Na weer een tumulteus jaar vol fake news zou ik het jaar willen starten met enkele dingen die ik de afgelopen jaren heb geleerd over hoe we waarheid van fictie kunnen proberen te scheiden in 2019. Het voorbeeld wat ik wil gebruiken is klimaatverandering wat natuurlijk helemaal hot is na het klimaatakkoord van afgelopen week en de ophef erover in de Telegraaf.
Het gaat me hier niet om de vraag of de vervuilende bedrijven of juist de burgers zouden moeten betalen en of het nu echt wel zoveel kost en zo weinig oplevert. Het gaat me hier om de vraag: hoe bepaal je wat waar is? En ik wil beginnen met wat je niet moet doen.
Ga niet de hele tijd zeuren dat je in debat wil (zoals Thierry Baudet die steeds met weerman Gerrit Hiemstra wil debatteren omdat die hem bekritiseert en klimaatweetjes twittert). Debatteren heeft absoluut voordelen: het is snel en trekt de aandacht. Ik heb zelf de nodige debatten gevoerd en vind het leuk en uitdagend om te doen. Maar wie wint heeft meer te maken met vaardigheden en het leuk weten te brengen en weinig met wie gelijk heeft. Dat komt vooral omdat er simpelweg geen tijd is om claims zorgvuldig te toetsen. En dat geldt helemaal voor complexe issues zoals kernenergie en klimaatverandering. Daarom sla ik voorstellen om hierover te debatteren normaal gesproken af.
Ga niet naar bevestiging zoeken. Ik schreef al eerder over al onze vooroordelen. De meest aanwezige is misschien de neiging om dingen te geloven als ze overeenkomen met wat we toch al vinden (dat heet confirmation bias in het Engels). En met Internet wordt het helemaal simpel om onszelf te overladen met bevestiging. Mijn aanbeveling is om juist zaken te lezen (bijvoorbeeld op twitter) van mensen die het niet met je eens zijn. En geef jezelf een schouderklopje als je jezelf zo op andere gedachten laat brengen.
Ga niet zitten tobben over wat je zal verliezen. Daar zijn we allemaal overgevoelig voor en dat heet loss aversion bias. Zo verliezen we uit het oog wat we allemaal kunnen winnen. Zoals goedkope elektrische auto’s, elektrische trucks, zonnepanelen, windmolens en het feit dat we steeds rijker kunnen worden met duurzame energie. Ik denk niet langer dat we fossiele energie gaan dumpen omdat het op raakt, vervuilend is en de wereld slecht achterlaat voor onze kinderen. Zo altruistisch zijn we blijkbaar niet. Maar ik denk wel dat we het gaan dumpen omdat het achterhaald en duur is.
Laat je niet in de luren leggen door de vijf belangrijkste vormen van desinformatie over klimaatverandering: nep-experts, selectief winkelen, drogredenen, onmogelijke verwachtingen en samenzweringstheorieën. Je kunt altijd wel een geoloog met emeritaat vinden die niks opheeft met klimaatwetenschap maar het is veel lastiger om een up to date klimaatonderzoeker te vinden die denkt dat de opwarming van het klimaat niet voornamelijk door de mens veroorzaakt wordt.
Wat moet je dan wel doen?
Internet maakt het makkelijker dan ooit om feiten te checken. Wist je dat vrijwel elk argument tegen klimaatverandering al eindeloos vaak ontkracht is? Klimaatwetenschappers zijn er echt van op de hoogte dat: het klimaat vroeger nog veel meer afweek; dat de zon een factor is; dat sommigen in de zeventiger jaren een ijstijd voorspelden en dat Antarctica geen zee-ijs verliest (om een paar populaire ‘weerleggingen’ te noemen). Goede modellen maken is verduveld lastig maar de modellen hebben behoorlijk accurate voorspellingen gedaan.
Gebruik wetenschap. Dat is geen gesloten groep illuminati die onderling stiekeme afspraken maken maar bestaat uit miljoenen individuen die wetenschapper genoemd worden omdat ze bezig zijn om onze kennis over de wereld te organiseren tot testbare voorspellingen. De enige afspraak waar ze zich aan moeten houden is dat ze publiceren in één van de duizenden wetenschappelijke bladen zodat anderen hen weer kunnen bekritiseren. Omdat het allemaal gaat om elkaar bekritiseren zal je nooit een onderwerp vinden waarover alle wetenschappers het eens zijn en daarom is het ook zo bijzonder dat klimaatverandering door de mens wetenschappelijk nauwelijks ter discussie staat. En hoewel wetenschap een faalbaar, langzaam en vaak saai proces is, is het tevens met afstand de beste methode die we ooit hebben bedacht om aan waarheidsvinding te doen.
En als je in 2019 meer (en liefst een beetje positieve) feiten in je leven wilt zonder moeilijk te doen dan kan ik je Factfulness aanraden: volgens mij één van de beste boeken van 2019.
Ik wens je een 2019 vol waarheid en feiten toe!
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Maarten Steinbuch, Mary Fiers, Carlo van de Weijer, Lucien Engelen, Tessie Hartjes en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins uit te vinden hoe de toekomst eruit zal zien. De zes columnisten, af en toe aangevuld met gastbloggers, zijn allemaal op hun eigen manier bezig met oplossingen voor de problemen van onze tijd. Zodat Morgen Beter wordt. Hier alle eerdere afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
