De toenemende elektrificatie in de samenleving leidt tot hogere piekbelastingen op het elektriciteitsnet. Sommigen waarschuwen daarom voor een te snelle energietransitie. Anderen hebben goede hoop op een volledig elektrische toekomst. In een rapport in opdracht van de Nederlandse Topsector Energie worden meer dan 100 potentiële oplossingen aangedragen, allemaal gericht op het maximaliseren van de capaciteit van het bestaande of toekomstige elektriciteitsnetwerk om de energietransitie te versnellen. In een 12-delige serie belicht Innovation Origins de twaalf meest veelbelovende oplossingen. Dit is deel 1: Bewustwording van netwerkoverbelasting.
Het klinkt als laaghangend fruit, het meest voor de hand liggende om te doen bij het oplossen van de problemen rond netwerkoverbelasting: bewustwording creëren. Dit is echter gemakkelijker gezegd dan gedaan. De toenemende vraag naar elektriciteit en de daaruit voortvloeiende overbelasting van het elektriciteitsnetwerk is een zorg waar velen zich niet bewust van zijn. Congestiecommunicatie is een oplossing die gedragsveranderingen stimuleert om dit probleem aan te pakken. Bewustmaking van netcongestie en gebruikers aanmoedigen om hun energieverbruik aan te passen is een van de 12 mogelijke oplossingen voor overbelasting van het netwerk.
- De Nederlandse Topsector Energie verzamelde 100 ideeën om de problemen rond netcongestie op te lossen.
- Een van de twaalf krachtigste ideeën is het vergroten van het bewustzijn rond het probleem.
- Het bevat oplossingen zoals een Flex Alert, Gamification en Congestieberichten.
Het primaire doel van congestiecommunicatie is om individuen en bedrijven te informeren over de huidige staat van het elektriciteitsnetwerk en hoe zij kunnen bijdragen aan een optimaal gebruik ervan. Dit kan op verschillende manieren worden bereikt:
- Flex alert: Een bericht dat naar gebruikers wordt gestuurd en hen aanspoort om hun elektriciteitsverbruik tijdelijk te verminderen. Deze aanpak is met succes geïmplementeerd in landen zoals de VS tijdens hittegolven, waar het elektriciteitsverbruik piekt door de behoefte aan koeling. Het werkt bijzonder goed om consumenten bewust te maken van stroomonderbrekingen. Vergelijkbare oplossingen worden gebruikt in het Verenigd Koninkrijk – Triad Alerts – en Australië – Powercon powersmart.
- Gamification: Het gebruik van serious gaming als hulpmiddel om spelenderwijs voorlichting te geven en gedrag te beïnvloeden. Deze methode kan helpen om bewustzijn te creëren over het elektriciteitsnetwerk en het optimale gebruik ervan te bevorderen.
- Congestiebericht: Net als bij weersvoorspellingen en verkeersupdates kan het verstrekken van real-time informatie over lokale netwerkcongestie gebruikers motiveren om hun energieverbruik aan te passen. Hiervoor is actuele netwerkinformatie van onderstations en transformatoren nodig.
Educatief hulpmiddel
Congestiecommunicatie zorgt niet alleen voor bewustwording over netwerkcongestie, maar informeert het publiek ook over de bredere implicaties van de energietransitie. Hoewel technologieën zoals slimme apparaten en Home Energy Management Systems (HEMS) het vraagbeheer kunnen automatiseren, zijn ze nog in ontwikkeling. Handmatig vraagbeheer, gedreven door bewustzijn, kan een aanzienlijke impact hebben. Effectieve communicatie, gecombineerd met praktische hulpmiddelen zoals apps, is cruciaal voor het succes van deze oplossing.
Iedereen is nodig
Communicatie over congestie laat zien dat we ieders hulp nodig hebben om het op te lossen. Het draagt ook bij aan algemene kennis over wat de energietransitie betekent voor bedrijven en consumenten en welke aanpassingen daarvoor nodig zijn. Deze oplossing vereist geen systemische ingrepen om effectief te zijn. Investeren in bewustwording en gedragsverandering is daarom relatief laagdrempelig.
De juiste boodschap, samen met praktische voorbeelden en ondersteunende middelen, zoals apps, zijn essentieel. In de context van netcongestie gaat het niet zozeer om het verminderen van het gebruik, maar eerder om het verschuiven van de piekbelasting. Het kan bijvoorbeeld juist belangrijk zijn om op bepaalde momenten meer te verbruiken, zoals het opladen van de auto als de zon schijnt.
Een deel van de communicatie zal de situatie rond de onzekere levering van elektriciteit moeten omvatten. Bedrijven en consumenten in Nederland zijn gewend aan een zeer hoge leveringszekerheid van elektriciteit. Door overbelasting van het net is dit niet langer het geval. Nieuwe aansluitingen of verzwaringen kunnen niet altijd binnen een redelijke termijn worden gerealiseerd. Ook bestaande verbindingen krijgen steeds vaker te maken met een overbelast net door spanningsproblemen of storingen.
Een rol voor belanghebbenden
Het ontwikkelen van apps en andere communicatiemiddelen om de boodschappen te verspreiden vereist de inzet van technologiebedrijven en netbeheerders. Effectieve samenwerking tussen energieleveranciers, netbeheerders, technologieleveranciers en consumentenorganisaties is ook essentieel.
Het LAN, Landelijk Actieprogramma Netcongestie, communiceert al over congestie op hoog- en middenspanningsniveau. Ook is er de ambitie van het Ministerie van Economische Zaken om een speciale Coördinator Flexibiliteit aan te stellen voor de communicatie met bedrijven. Op dit moment gebeurt er minder rond congestie op laagspanningsniveau, maar de verwachting is dat dit snel nodig zal zijn.
Botsing met dynamische prijzen
Een aandachtspunt is dat vraagsturing gericht op (lokale) netcapaciteit soms kan botsen met de prikkels van dynamische energieprijzen en zo een tegenstrijdige boodschap kan afgeven aan consumenten.
Implementaties op basis van voorspellingen, zoals flex alert en congestieberichten, zijn denkbaar maar vereisen digitalisering in de vorm van slimme meters, sensoren en communicatiesystemen om real-time gegevens te verzamelen en te verspreiden. Zulke meer gedetailleerde informatie maakt meer gerichte communicatie mogelijk.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
