Toen ik voor het eerst over Tesla hoorde, was dat in de context van het “krankzinnige idee” om een elektrische auto te bouwen met duizenden laptopbatterijen. In die tijd waren elektrische voertuigen alleen bekend als vorkheftrucks of golfcaddy’s. De eerste Tesla Roadster was al op de weg en de Model S bestond alleen als een 1:1 schaal mockup.
Ik wist niets over lithium-ion batterijen (hoewel mijn MacBook ze had), de term “recuperatie” was mij onbekend, evenmin als Elon Musk als persoon.
Het was de tijd waarin Apple zijn tweede snelle opgang beleefde -maar deze keer naar de absolute top- met innovaties als de iPhone en de iPad. Beide werden afgedaan als complete onzin door de slimste insiders in de IT-industrie van dat moment. Steve Ballmer van Microsoft kon niet ophouden met lachen over de iPhone zakcomputer.
De klimaatcrisis was iets van slechts enkele mensen. Het merendeel van de wereldbevolking kon het nauwelijks iets schelen.
Elektromobiliteit
Mobiliteitstransitie als oorlogskreet was onbekend. Tegenwoordig wordt het echter vaak als zodanig gebruikt. Meestal wordt echter vergeten dat de overgrote meerderheid van de Duitsers, ja zelfs van de wereldburgers, het klimaat belangrijk vindt, maar geen afstand wil doen van hun (soms zwaarbevochten) welvaart en de vrijheid om overal en altijd te rijden.
Vrijheid bestaat – althans in Duitsland -voor veel mensen uit als vrije burgers vrijelijk kunnen rijden op ‘s heren wegen. Maar ook als het gaat om de koerswijziging naar alternatieve aandrijfmogelijkheden. Dat laatste heeft de mainstream nog niet bereikt, hoewel de groei van elektromobiliteit tot september 2021 indrukwekkend was. Met een marktaandeel van meer dan 17 procent vorige maand begint zich langzaam maar zeker een kleine revolutie af te tekenen in het land van de autogekken.
Er kan echter ook een andere tendens worden waargenomen. Bepaalde intellectuele kringen beginnen hun argwaan jegens de manier van leven luider en duidelijker te uiten. Een van hun vertegenwoordigers, de socioloog en politiek wetenschapper Harald Welzer, had onlangs een opmerkelijk televisie-optreden in de talkshow van Markus Lanz.
Mobiliteits-utopie
Lanz citeerde uit diens boek: “In plaats van het mogelijk te achten dat er in de toekomst minder energie wordt geproduceerd en verbruikt omdat er bijvoorbeeld geen auto’s en vliegtuigen meer zullen zijn, worden technohelden als Elon Musk, die twee generaties te laat zijn, gloedvol aanbeden, het hof gemaakt en overladen met geld, hoewel ze niets anders te bieden hebben dan de mobiliteits-utopieën van de jaren vijftig. Raketten, auto’s en hyperloops waarmee men geacht wordt in razend tempo ergens te komen, zonder dat ook maar één keer de vraag wordt gesteld wat men daar eigenlijk zou moeten doen.”
De andere deelnemers luisterden naar een zelfingenomen persoon die zelfs nog een stap verder ging. Vooral bij het voorbeeld van de Teslafabriek Grünheide kon men de ogen van de auteur zien glimmen toen hij Giga Berlin tot absurditeit wilde reduceren, ook vanuit sociaal oogpunt. Onder het motto “werknemers produceren Tesla’s die ze niet eens kunnen betalen”.
Duitsers bestaan echter niet alleen uit “dichters en denkers”, maar ook uit pragmatici, ingenieurs en vernieuwers. Godzijdank, zou je bijna zeggen. Op zaterdag 10 oktober was er in Grünheide een open dag. Grotendeels onopgemerkt in de mainstream pers, sprak Elon Musk juichende fans toe die tijdens een rondleiding door de fabriek konden zien dat alles op lancering staat. Het is “alleen” nog even wachten op de definitieve goedkeuring. Dat kan nog wel even duren, want nu moeten online bezwaren nog worden besproken. De openingsdatum van eind november, begin december is daarom zojuist geannuleerd.
Wereldwijde samenwerking
Terug naar Welzer. Stelt u zich eens voor wat er zou gebeuren met een wereld die binnenkort 10 miljard mensen en meer moet voeden. Als mensen die geloven in technologie en wetenschap NIET zouden proberen om iets te veranderen, d.w.z. tegen te werken? Als er niet meer onderzoek zou zijn naar betere, schonere energiebronnen? Als interculturele ontmoetingen op aarde alleen nog maar gerantsoeneerd en per zoom zouden kunnen plaatsvinden, omdat het vliegtuig vogelvrij is en individueel vervoer is verdwenen. Als onderzoekers een pandemie als Corona niet in recordtijd kunnen bestrijden door wereldwijde samenwerking? Natuurlijk, met technologie en hulpmiddelen die voor een politicoloog volkomen vreemd kunnen lijken.
Ook interessant: Elektrische luchtvaart leert van automotive: ‘De Brainportregio verbindt’
Een wetenschapper heeft eens gezegd dat de welvaart rechtstreeks afhankelijk is van de prijs van energie, d.w.z. elektriciteit. Tegenwoordig zou het woord “schoon” moeten worden toegevoegd. In een wereld van de 21e eeuw zal het energieverbruik waarschijnlijk niet afnemen, integendeel. De verdere elektrificatie van de samenleving en de industrie zal er zelfs toe leiden dat het energieverbruik de hoogte in schiet. En zelfs “techno-helden” als Elon Musk worden gelukkig niet beïnvloed door bepaalde sociologen en politicologen. Dat doen ze in plaats van kletsen. Ze brengen de mensheid verder, mogelijk zelfs naar Mars en verder.
Wat is het punt?
Wat ons brengt tot de legitieme vraag: ‘wat is het punt’? Laat me dat beantwoorden met enkele tegenvragen. Wat zouden we in de bergen moeten doen? Onder de oppervlakte van de zee? In het buitenland? Op de maan? In Bielefeld *)? Misschien zou het Welzer goed gedaan hebben om wat zelfonderzoek te doen en een beetje van de menselijke geschiedenis te bestuderen. Een tip zou zijn “The Rise of Man” door Jacob Bronowski.
Vragen zijn er altijd geweest – zij zijn en blijven de drijvende kracht achter de menselijke ontwikkeling. Maar ze werden vaak niet begrepen door de mainstream, voor gek verklaard. Copernicus, Carl Benz, Einstein, Dylan, Luther King, Lennon, Ali, Oppenheimer, Ghandi en ja, uiteindelijk Jobs en Musk, om er maar een paar te noemen. „Here’s to the Crazy Ones”.
*) Een groep jonge Duitsers verspreidde in de jaren negentig voor de grap de internethoax dat de Duitse stad Bielefeld niet zou bestaan.
Over deze column
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Eveline van Zeeland, Eugène Franken, Helen Kardan, Katleen Gabriels, Carina Weijma, Bernd Maier-Leppla en Colinda de Beer probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
