is no cure for high prices but high prices’ erg populair. Paniek om voorraden grondstoffen op de langere termijn voor de massaproductie van elektrische auto’s is dus niet gegrond. Geopolitieke paniek laat ik hier voor het gemak even buiten.
Gartner Hypecyclus
De tunnelvisie en wat ik leven in het moment noem, ofwel niet verder terugkijken dan twee jaar en er vervolgens flink op los extrapoleren wordt goed in beeld gebracht door de Gartner Hypecyclus. De hype-cyclus is een grafische presentatie om de volwassenheid, adoptie en toepassing van bepaalde technologieën inzichtelijk te maken. In de hypecyclus wordt gekeken naar technologieën die steeds meer gehyped worden totdat de verwachtingen niet of niet op tijd uitkomen. Vervolgens worden deze technologieën helaas ondergewaardeerd. Voorbeelden van technologieën die de top van de hype nog moeten meemaken zijn o.a. vliegende autonome voertuigen, distributiedrones, 4D-printers, quantum computing en nog net de robotauto. Shared Mobility is over de top heen en is nu op weg om meer mainstream te worden. Voor de duidelijkheid; met shared mobility bedoel ik in dit geval de deelauto en niet de trein die al een 180 jarige historie van shared mobility kent.De hypes worden ook bewust opgepompt omdat het een vorm van marketing is die nodig is voor het aantrekken van geld. En geld is er genoeg door de wereldwijde expansie van kredietfaciliteiten.
Juicero Inc. uit Silicon Valley ontwikkelde in 2016 een fruitpers die zakken met gesneden groente en fruit tot een gezond drankje kon persen. Zij haalde in 2016 en 2017, 120 miljoen dollar op bij investeerders, waaronder Google. De geldschieters zagen een gouden toekomst voor de fruitpers. Echter al vrij snel bleek dat de zakken ook net zo snel en goed met de hand leeg te knijpen waren. Kortom Juicero ging failliet en 120 miljoen dollar verdween in het putje.
Nadelige gevolgen
De nadelige gevolgen van het hypen is dat het juist veel langer duurt voordat innovaties mainstream worden. Als er in de jaren negentig doorgezet was met de investeringen in batterij-elektrische en brandstofcelvoertuigen, waren de marktaandelen voor nul-emissie voertuigen nu veel hoger. Omdat onze verwachtingen continu te hoog gespannen zijn, valt de snelheid van technologische ontwikkeling en verspreiding, uitzonderingen daargelaten, immer tegen. Daarbij wordt ook nog een commerciële strijd op social media uitgevochten. Als Elon Musk fuel cells, foolcells noemt, heeft hij volgens velen misschien gelijk, maar hij heeft ook een commercieel belang bij deze uitspraak omdat elke dollar die naar ‘waterstof’ gaat niet bij één van zijn technologieën terecht komt. Even discutabel is de uitspraak van Ceo Herbert Diess van Volkswagen dat zijn bedrijf sneller moet veranderen in een techbedrijf omdat het anders als Nokia eindigt. Het is vooral een roep om financiële ondersteuning en industriepolitiek in Duitsland en Europa, met als drukmiddel werkgelegenheid en een positieve handelsbalans. In de industrie wordt deze pressiemethode al meer dan honderd jaar toegepast; veelal met succes.
Terugkomend op de voorspellingen: we voorspellen er op los, zelfs over 2050, maar we weten niet eens wat er in 2030 uitgevonden wordt. En dat kan grote invloed hebben voor de toekomst. De maatschappelijke uitdagingen worden wereldwijd door universiteiten en andere onderzoeksinstellingen getackeld. Daar weten ze als geen ander, dat de toekomst en dus ook 2050 ons niet overkomt, maar dat deze nog gemaakt moet worden. En daarbij is niet het hypen van technologieën, maar juist het hypen van maatschappelijke uitdagingen een mooi hulpmiddel.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Mary Fiers, Bert Overlack, Floris Beemster, Eveline van Zeeland, Lucien Engelen, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Katleen Gabriels, Peter de Kock en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Hier alle eerdere afleveringen.
