Limburg: Bright life voor startups!

Als er één categorie bedrijven verantwoordelijk is voor innovatie in Nederland, dan zijn het wel de startups. Omdat Innovation Origins altijd op zoek is naar relevante innovaties is er alle reden het complete Nederlandse startup-ecosysteem een keer goed in beeld te brengen. Op basis van datasets van StartupDelta zijn we bij alle provincies langs gegaan. In 14 afleveringen, gepubliceerd tussen 24 december 2018 en 7 januari 2019, geven we een overzicht van het startup-ecosysteem in Nederland. De serie is gemaakt door de journalisten van coöperatie PitchProducties, in opdracht van Innovation Origins. Vandaag: Limburg. Lees hier de andere afleveringen van deze serie (voor zover reeds gepubliceerd).

“Zuid-Limburg, je zou er maar wonen”, zo luidde de televisiecampagne waarmee Zuid-Limburg vanaf 2008 haar imago probeerde te verbeteren. Het gebied werd destijds beschouwd als een leuke plek voor een korte vakantie, maar niet voor een glansrijke carrière. Er was veel werkloosheid en Limburg kampte met vergrijzing.

In de coalitieakkoorden van de provincie Limburg voor de periodes 2011-2015 en 2015-2019 werden daarom een aantal economische uitdagingen geïdentificeerd. Naast het terugbrengen van de werkloosheid, stelde de provincie als doel om een gunstig vestigingsklimaat te creëren voor startende ondernemers. De televisiespot wekte sympathie op voor de regio, maar is het de provincie Limburg ook gelukt om een goed ecosysteem voor startups te creëren?

Het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) analyseerde in 2017 in samenwerking met onderzoeksorganisatie TNO de Limburgse economie en daaruit bleek dat Limburg zich geheel in lijn met de rest van Nederland economisch heeft ontwikkeld. ING stelde onlangs zelfs vast dat Limburg twee plaatsen is gestegen op den nationale economie-index.

Kenmerkend voor Limburg was dat het tot voor kort sterk afhankelijk was van een aantal grote multinationals, legt een woordvoerder van de provincie uit. In Limburg werden veel materialen geproduceerd voor het buitenland en daardoor was de provincie conjunctuurgevoelig. Als het goed ging met de buitenlandse bedrijven, dan verging het Limburg voortvarend, maar als er minder vraag was naar materialen, dan verloren Limburgers hun baan.

Dat moest anders en daarom besloot de provincie Limburg in samenwerking met de Universiteit Maastricht en een aantal grote bedrijven om het voorbeeld van Brainport Eindhoven te volgen. Er werd gewerkt aan de zogenaamde Brightlands campussen waar kennisintensieve werkgelegenheid werd ontwikkeld, uitgaande van de regionale kwaliteiten.

Brightlands campussen

Inmiddels kent Limburg vier Brightlands Campussen die het best zijn te definiëren als centrale plek waar kennis wordt gedeeld en innovatie centraal staat. Er werken ruim twintigduizend mensen en op iedere campus staat één thema centraal. Zo richt de Chemelot campus in Sittard-Geleen zich op chemie, is de Health campus in Maastricht gefocust op gezondheidsinnovatie, houdt de Greenport campus in Venlo zich bezig met duurzaamheid en kenmerkt de Smart Services campus in Heerlen zich door ontwikkelingen op het gebied van digitalisering.

Op deze campussen vestigen zich onder andere startups en zij zijn van cruciaal belang voor de doorontwikkeling van de Limburgse economie. Daarom werd er in 2016 gestart met de “Brightlands Innovation Factory”. Leon Klinkers, directeur van dit initiatief, zegt: “Brightlands is de verzamelnaam van de eerder genoemde strategische kerngebieden waarmee we in Limburg willen excelleren en een grote wereldspeler kunnen worden.”

Sinds de start in 2016 zijn er drieduizend startups bestudeerd en uiteindelijk 84 daarvan geselecteerd om binnen de Innovation Factory een begeleidingsprogramma te volgen. Het doel van dit programma is om van deze startups volwaardige bedrijven te maken, scale-ups genaamd. De begeleiding varieert van het faciliteren van huisvesting tot het financieren van projecten, en van het helpen bij het opzetten van laboratoria tot startups in contact brengen met experts.

Toelichting: In de dataset van StartupDelta is bij elf startups aangegeven dat ze werkzaam zijn in twee “industrieën”. Om een goed beeld te schetsen van de industrieverdeling, is de data aangepast door de startups tot beide categorieën te rekenen.

De speerpunten van Brightlands zijn duurzaamheid, gezondheid, digitalisering en voeding. StartupDelta houdt bij hoe het met Nederlandse startups gaat en uit hun gegevens blijkt dat Limburgse startups zich vaak richten op innovatie op het gebied van gezondheid (meer zelfs dan enig andere provincie, zie ook de kaart bij het artikel over Gelderland), duurzaamheid en voeding. Het is dan ook geen verrassing dat de meeste startups zich vestigen rondom de Brightlands campussen.

Andere initiatieven

Maar hoe zit het dan met startups die zich met iets anders bezighouden dan waar Brightlands zich op richt? Om dit soort startups te helpen is Joyce Verheijden in Maastricht begonnen met het “Inspiratiehuis”. Samen met haar collega Marlies Heeringa helpt zij startups bij het vinden van hun weg naar de markt. Zij doen dat door startups in de beginfase heel kritisch de vraag te stellen wat hun onderneming uniek maakt. “Je kan pas een succesvolle onderneming worden, als je duidelijk voor ogen hebt wat je bent en wat je precies doet”, zegt Verheijden.

Vervolgens worden de startups die hun toegevoegde waarde inzichtelijk kunnen maken, ondersteund bij bijvoorbeeld het regelen van de financiën en juridische zaken. Daarnaast wordt er één keer per maand een bijeenkomst georganiseerd, waar de ondernemers samenkomen en waar het leren van de andere startups centraal staat.

Deze gedachte staat ook centraal bij Startersvalley, een ander Maastrichts initiatief dat startups begeleidt. “Wij faciliteren jonge ondernemers door ze een werkruimte aan te bieden en door ze vervolgens met experts in contact te brengen,” vertelt Nando Ngundu, de initiatiefnemer van Startersvalley.

Volgens hem is het belangrijkste doel om een community op te bouwen met de ondernemers. “Wij hebben één regel en dat is dat iedereen 10% van zijn tijd moet investeren in de community.” Dat kan bijvoorbeeld door presentaties te geven en experts uit te nodigen, waardoor iedereen die is aangesloten er voordeel uit kan halen.

Kritische noot

Ondanks dat Brightlands, het Inspiratiehuis en Startersvalley samenwerken onder de noemer van Limburg Startup en bijvoorbeeld gezamenlijke activiteiten organiseren, kan het volgens Ngundu en Verheijden toch nog beter. Zij onderschrijven dat Brightlands een positieve invloed heeft op de ontwikkeling van Limburg, maar stellen dat er te veel aandacht is voor de campussen en niet voor bijvoorbeeld het midden en kleinbedrijf (mkb).

“Brightlands doet goede dingen, maar is gebaseerd op de bestaande Limburgse infrastructuur, waardoor met name de grote bedrijven profiteren”, zegt Ngundu. Verheijden sluit zich daarbij aan en volgens haar moet het mkb vanuit een centrale visie bijeen worden gebracht. “De Brightlands campussen kunnen namelijk alleen goed functioneren als het mkb goed georganiseerd is.”

Ook Klinkers ziet ruimte voor verbetering. Volgens hem wordt er in Nederland te veel gedacht in termen van onderlinge concurrentie tussen provincies. “Er moet meer gekeken worden vanuit een BV Nederland perspectief.”. Vervolgens maakt hij de vergelijking met Silicon Valley. Daar wordt gedacht vanuit één totale visie voor het hele gebied. “Iedere regio in Nederland heeft zijn eigen kwaliteiten en innovatiekracht en ik denk dat we die moeten herkennen en daarin verder moeten ontwikkelen.”

In Limburg zijn er volgens hem wel substantieel zaken verbeterd. Twintig jaar geleden besloot hij om de kernactiviteiten van zijn bedrijf te verhuizen naar Amerika wegens met name economische redenen. Hij was er toen van overtuigd dat er met een Amerikaans hoofdkantoor meer succes was te halen. Die keuze zou hij vandaag de dag niet meer maken. “Tegenwoordig zou ik met een gerust hart in Limburg blijven.”

Foto: DSM Brightlands Geleen