In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Lucien Engelen, Tessie Hartjes en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De zes columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Deze zondag is Mary Fiers aan de beurt. Hier alle eerdere afleveringen.

Doden door hitte in Eindhoven

Ja, “Doden door hitte in Eindhoven”. Misschien dat dit soort koppen in de kranten en op sociale media ons kunnen wakkerschudden. Dat is nodig, want hittestress en alle negatieve gezondheidseffecten staan niet hoog op de agenda. Waarom eigenlijk niet? Omdat de opwarming langzaam gaat en daardoor redelijk onopgemerkt blijft? Omdat de oorzaak en gevolg niet zo duidelijk zijn als bij verkeersdoden? Omdat een warme zomer vooral een positief beeld oproept van vakantie, vrije tijd, spelende kinderen en ijsjes? Of omdat we denken er niets aan te kunnen doen?

Sluipmoordenaar

Er is reden tot zorg. Het KNMI stelt dat het waarschijnlijk is dat wij in de toekomst te maken krijgen met meer en langere periodes van tropische temperaturen. In 2050 ongeveer een verdubbeling ten opzichte van 2011. Het CBS publiceerde onderzoek waaruit blijkt dat de sterfte stijgt met de stijging van de temperatuur. En niet zo’n klein beetje. Als vuistregel geldt dat elke graad, die het op een zomerse dag warmer is dan het langjarig gemiddelde, dertig doden per week extra tot gevolg heeft. Voor heel Nederland neemt de sterfte tijdens hittegolven met zo’n 12 procent toe.

Hoge temperaturen raken vooral ouderen, kinderen en mensen met een longaandoening. Tijdens de hittegolf in 2003 stierven er volgens het CBS in Nederland tussen de 1400 en 2200 meer doden als gevolg van de hogere temperaturen dan gebruikelijk. Je leest het goed: tussen de 1400 en 2200 doden. Laat het even tot je doordringen. De gevolgen van hittegolven zijn dus ernstig.

Hitte in de stad

De voorbije dagen viel het wel weer mee, maar wat was het heet afgelopen weken. Ik weet niet hoe het met u zit, maar ik vind die hoge temperaturen echt niets. Geeft mij maar 20 graden en een lekker briesje. Boven de 25 hoeft van mij niet. Tijdens zo’n hittegolf komen er ook veel nieuwsartikelen over klimaatverandering voorbij. Daar kreeg ik het nog warmer van. Typisch gevalletje van hittestress. Er komt ook minder uit mijn handen. Dus ook voor mijn arbeidsproductiviteit is hitte niet goed. Ik vermoed dat dit voor meer mensen geldt.

Op warme dagen kan het temperatuurverschil tussen stad en platteland wel 8 graden zijn. Eindhoven liet een hittekaart maken om de warmte in beeld te brengen. Hierop is te zien dat ook binnen de stad er flinke temperatuurverschillen zijn.

Verschillen zijn te verklaren door de ruimtelijke inrichting. Samengevat: hoe meer bebouwing en wegen, hoe warmer het wordt. Hoe minder groen en water, hoe warmer. Door de bebouwing is er bovendien vaak ook minder wind. Hierdoor blijft de warmte langer hangen en blijft de temperatuur langer hoog. Airco’s en verkeer, activiteiten waarbij warmte vrijkomt, maken het nog een graadje erger. Sommige delen van onze stad veranderen hierdoor in een hitte-eiland.

Oververhitting

Er is dus werk aan de winkel. Voor de gemeente Eindhoven én Eindhovenaren zelf.

De gemeente moet bij de (her)inrichting van de stad rekening houden met hittestress. Hoe? Daar waar het kan minder asfalt, minder stenen, meer groen en meer water. Lekkere koele groenblauwe oases tussen de bebouwing. En optimaal benutten van wind. Groene daken, fonteinen enzovoort.

De ruime structuur van onze stad, met 3 grote groene longen/parken, biedt een uitstekende basis voor extra verkoeling. Maar er zijn vast nog veel meer slimme natuurlijke en (bouw)technische oplossingen te bedenken. Wie gaat de uitdaging aan?

Tot slot kunnen we als inwoners zelf ook veel doen. Verminder de hitte begint bij jezelf. Dus meer groen in de tuin, op het dak en tegen de gevel. Minder tegels in de tuin (helpt ook bij het voorkomen van wateroverlast).

Handen uit de mouwen dus. Wel even wachten tot de ergste hitte voorbij is en blijven drinken, want we moeten oververhitting zien te voorkomen.