Met de introductie van Omikron werd een nieuw hoofdstuk van de pandemie ingeluid met totaal nieuwe spelregels. Anderhalve maand later lijkt het pandemische speelveld wel volledig omver geblazen. Negatief? Niet eens. Nagenoeg ieder land in Europa begon 2022 met hoogterecords in de teststraten. Vorig jaar rond deze tijd hadden deze loeihoge aantallen een bikkelharde lockdown met avondklok, reisbeperkingen en code zwart betekend. Maar Omikron is geen Delta, geen Alpha, geen Wuhan. Omikron is Omikron.
Binnen enkele weken was het gedaan met de dominantie van Delta die al sinds Dansen met Janssen Nederland in een houdgreep hield. Ook de avondlockdown die voor de feestdagen werd afgekondigd, kwam eigenlijk niet door Omikron maar door Delta. Maar waar blijft die ongecontroleerd hoge golf ernstig zieke patiënten waar begin vorige maand zo voor gevreesd werd?
Waarom zou je nog met x aantal besmettingen per 100.000 inwoners rekenen als op sommige plaatsen meer dan 2 procent van de hele bevolking binnen een week positief test? De Lage Landen-kaart van deze week kan de toenemende druk nog nét aan. Toch zijn de weekcijfers van nu wel hele andere koek dan tussen kerst en Oud en Nieuw, terwijl we bij het boosteren na een imposante inhaalrace niet langer de schlemiel van West-Europa zijn in Nederland. Zowaar ondanks de macabere kaarten goed nieuws aan de horizon?
Waar zit het dak?
Op geen enkel moment sinds het begin van de pandemie raakten er zoveel mensen besmet met corona als afgelopen weken. Vaccins, maatregelen, quarantaine, Omikron besmet alles en iedereen. Met een R van 18(!) wordt mazelen beschouwd als het enige mensenvirus waarvan bekend is dat het nog besmettelijker is dan de Omikronvariant van het coronavirus bij een ongevaccineerde populatie.
Meer dan 15 miljoen Europeanen kreeg in 14 dagen tijd te horen dat zij een coronabesmetting hadden opgelopen. Deze nieuwe situatie is op geen enkele manier met die van voor vorige maand te vergelijken. Niet alleen het aantal besmettingen is van een hele andere dimensie. Tegelijkertijd lijken de gevolgen in Europa, althans vooralsnog, wel wat mee te vallen.
Met de kennis van een jaar geleden, zou je denken dat bij zulke enorme toenames elke regering zonder enige twijfel alle maatregelen naar niveau honderd zou opschroeven. Niets is minder waar. Sterker nog: in de eerste weken van januari werd voornamelijk veel versoepeld. Zo mochten in Nederland de sportscholen en niet-essentiële winkels weer open, in Noorwegen mag sinds deze week weer alcoholhoudende drank in de horeca geserveerd worden en in Denemarken gaan de pretparken, musea en nachtclubs weer in bedrijf.
Van code zwart naar brand meester?
Een jaar geleden waren Portugal en Ierland nog het toneel van een humanitaire ramp waar alleen inzet van het leger in combinatie met een lockdown van het allerzwaarste niveau het tij kon keren. Hoewel het op dit moment niet per se rustig is in de ziekenhuizen, is nu nergens sprake van zulke pikzwarte doemscenario’s. Hoe groot is het risico van Omikron eigenlijk? Besmettelijker, resistenter tegen vaccins, milder… Maar als maar genoeg mensen besmet raken, gaat de wet van de grote getallen een rol spelen de situatie op termijn alsnog onbeheersbaar zou worden terwijl overal in Europa al vijf a zes weken alle besmettingsrecords verbroken worden.
Na hoeveel besmettingen en na hoe lang kan je eigenlijk concluderen deze specifieke dreiging heel mild lijkt te verlopen? Komen al die patiënten nog wel? In Groot-Brittannië, Griekenland en Ierland lopen de cijfers zelfs alweer terug. Rustig is het niet in de ziekenhuizen, maar voor premier Boris Johnson is het reden genoeg om vanaf komende week nieuwe versoepelingen aan te kondigen. Wie had dit verwacht medio december na allerlei onheilspellende berichten uit Zuid-Afrika? Alles lijkt ineens heel anders. Hoopvol? Allicht.
De Europese coronakaarten die deze rubriek wekelijks vullen, veranderen niet vaak van legenda en kleurenpalet om middels de schuifkaarten altijd met elkaar vergeleken te worden. Sinds najaar 2020 is dit nooit echt een probleem geweest. Omikron maakte hier in luttele weken een einde aan.
Maar gaat het zo slecht?
Als deze cijfers bij Alpha of Delta hoorden, absoluut. Maar deze kaart lijkt weinig meer met de realiteit te maken te hebben en door de vele arceringen inmiddels meer op een lichtgevende dansvloer dan op een kaart waarmee je de verspreiding van een virus kunt volgen. Iets met wat soepelere grenswaarden en minder hel en verdoemenis op je netvliezen? Check.
Zoiets? Zelfde week, zelfde cijfers, maar een net iets andere vibe. Hier is de nieuwe stijl – Coronakaart van… vorige week. (Geen zorgen. Het exemplaar met de cijfers van deze week volgt in de komende alinea.)
Een nieuw jasje
De Europese coronakaart heeft in de afgelopen week waarin ik een pauze nam van deze rubriek een drastische make-over gekregen. Waarom? Omdat steeds meer deskundigen het E-woord in de mond nemen, zelfs na tientallen miljoenen besmettingen in Europa de maatschappijverwoestende gevolgen uitblijven, dat virus zich toch nauwelijks iets lijkt aan te trekken van een maatregel of mondmasker meer of minder en de golf zich op sommige plekken alweer terugtrekt.
Hieronder volgt een exemplaar in nieuwe stijl van deze week. Let vooral op Britten die bijna richting aquagroen zijn opgeschoven. Effect van zware maatregelen? Integendeel. Blijkbaar heeft het virus zo’n beetje iedereen besmet die hij mogelijk kon besmetten. Zien we dit effect zeer binnenkort ook terug in Scandinavië en Zuid-Europa? Want in dat geval zijn de Lage Landen als volgende aan de beurt.
De Art Deco collectie
Deze coronakaart is onderdeel van een serie waarbij het ontwerp een prominente rol speelt. Eerder verschenen er al een viertal kaarten met cumulatieve cijfers over de coronacrisis.
Waarom in Art Deco? Omdat het een hele optimistische en extravagante stroming uit de jaren ’20 van de vorige eeuw is die vooral heel populair werd in een periode vlak ná een pandemie…
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
