Als het gaat over de verduurzaming van de aarde vliegen de claims je om de oren. Maar wat klopt hiervan? Samen met duurzaamheidsexpert Auke Hoekstra, op Twitter beter bekend als ‘Debunker-in-Chief’, zoekt Innovation Origins dit voor je uit. Deze week geen onderzoek of duurzaamheidsclaim. Auke heeft gekeken naar de film ‘Don’t Look Up’ en wat hij zag beviel hem niet.
Waar de meeste kijkers smakelijk kunnen lachen om hoe de media, politiek en wetenschap reageren op de aanstormende komeet, ziet Auke de humor er niet van in. Voor wie de film niet gezien heeft, hier een kort plot:
De komeet is overduidelijk een metafoor voor de klimaatcrisis. Wetenschappers waarschuwen voor het naderende gevaar – tevergeefs – want voor de media is het onderwerp te ingewikkeld en niet luchtig genoeg. Kijkers zouden zomaar af kunnen haken. En ook politici besluiten af te wachten om maar geen kiezers kwijt te raken. Meryl Streep als president van de VS – een niet te missen parodie op Trump – grijpt pas in als ze hiermee de publieke opinie in haar voordeel kan kantelen. En de burgers in de film? De ene helft kijkt vooral niet omhoog – don’t look up – terwijl de andere helft politici een gebrek aan actie verwijt. En juist dat gebrek aan actie hoopt regisseur McKay met zijn satirische film aan de kaak te stellen. Hij wil hiermee het debat en kritisch denken over klimaatverandering aanzwengelen.
‘Klimaatcrisis is geen meteoor’
Een mislukte poging volgens Auke die ‘heus wel snapt’ dat mensen ‘Don’t Look Up’ een vermakelijke film vonden. Maar volgens hem slaat de hele vergelijking met een komeet nergens op. “Zo’n meteoriet, daar kun je niets aan doen, die komt ineens rechtstreeks op de aarde af. Dus laten we nou niet net gaan doen alsof we klimaatverandering niet zagen aankomen. Bovendien kunnen we er wel degelijk zelf iets aan doen. Kijk naar het laatste IPCC-rapport. De mensheid is schuldig aan klimaatverandering.” Auke laat een stilte vallen en zucht diep.
Lees hier meer over het IPCC-rapport
More about Auke Hoekstra
Auke Hoekstra is scientific director of the NEON Research project at the Eindhoven University of Technology. This is where he works with a large group of scientists from many different disciplines on the future of sustainable energy and clean mobility. After a variety of commercial positions, Auke changed course almost 15 years ago. He wanted to make the world a more beautiful place. But how do you do that? Auke wrote a book about electric driving – the technology was still in its infancy at the time – and the future of mobility. In the beginning, he was a voice in the wilderness, but now he is winning support from all corners. Auke has been busy proving that his views are for almost fifteen years. On Twitter, he is jokingly known as the ‘Debunker-in-Chief’, and he takes to Twitter to vehemently refute false research or inaccurate news reports. For example, he has repeatedly rebutted the claim that diesel cars are cleaner than plug-in cars. Auke also designed and built his own energy-neutral home with 77 solar panels as a roof and – it goes without saying- he drives an electric car.
“Maar als je die vergelijking met een meteoor toch moet maken, dan zijn het de rijke westerlingen die hard lachen om de film en achteraf in hun SUV naar huis rijden. Dat is de echte meteoriet! We doen nu net alsof we helemaal geen invloed hebben op klimaatverandering. Maar dat is gewoon niet waar! Niet waar!”
Wat stoort je dan zo?
“’De meeste mensen deugen‘ gaat zeker niet op in deze film, de machtigste figuren verlaten op het laatste moment nog even de aarde voordat deze ten onder gaat. Zonder succes overigens. We moeten als kijker passief achterover gaan zitten en wachten tot de aarde wordt gered. Nota bene door Amerika. Terwijl, als je het hebt over klimaatverandering, Amerika nog veel moet goedmaken. Dat is de meteoor. De wereld zit echt niet te wachten op de klimaatplannen van de VS. En dat is maar goed ook.”
Auke stoort zich vooral aan de pessimistische kijk op het geheel. Schouderophalend: “Misschien snap ik de ironische zelfspot niet. Dan neem ik alles wat ik nu zeg terug. Maar deze film is een aanfluiting voor alle ambtenaren, wetenschappers en engineers die keihard werken om klimaatverandering een halt toe te roepen. Het is compleet respectloos en een slappe parodie van de werkelijkheid om te zeggen dat er niets gebeurt. We hebben de oplossingen – ja het moet sneller – maar ze zijn er wel. Waarom kunnen we dat niet laten zien?
Is het niet gewoon satirisch bedoeld om ons een spiegel voor te houden?
Heel stellig: “I don’t buy it! Wat de filmmakers doen is iedereen waar ze het niet mee eens zijn compleet belachelijk maken. Het is het voorspelbare linkse Hollywoodgeluid over klimaatverandering. ‘Kijk ons eens gelijk hebben en iedereen die anders denkt is debiel!’ Ik vind het zo gemakkelijk. Een parodie op een compleet achterlijke Trump en zijn zoon, nou lachen, gieren, brullen. Lekker disfunctionele media afzeiken met zijn allen. Natuurlijk is het schadelijk wanneer een zender als Fox het klimaat niet serieus neemt. Maar die invloed is beperkt. Bovendien hebben we wel belangrijkere problemen dan hoe de media ergens op reageert.”
Auke begint op dreef te raken. “Het is gewoon ontzettend irritant dat de filmmakers ook techneuten afschilderen als winstbeluste idioten. Techsavier is een beetje een scheldwoord geworden voor mensen die techniek niet snappen. Ik ben bijvoorbeeld heel blij met de dingen die Elon Musk en Jeff Bezos voor de ruimtevaart doen. De dingen die Amazon doet, daar ben ik minder blij mee. Maar om nu te zeggen dat klimaatverandering de schuld van Bezos is en dat mensen niet meer bij een webshop mogen kopen, slaat nergens op. Wat schieten we ermee op om te gaan haten? Ja, je hebt een uurtje gelachen. Maar denk je anders over de klimaatcrisis?”
Sterker nog, geeft hij antwoord op zijn eigen vraag: “Ik denk dat het alleen maar polariserend werkt. De film gaat uit van niet bestaande karikaturen van de werkelijkheid. Kijk naar de COP26 (de klimaatconferentie in Glasgow afgelopen jaar), hoeveel mensen zeiden daadwerkelijk ‘don’t look up’? Die groep wordt steeds kleiner en – om in de metafoor te blijven – bijna iedereen ziet de komeet komen. Het gaat weliswaar langzaam en het moet sneller, maar het besef is er wel degelijk. De filmmakers zetten op deze manier mensen tegen elkaar op.”
Maar klimaatwetenschappers reageren wel enthousiast op deze film, hoe komt dat denk je?
“Ik denk niet dat dit per se waar is. Misschien klimaatwetenschappers die luid roepen dat we allemaal ten onder gaan en zich aansluiten bij het doemscenario van deze film. Types als Michael Mann en Peter Kalmus. Maar genoeg klimaatwetenschappers zijn genuanceerder en gaan niet mee in de hysterie. Zij zeggen: ‘Ja we hebben een gigantisch probleem en moeten haast maken. Maar het is allesbehalve een verloren zaak’. Dat is het eerlijke verhaal. Waarom zouden we moeten overdrijven voor meer aandacht?”
“Dat veel klimaatwetenschappers hierom kunnen lachen is omdat het heel herkenbaar is. Het is lachen als een boer met kiespijn. De media nemen ze niet serieus of het onderwerp is te complex. Terwijl er wel degelijk iets aan de hand is. Ik heb een beetje een triestige theorie en denk dat klimaatwetenschappers als groep depressief zijn. Ze spenderen bijna al hun tijd aan het onderzoeken van het probleem en voelen zich niet gehoord. Ik heb hier geen cijfers van, maar zie het wel voorbij komen in mijn Twitterfeed.”
Waar hebben zij behoefte aan?
“Ik denk dat we allemaal – niet alleen klimaatwetenschappers – behoefte hebben aan een soort moral tale, een verhaal dat laat zien welke oplossingen er zijn en hoe we die moeten toepassen. Een film waar het goed afloopt met de klimaatcrisis. Het lijkt wel alsof scriptschrijvers in Hollywood met zijn allen hebben afgesproken dat klimaatverandering per definitie een verloren zaak is.” Auke zucht want hij snapt het ook wel. ‘Don’t Look Up’ scoort goed, op Netflix liep het storm. Dus de filmmakers kunnen tevreden zijn. “Ze hadden moeten proberen om een hoopvollere film te maken, niet zo depressief. Experts genoeg die hier aan mee willen werken, dat weet ik zeker. Ik kan het niet van me afzetten. Het onderwerp is te belangrijk.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
