Hoe kun je als zeiler het optimale uit je trainingen halen? Op die vraag probeert het Sailing Innovation Centre in samenwerking met TeamNL, verschillende bedrijven en meerdere universiteiten een antwoord te vinden. In allerlei projecten testen ze innovaties die coaches beter ondersteunen of zeilers beter maken. Constant zoeken ze bij het innovatiecentrum naar die ene procent verbetering. Een proces dat nooit stopt. Een van die projecten, is de Zeil Coach Cockpit dat al sinds 2012 loopt.
“Doel van dit project is om directere en completere feedback aan zeilers te geven. Dit doen we door meer data te verzamelen”, vertelt Inge de Zeeuw, projectleider bij het Sailing Innovation Centre op het kantoor in Scheveningen dat over de trainingswateren van de Nederlandse ploeg uitkijkt.
Data over snelheid, positie, koers en hellingshoek van de boot. Maar ook over de omstandigheden op het water zoals wind, golven en stroming. “Al deze gegevens combineren we met wat de zeilers op het water doen. Samen met onder andere de Universiteit van Delft en bedrijven als KPN, Sailmon en Analissa proberen we die gegevens te vertalen zodat coaches en zeilers er hun voordeel mee kunnen doen.”
Inschatten op het oog
In het zeilen is het gebruikelijk dat de coach achter de pupil vaart en vanuit de coachboot zijn aanwijzingen roept. Volgens bondscoach Jaap Zielhuis verandert zijn rol als coach: “Nu schat ik vaak op het oog in of de boot scheef ligt of niet. Als ik zie dat het zeil opener staat, roep ik: ‘Trek eens wat meer aan die schoot!’ -om het zeil dichter te krijgen.”
Het werk is niet op harde data gebaseerd, maar dat is volgens hem al snel aan het veranderen: “Een zeiler heeft het meest aan directe feedback op de boot. Als hij op een schermpje ziet wat er gebeurt en wat hij vervolgens moet doen, kunnen we veel sneller stappen maken. Data gaat de nieuwe generatie coaches helpen met de interpretatie wat te doen.”
Data verzamelen is één ding, analyseren is een tweede: “Als we al die data goed analyseren, kunnen we daar veel van leren. Zo hopen we dingen te ontdekken die we nog niet wisten. Hoe je moet sturen op de golven bijvoorbeeld. Als je je roer stilhoudt, gaat de boot het hardst. Als je eraan trekt of duwt remt hij af. Maar op golven heb je elke keer een andere hoek met de golf. Hoe moet je daarop sturen? Wat is de ideale manier en de timing, dat soort dingen.”
Niet afhankelijk van data
Maar, zegt Douwe Broekens, Embedded Scientist van het Watersportverbond en het innovatie centrum, zeilers mogen niet afhankelijk worden van sensoren en data. “Tijdens wedstrijden is het gebruik van sensoren niet toegestaan. Sowieso is zeilen een gevoelssport. Ervaren zeilers zien aan de kleur of de vorm in de golven of ergens veel wind staat. De data moet dit gevoel ondersteunen. Zeilers moeten in een split second een beslissing maken over iets dat met het blote oog heel moeilijk te zien is. Als ze deze situaties herkennen uit trainingen, leren ze sneller handelen”, legt Broekens uit.
Zowel Zielhuis als Broekens vergelijken het met de Formule – 1 waar alles wordt gemeten. Broekens: “Van hoe iemand een bocht aansnijdt, remt, stuurt en met welke snelheid hij die bocht weer uitkomt tot temperatuur van de banden en het asfalt. Dat zie je ook in het zeilen steeds meer. Het is topsport en de verschillen zijn klein. Uit data kun je dingen halen die misschien net dat verschil kunnen maken. Ook is het zo dat deze atleten drie keer per dag trainen, ze kunnen niet harder of meer trainen. Maar met het gebruik van data hopen we wel dat ze meer uit zo’n training kunnen halen.”
We moeten dit alleen niet overdrijven, geeft de bondscoach aan: “Je kunt precies uitrekenen wat de ideale hoek is om een bocht aan te snijden. Maar talent is ook belangrijk. Zo’n Max Verstappen spot met die wetten. Hij doet af en toe dingen die echt niet kunnen. Dat vind ik mooi om te zien. Blijkbaar hebben we het met zijn allen verkeerd gedacht, want hij laat zien dat het wel degelijk kan.”
Sturen en filmen met één hand
Alle verzamelde data wordt in de Zeil Coach Cockpit gecombineerd met een videosysteem op de coachboot: “Via een real-time verbinding met de cloud kunnen coaches de zeilers beelden laten zien waarop ook allerlei data geprojecteerd is.” Deze combinatie is nieuw, want voorheen werd er wel gefilmd door coaches. Maar – zo doet Broekens voor – dat gebeurde terwijl de coach een hand de boot bestuurde om met de andere hand een telefoon te pakken om te filmen. “Hierdoor mist een coach soms iets belangrijks omdat hij te laat z’n camera te pakken heeft.”
Met het nieuwe systeem waarmee de coaches testen, wordt de hele training opgenomen en met een knop kunnen de coaches highlights aangeven. “Deze kunnen ze vervolgens op een Ipad terugkijken met alle data die erbij hoort. Hiervoor moesten coaches de belangrijke momenten handmatig opzoeken en bewerken. Dit nieuwe systeem levert dus veel tijdswinst op en zorgt voor extra informatie”, zegt De Zeeuw.
Meer dan alleen de techniek
Het was voor het innovatie centrum even zoeken naar de juiste oplossing: “We gebruikten van die politiecamera’s, maar het beeld was totaal niet scherp en ook omdat zo’n zeilboot alle kanten op beweegt, zag je nog minder. ”Met betere camera’s en de hulp van het Hilversumse bedrijf Annalisa dat de camerabeelden met software stabiliseert op basis van de horizon lukte het toch: “Nu kun je prima volgen wat er op het beeld gebeurt.”
Alleen het slagen van dit systeem hangt af van meer dan de techniek. De Zeeuw en Broekens geven aan dat het systeem ‘hufterproof’ moet zijn. “Je hebt te maken met weersomstandigheden, het moet tegen zout en zoet water kunnen. Zand, wind en regen. Bovendien hebben we ook te maken met de logistiek”, zegt Broekens. Beneden, in de grote hal laten ze zien wat ze bedoelen. Een rij zeecontainers vult de ruimte, allemaal zitten ze boordevol zeilen, masten en zeilboten. “Dit moet allemaal mee, vaak naar de andere kant van de wereld. Dat zijn flinke logistieke operaties. Afgelopen zomer was het wk in Australië en moest het team het OV in met twee tassen, daar kan dan echt niets meer bij”, legt De Zeeuw uit.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
