De Brainportregio is een belangrijke groeimotor van de Nederlandse economie. Het is dan ook, zowel voor de regio zelf als voor het land, van groot belang om die positie verder te verstevigen. Dat daarmee niet alleen het verdienvermogen toeneemt maar ook talrijke maatschappelijke opgaven kunnen worden aangepakt, maakt dat doel alleen maar relevanter. In een serie van 12 artikelen kijkt Innovation Origins naar de meest in het oog springende vraagstukken binnen dit streven. Leidraad daarbij is het onderzoek ‘Brainport aan de top‘ dat Rabobank in samenwerking met Strategy Unit publiceerde. Vandaag het achtste artikel in deze reeks, waarin we naar kijken naar missiegedreven ondernemen.
Het kwam al eerder in deze serie naar voren: de sleuteltechnologieën zijn cruciaal voor Brainport om de eigen kracht te combineren met wereldwijde markten. Fotonica, nanotechnologie, Artificial Intelligence (AI), Smart Industry, 3D-printing, het zijn allemaal technologieën die Brainport nu al koestert, maar nog sterker kunnen worden als ze gekoppeld worden aan “missiegedreven” thema’s. Dan gaat het om de grote maatschappelijke uitdagingen op terreinen als
- Energietransitie en Duurzaamheid,
- Landbouw, Water en Voedsel,
- Gezondheid en Zorg, en
- Veiligheid.
Dit alles bij elkaar wordt ook wel missiegedreven innovatiebeleid genoemd. “Het is zaak de context van deze thema’s specifiek voor de Brainport uit te werken, vanuit de belangrijke sleuteltechnologieën waarin de regio excelleert”, zo stellen de betrokkenen bij het rapport vast. “Het doel is nog steeds om het verdienvermogen van de regio en het land te verhogen. De kern is Research & Development te richten op de thema’s rond de maatschappelijke opgaven. Omdat veel van de missies problemen betreffen die ook buiten Nederland worden ervaren, zullen er ook exportmarkten zijn voor innovatieve oplossingen. Met deze dubbele doelstelling kan Brainport twee vliegen in één klap te slaan.”
Zingeving en focus
Voordat we in de voorbeelden duiken, eerst wat meer over het belang van missiegedreven ondernemerschap. Daarvoor kloppen we aan bij Carl Heskes, eigenaar van softwarebedrijf Scenius en verbonden aan het Fontys Centrum voor Ondernemerschap, waar hij start-ups begeleidt bij hun eerste stappen in ondernemersland. Volgens Heskes zijn er twee hoofdredenen om missiegedreven te willen ondernemen: zingeving en focus. “Wat dat eerste betreft gaat het om de reden waarom je naar je werk gaat, de intrinsieke energie die je nodig hebt om met plezier aan de slag te gaan. Natuurlijk heeft iedereen wel eens een tegenslag, maar de balans moet hier goed zijn. Door zelf plezier te hebben, inspireer je ook je omgeving. Je ziet werk niet primair om geld te verdienen, maar als beloning voor wat je bijdraagt aan die missie. Dat geeft de mens energie. En het bedrijf is vervolgens de optelsom van al die mensen.”
De tweede reden heeft alles te maken met het oriëntatiepunt van het bedrijf. “Dat je als medewerker weet waar je heen wilt. Het is eigenlijk net als in de mechanica: als alle krachten in de zelfde richting staan, dan ben je effectief en wordt de resultante groter dan de som der delen. Als dat wegvalt, en geldgedreven motivaties belangrijker worden, kom je in de problemen. Kijk maar naar Philips ten tijde van de operatie Centurion. Medewerkers voelden zich ineens geen onderdeel meer van dat prachtige bedrijf van uitvinders. De verandering was verklaarbaar en is inmiddels gelukkig ook weer hersteld, maar dat is wat er gebeurt als je je missie kwijtraakt.”
Voorbeelden te over
Het is gelukkig niet zo dat Brainport pas aan het begin staat van die ontwikkeling. Sterker nog, voorbeelden van missiegedreven ondernemen zijn er nu al te over. Denk aan Xeltis, dat hartkleppen maakt die door het lichaam worden opgenomen. Of aan Amber, dat mobiliteit van bezit naar gebruik wil verschuiven. Sponsh, dat water uit lucht haalt op plekken waar het niet voldoende voor handen is, diverse initiatieven rond vertical farming, of de emissieloze hydrozine van DENS. En op een heel ander terrein: Fruitpunch dat AI for good-projecten stimuleert, Dynaxion Security dat een systeem ontwikkelt om drugs en explosieven te identificeren in postpakjes en koffers en MindyourPass dat altijd veilige wachtwoorden genereert. De lijst is bijna eindeloos, mede dankzij de continue stroom nieuwe initiatieven vanuit TU Eindhovens Innovation Space.
Voor Brainport zijn alle genoemde thema’s van belang, maar eentje springt er toch meer dan andere bovenuit: veel van het missiegedreven ondernemerschap uit zich juist in medische innovaties. Paul Veendrick, als Senior Relatiemanager Grootbedrijf bij Rabobank veelal betrokken bij bedrijven in deze hoek, merkt het elke dag. “Gezondheid & zorg is een van onze belangrijkste markten geworden. Dat geldt voor heel Nederland, maar in het bijzonder voor het Zuid-Oosten van het land, met Brainport als centrum.”
Veendrick ziet dat er veel technische innovaties nodig zijn om de zorg uitvoerbaar te houden. “Kijk alleen maar eens naar de vergrijzing Oost-Brabant, met als effect dat we binnenkort te weinig arbeidskrachten hebben om de zorg te leveren die we nodig hebben. Technologie wordt op zo’n moment onderdeel van de oplossing. Maar daarnaast moet je ook denken aan allerlei e-health oplossingen aan de kant van de preventie. Dat alles bij elkaar geeft invulling aan de ambitie om de transitie te versnellen én alles betaalbaar te houden.”
IME Medical Electrospinning
Brainport kent inderdaad een indrukwekkend aantal spelers op de Life Sciences en Medtech markt. Een daarvan is IME Medical Electrospinning in Waalre, dat medische oplossingen biedt om het menselijk lichaam zichzelf te laten regenereren. Implantaten van IME zorgen ervoor dat weefsels en orgaanstructuren in het menselijk lichaam zichzelf herstellen. Xeltis is een van de bedrijven die van de technologie en apparatuur van IME gebruik maakt. CEO Judith Heikoop noemt die missie “extreem bepalend” in al haar keuzes. “De enige reden dat ik dit doe is dat ik geloof dat je hiermee zoveel patiënten kunt helpen aan een oplossing die ervoor zorgt dat ze hun lichaam kunnen regenereren. En dat geldt niet alleen voor mij, maar voor het hele bedrijf.”
De cultuur binnen de onderneming is daarbij cruciaal, zegt Heikoop. “We zijn een technologiebedrijf, dus je kunt je voorstellen dat veel van onze medewerkers hun drive halen uit technologische oplossingen. Maar als ik het met ze heb over wat we hiermee kunnen bereiken, zie ik direct hun ogen glimmen. ‘Kan dat allemaal met onze producten’, vragen ze me dan. Ja, dat kan allemaal, dat is onze missie!”
Ook in het aannamebeleid speelt de missie een belangrijke rol. “Wij zitten in een fase dat we veel mensen willen aantrekken; we hebben tien vacatures op een totaal van momenteel zo’n veertien medewerkers. De selectie van die nieuwe mensen is dus bepalend voor de verdere invulling van de bedrijfscultuur. Ze moeten dus niet alleen groots en internationaal kunnen denken, maar ook helemaal achter onze missie staan.”
En dat gaat verder dan alleen de ontwikkeling van de producten zelf. Het heeft ook gevolgen voor andere keuzes die je als bedrijf maakt, zegt Heikoop. Bijvoorbeeld rond zaken als je footprint op het klimaat of op een gezonde werkomgeving. “Je kan simpelweg niet in de medische sector actief zijn als je op andere manieren mensen ziek maakt. Dus in de breedste zin van het woord werken we daaraan. Wij hadden bijvoorbeeld al een bedrijfslockdown afgesproken voordat ons kabinet daarmee kwam.”
De markt
Veel missiegedreven bedrijven lopen er nog wel eens tegenaan dat de markt nog niet ‘klaar’ is voor de geboden oplossing, zo constateren de samenstellers van het rapport Brainport aan de Top. “Het missiegedreven innovatiebeleid legt de visie voor de komende jaren vast, maar de weg ernaartoe nog niet. In de uitvoering is de vertaling van de maatschappelijke opgave in een duidelijk marktvraag een voorwaarde.” Ook Judith Heikoop merkt dat. “Onze medical devices worden door het lichaam herkend als lichaamseigen. Er zijn geen littekens, er is geen afstoting. Je zou dus zeggen: dit is een no-brainer voor de medische industrie; iedereen wil dit, dus laten we vooral gaan uitvoeren. Maar dat ligt toch anders. De werkelijkheid is dat wij ver voorop lopen. We hebben, volkomen ten onrechte, veel last van de consequenties van The Implant-Files, dat gesjoemel met implantaten naar boven bracht. Hoe graag ik ook zou willen dat de wereld zou inzien wat wij kunnen betekenen, zo werkt het blijkbaar niet. Wij hebben early adopters nodig om stap voor stap een markt te creëren en tractie te genereren. Dat kost momenteel veel aandacht.”
Heikoop ziet het probleem niet alleen bij haar eigen bedrijf. “Veel bedrijven in Brainport zijn net als wij wereldleiders als het gaat om de technologie. Maar onze bescheidenheid zit ons soms dwars. Brainport kan nog een enorme slag maken als het gaat om het verkopen van al die geweldige innovaties.” Ook voor Veendrick is dat een punt van zorg. “Samen met de BOM en Brainport Development werken we aan een studie over manieren om onze medisch-technologische bedrijvigheid beter zichtbaar te maken. Met ons drieën kunnen we deze sector nog meer aanjagen.”
Klein duimpje
Carl Heskes ziet nóg een reden voor Brainport om missiegedreven innovatie te omarmen. “Op wereldniveau zijn we in kapitaal- en menskracht een klein duimpje. Zie ons maar als dat Gallische dorpje: we moeten slimmer zijn dan de rest. We zitten in een situatie waarbij snelheid van leren belangrijker wordt dan presteren.” En dat gedrag moet je ook zien vol te houden na de eerste begrotingsvergadering, vult hij aan. “Pas op dat de klant niet het middel wordt om je begroting rond te krijgen, maar blijf je focussen op die missie. Leiderschap is doorslaggevend daarbij.”
Tenslotte: een organisatie is de optelsom van de mensen die er werken. En een regio is optelsom van al die organisaties. Heskes: “Als de mensen de missiegedreven energie hebben, dan heeft de hele regio uiteindelijk de kracht om vooruit te komen, welke tegenslagen er onderweg ook voorbij komen.”
Lees hier de andere tot nu toe gepubliceerde artikelen in deze 12-delige serie.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
