In het dagelijks leven komen we in contact met chemicaliën in de producten die we gebruiken. Het merendeel van deze chemicaliën hebben we hard nodig (bijvoorbeeld in de energietransitie), maar ze brengen ook potentiële risico’s met zich mee. Denk bijvoorbeeld aan PFAS. In een gisteren gepubliceerde whitepaper presenteert TNO een aanpak om te komen tot de ontwikkeling van veilige en duurzame chemicaliën, materialen en producten. Mede door middel van een handige tool kunnen bedrijven al in de beginfases van hun ontwerpproces mogelijke risico’s in beeld krijgen en maatregelen nemen.
Waarom dit belangrijk is:
In 2019 schatte de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat jaarlijks ongeveer 2 miljoen mensen sterven als gevolg van blootstelling aan chemicaliën. Bovendien brengen grote hoeveelheden schadelijke chemicaliën niet alleen aanzienlijke financiële gevolgen met zich mee voor zowel de overheid als bedrijven, maar veroorzaken ze ook reputatieschade voor deze bedrijven.
Veilig en duurzaam innoveren
De Europese Commissie introduceerde, om te komen tot een veiligere, gezondere en duurzame toekomst, de Chemicals Strategy for Sustainability binnen de EU Green Deal. Een cruciaal element in deze strategie is de productie van chemicaliën en materialen volgens de principes van Safe and Sustainable by Design, SSbD, oftewel Veilig en Duurzaam Innoveren. Met deze proactieve aanpak krijgen bedrijven vroeg in het productieproces een transparant beeld van de mogelijkheden om de veiligheid, gezondheid en duurzaamheid van een nieuw product te verbeteren. Nadelige effecten worden zo preventief geminimaliseerd en het risico op marktfalen wordt verminderd.
Risico’s chemische stoffen vaak pas (te) laat duidelijk
Op dit moment worden nadelige effecten van chemische stoffen vaak (te) laat ontdekt. In sommige gevallen worden nadelige effecten pas jaren nadat ze op de markt zijn gebracht duidelijk, soms met ernstige gevolgen voor de samenleving en het milieu en financiële lasten voor de betrokken bedrijven en de samenleving. De huidige wetgeving (REACH*) biedt geen garantie voor veilige en duurzame producten. Zo vallen sommige stoffen bijvoorbeeld niet onder de wet, waren andere chemicaliën al op de markt voordat de wet van kracht werd en zijn veel dossiers incompleet. Hedwig Braakhuis, mede-auteur van de whitepaper: “Op dit moment hebben we slechts zicht op het topje van de ijsberg aan chemische stoffen, waarvan de risico’s voldoende in kaart zijn gebracht. Het grootste gedeelte van de ijsberg bevindt zich onder water dus voor het merendeel van de stoffen kennen we de risico’s onvoldoende. Een integrale aanpak om de industrie te ondersteunen tijdens de vroege stadia van productie van veilige stoffen is nodig.”
Nieuwe chemische stoffen
TNO ontwikkelt nu een Decision Support aanpak. Deze tool sluit aan bij SSbD en maakt de impact van een nieuwe chemische stof ten opzichte van alternatieve stoffen visueel inzichtelijk, op aspecten die van invloed kunnen zijn op onze gezondheid en milieu. Het werkt ongeveer zo: De TNO SSbD-tool helpt bij het beoordelen van de mogelijke risico’s van nanostructuren. Het vraagt je om details in te voeren over de fysisch-chemische eigenschappen van nanostructuren, hun functionaliteit en beoogd gebruik. De tool voert een screening uit. Het maakt gebruik van machine learning en geavanceerde modellen om potentiële nadelige effecten in te schatten.
Wouter Fransman, mede-auteur van de whitepaper: “Dit systeem zouden we graag verder ontwikkelen voor en in samenwerking met de maakindustrie, onderzoekers en overheden. Daarmee kan de industrie straks eerder in het ontwikkelproces aanpassingen doen om te komen tot een minder schadelijk, veiliger en duurzamer product.”
Verfijnen
Braakhuis legt uit waar TNO de komende tijd de focus op legt. “We gaan onze tool verder verfijnen. Daarnaast richten we ons op een teststrategie voor stoffen waarvan weinig data beschikbaar is, waarvan we toch de effecten willen weten. Dat doen we met een database van TNO van miljoenen stoffen. Van deze stoffen hebben we al de toxiciteit en andere eigenschappen in kaart gebracht. Ook streven we naar het vergroten van de bekendheid van SSBD als een goede manier om op een veilige en duurzame manier te innoveren.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
