Het profiel van Midden-Brabant geeft volop kansen voor bevordering van de brede welvaart

Nabijheid van andere ondernemers en de dynamiek die daarbij hoort, een stevige kennisinfrastructuur en een woon- en werkomgeving van hoge kwaliteit: Midden-Brabant (*) heeft veel van de voordelen die typisch zijn voor succesvolle regio’s. En toch zijn de economische prestaties op zijn best gemiddeld te noemen. Waar ligt dat aan? Om daar achter te komen deed de Rabobank uitgebreid onderzoek en kwam uiteindelijk tot acht opgaven die de regio een krachtige impuls moeten geven. In deze serie onderzoeken we aan de hand van interviews met betrokkenen wat er precies moet gebeuren in Tilburg en omgeving. Vandaag Opgave 5: Tot een investeringsagenda komen gericht op brede welvaart’. Lees hier de eerder verschenen artikelen in deze serie.

Het belang van brede welvaart voor een gezonde economische ontwikkeling van Midden-Brabant loopt als een rode draad door het Rabobank-onderzoek. Een samenleving zou zich tenslotte niet alleen moeten richten op economische productie en groei, maar ook op het creëren van bredere waarde voor de mensen. “Ondernemen voor Brede Welvaart” is dan ook een belangrijke opgave voor de regio. Het rapport constateert dat dit principe goed past bij een regio die sterk gestoeld is op mkb- en familiebedrijven. “Het DNA van de regio kan worden beschreven als: betrokken medewerkers, betrokken klanten en betrokken leiders”, zo concluderen de onderzoekers. De stakeholders zien dat zelfs als een kans om de rest van het land hierin mee te nemen: “Onze oproep luidt: overtuig de rest van Nederland hier ook van. Het koesteren van het mkb in de regio is belangrijk voor zowel economische groei als brede welvaart.”

Bas Kapitein, directeur van ontwikkelingsmaatschappij Midpoint Brabant, ziet inderdaad een logische rol voor Midden-Brabant weggelegd. “We hebben hier een goede en lange traditie in het verbinden van economische groei met maatschappelijke ontwikkeling. People-Planet-Profit is hier zo’n beetje uitgevonden.” In alle programma’s, projecten en in de dienstverlening van Midpoint Brabant zijn drie rode draden zichtbaar die daarbij aansluiten, zegt hij: digitalisering, verduurzaming en talentontwikkeling. “Door altijd die thema’s voor ogen te houden, ondersteun je de brede welvaart op een structurele manier.”

Missiegedreven

Ook als het gaat om de noodzakelijke investeringsagenda voor die opgave ziet Kapitein een link met de al lopende programmalijnen. “In ons nieuwe maatschappelijke innovatieprogramma werken we met onze partners al aan de realisering van die opdracht. De maatschappelijke context is daarbij ons uitgangspunt, inclusief missiegedreven innovatiebeleid. Dat zit al traditioneel in onze regio, maar we zien dat het nu extra hard nodig is. Tegelijkertijd stel ik vast dat we juist in deze regio, met ons kennisprofiel rond mens, gedrag en maatschappij, echt het verschil kunnen maken. Die concrete investeringsagenda volgt daarna.”

De geïnterviewden benoemen vijf punten om brede welvaart in de regio te verbinden aan het vergroten van verdienvermogen: 1. Urgentiegevoel aanwakkeren. 2. Meer enthousiasme over eigen potenties: afschudden van valse bescheidenheid. “Tilburg is het ‘Wageningen’ of ‘Brainport’ van de toegepaste gedragswetenschappen.” 3. Regiopositie in internationaal perspectief zien, eventueel in samenwerking met buurregio’s. 4. De regionale woningbouwbehoefte invullen. 5. Meer investeren in het formuleren van een scherpe propositie met nationale impact om zo ook steun van het Rijk mogelijk te maken.

Diverse ondernemers hebben in de dagelijkse praktijk die brede welvaart inderdaad al volledig op hun netvlies staan. Bas Leseman van Leseman Car Care is daar een aansprekend voorbeeld van. Zonder enig diploma op zak begon hij ooit met het reinigen van auto’s van bedrijven en particulieren. Inmiddels heeft hij vier vestigingen – naast Tilburg ook in Breda, Veghel en Utrecht – en 250 collega’s. Kern van het werk is het binnen een afgesproken tijdsbestek weer verkoopbaar maken van handelsauto’s. Naast het vanzelfsprekende poetswerk betekent dat ook dat de auto’s een schadebeoordeling en een eventuele reparatie krijgen en op de foto gezet worden voor de website van de klant. Ook het transport van en naar de eigenaar valt binnen het takenpakket. “Full service voor onze klanten”, zegt Leseman.

Om dat te kunnen doen heeft zijn bedrijf een grote diversiteit aan medewerkers. “Van hoog opgeleide accountants tot mensen die net als ik nooit een diploma behaald hebben.” Maar hoe selecteert hij die mensen dan? “Als ik een cv zie, kijk ik niet naar hoogste opleiding, maar probeer ik te achterhalen wat iemands drive is. Iemand die gezakt is voor het HBO maar wel helemaal snapt hoe Google hem kan helpen zijn zaken te regelen, daar heb ik wat mee. Vindingrijkheid is veel belangrijker dan een papiertje.”

Brede welvaart is als begrip voor iedereen anders, zegt Leseman “Maar voor mij is dat ook je best doen om een keer in iemand anders zijn schoenen te staan. Probeer je in te leven in het bestaan van je collega’s en houd daar rekening mee. Kijk, ik vraag van mijn mensen dat ze hard werken, knokken voor onze klanten, maar ook dat ze dicht bij zichzelf kunnen blijven. Het is dan aan mij om te signaleren wat er bij ze leeft. Komt iemand bijvoorbeeld uit een oorlogsgebied, dan weet je zeker dat dat iets met die persoon heeft gedaan. En dan doet het vervolgens ook iets met mij.” 

Kwaliteit van leven

Het stimuleren van brede welvaart heeft volgens Leseman ook te maken met je stijl van ondernemen. “Laat je niet altijd leiden door rendementen op korte termijn. Natuurlijk, die heb je nodig, maar waar haal je echt je voldoening uit? Ik wil dat alle mensen die hier werken door hun baan een hogere kwaliteit van leven kunnen krijgen.”

Collega-ondernemer Rob van Opzeeland, directeur van familiebedrijf Kivits Logistics Group BV, is evenmin constant bezig met het maand- of kwartaalresultaat van de logistieke ondernemingen waar hij samen met zijn vrouw Simone eigenaar van is. Hun bedrijf bestaat uit een tiental logistieke ondernemingen in Nederland en Belgie met in totaal 550 medewerkers. “Als familiebedrijf zitten we overal voor de lange termijn in. Wij willen samen met onze mensen doorontwikkelen, impact maken, ook op de lokale omgeving.” Hij illustreert dat met een aansprekend voorbeeld: “Natuurlijk willen wij als lokaal geworteld bedrijf – we zitten met onze grootste onderneming Kivits-Drunen in de Langstraat – ook lokale verenigingen ondersteunen. Maar in plaats van dat allemaal zelf te bepalen, bijvoorbeeld omdat mijn zoontje hier bij de voetbalclub zit, laten we die keuze aan ons personeel over. Ons bedrijf is echt niet alleen van Simone en mij, het is van al onze 350 collega’s. Dus laten we iedereen meebepalen waar ons sponsorgeld naar toe gaat. Op die manier komt het op de juiste plek terecht. Cultureel, sport, maatschappelijk; personeel mag hun “eigen” club voordragen en een personeelsdelegatie beslist hoe het verdeeld wordt. En vervolgens mag degene die dat bedacht heeft zelf de check overhandigen.”

Natuurlijk heeft Kivits als logistiek dienstverlener voor van “alles wat je in het koelvak van de supermarkt vindt” belang bij goede snelwegen, industrieterreinen en havens. “Maar meer nog aan een goede woon- en werkomgeving voor mijn mensen. Het generieke leefklimaat moet op orde zijn. Scholing, recreatiemogelijkheden, algemene voorzieningen: alles moet kloppen. Als we daar met elkaar voor kunnen zorgen, dan hebben we daar allemaal wat aan. Arbeidskapitaal is voor ons verschrikkelijk belangrijk, we moeten dan ook zorgen dan mensen hier graag willen wonen. Ikzelf woon hier ook, dus ik voel heel concreet wat die brede welvaart voor onze omgeving kan doen.”

Van Opzeeland benadrukt dat er nóg een essentiële manier is waarop hij de brede welvaart stimuleert: “Uiteindelijk moet het allemaal betaald worden. Als gebruiker van miljoenen liters diesel, heel veel stroom, en met al die salarissen, de verzekeringspremies, accijnzen en belastingen leveren wij een hele grote bijdrage aan BV Nederland. En door steeds groener te worden – momenteel rijdt al een kwart van onze trucks op biobrandstof en zijn de eerste e-trucks aangeschaft – dragen we daar nog eens extra toe bij.”

Sociale profiel

De onderzoekers en samenstellers van het rapport zien die optelsom ook als de sleutel om tot de zo gewenste investeringsagenda voor de brede welvaart te komen. Hoofdonderzoeker Otto Raspe: “Vanuit het al aanwezige sociale profiel van de regio en de ondernemerskracht van het mkb kom je heel snel bij het bevorderen van die brede welvaart uit. Koppel er vervolgens een wens tot vergroening aan vast en voeg er nieuwe middelen vanuit data science aan toe – niet voor niks óók een specialisme van deze regio -, en je bent waar je wilt zijn.” Zowel Van Opzeeland als Leseman laat zien die boodschap al volledig omarmd te hebben.

Elma Mieras, directeur Coöperatieve Rabobank, wil daar nog graag een oproep aan toevoegen: “We weten welke waarde we al in huis hebben, we kennen de opgaven en we weten ook waar we naar toe moeten. We kennen alleen de weg daarnaartoe nog niet tot in alle details. Laten we dus vooral gewoon aan de slag gaan, in plaats van in rondjes te blijven draaien en te blijven zoeken naar de perfecte uitvoering.” Voor Mieras is het daarbij van belang het wiel niet telkens opnieuw uit te vinden. “Laten we gebruik maken van de ervaringen die we zelf en ook elders al hebben opgedaan – zo kunnen we sneller vooruitkomen.”

Rabobank heeft de opgaven uit het onderzoek nu concreet vertaald naar een eigen investeringsagenda voor de regio. “Brede welvaart heeft alles te maken met een goed leven, met goede voorzieningen rond wonen en werken”. Ondernemingen die toekomstgericht zijn hebben per definitie een grotere kans van slagen. Digitalisering en duurzaamheid zijn daarbij essentieel, benadrukt ze. “Wij wijzen onze ondernemende klanten hier ook op en zetten hierop gericht acties in. Wij geloven daarnaast in het stimuleren van start-ups; zij kunnen dienen als voorbeeld voor gevestigde bedrijven. Nieuwe activiteiten, mits duurzaam ontwikkeld, zorgen ook voor nieuwe werkgelegenheid en het aantrekken van jonge werknemers. Als we dan ook nog onze bijdrage leveren aan een gezond woonklimaat voor deze groep, dan kan de brede welvaart ook echt groeien. Daar geloven wij heilig in.”

Ondernemerschapsdynamiek gekoppeld aan verduurzaming wordt daarmee door alle stakeholders gezien als de sleutel tot het bevorderen van de brede welvaart in Midden-Brabant. Een concrete investeringsagenda daarvoor – de gesignaleerde opgave –  is in volop ontwikkeling, maar daarmee nog niet gerealiseerd. Maar met het breed gedeelde besef over het belang ervan is wel al aan een essentiële voorwaarde voldaan.