Als het goed is maken we dit jaar de laatste lente mee van de coronapandemie. Als er geen hele grote coronacatastrofes in het verschiet liggen, moet de vaccinatiegraad onder het rijkere segment van de wereldbevolking over een jaar hoog genoeg liggen om terug te blikken op de hallucinante pandemische waanzin waar we de Roaring Twenties van deze eeuw mee aftrapten.
Dat het liever vandaag dan morgen voorbij is, bewijzen de prikcijfers wel. Voor veel landen werd in de maand maart het gaspedaal ingedrukt. Dit is direct te zien in de landenrace die de vaccinatievoortgang vanaf het begin animeert. Zo prikken onder meer Duitsland, België, Frankrijk en Oostenrijk sneller dan ze ooit deden.
Maakt Nederland het dipje van de afgelopen weken ondanks de mooie beloftes van minister Hugo de Jonge weer goed? Niet bepaald. Waarschuwing: het onderstaande filmpje is niet geschikt voor fanatieke Oranjesupporters.
Wereldwijde prikpikorde
Als Nederland over amper twee weken op de beloofde 4 miljoen prikken wil komen, moet de capaciteit omhoog naar 100.000 stuks per dag en 700.000 in de week, zo’n 200.000 meer dan die andere ‘ambitieuze’ belofte waar de coronaminister tijdens de afgelopen persconferentie mee op de proppen kwam. Ondanks deze hoopgevende woorden van anderhalve week geleden, is de middenmoot die een maand terug nog binnen handbereik was, verder weg dan ooit.
Dan nu door van de Keukenkampioen- naar de Eredivisie. Want voor de allersnelste prikkers moeten we niet in de EU zijn, los van Hongarije dat zich met behulp van Russische en Chinese serums op de achtste plek in de prikpikorde weet te nestelen.
In de top 10 vallen vooral Chili en Marokko op tussen de rijke Golfstaten en het gewiekste drietal dat de hele wereld aftroefde tijdens de inkoopfase die uitmondde in een zenuwslopende farmaceutensoap die nog altijd niet voorbij is.
Hoe sneller hoe beter
De concrete resultaten van de grote Pfizerproef in Israël spreken inmiddels voor zich. In amper twee maanden gingen ze daar van 8.000 besmettingen per etmaal en volle ziekenhuizen naar een paar honderd en leven zonder lockdown. En dat allemaal terwijl ‘slechts’ 52 procent van de bevolking volledig is ingeënt.
Dat zo’n daling ook al na een shot van het Oxfordvaccin werkelijkheid kan worden, lijkt het Verenigd Koninkrijk aan te tonen. Dat zit op dit moment echter wel in een zware lockdown waardoor het een iets vertekend of voorbarig beeld kan verschaffen. Gaan andere koplopers als de VS, Chili en de Verenigde Arabische Emiraten deze maand dezelfde richting op?
Prikken tegen de klok
In Europa is het nog veel te vroeg om op maatschappelijke schaal het effect van de vaccinatiecampagnes te kunnen merken. Toch zijn overal al wel kleine overwinningen geboekt. Zo is het aantal besmettingen, opnames en overledenen onder de oudste leeftijdsgroepen aanzienlijk gedaald sinds begin dit jaar. Toch betekent dit nog niet dat het sein ‘coronabrand meester’ gegeven kan worden onder het genot van livemuziek en bier.
De ‘besmettelijkere’ Britse mutant die eind december met veel bombarie werd aangekondigd, lijkt inmiddels zijn beruchte status waar te maken. Waar de huidige restricties over het algemeen ver genoeg gingen om de vanillavariant in te dammen, is het nu allerminst meer het geval. Sterker nog: de ‘oorspronkelijke’ SARS2-nCoV is inmiddels bijna de das om gedraaid. Het probleem is alleen dat zijn opvolger, nóg vervelender is.
Europese coronakaarten op subnationaal niveau waren tot afgelopen najaar een vast onderdeel van deze IO-rubriek. Op deze kaarten was het onderlinge verschil en de trend in een oogopslag inzichtelijk. Omdat de cijfers nu opnieuw door het dak gaan, vond de kaartenkleier annex auteur van dienst het hoog tijd om de ‘klassieke’ kaartvariant weer van de plank te halen en in een fris jasje te steken.
Brandhaard op de heatmap
Om de ontwikkeling per week nog beter te kunnen spotten, beschikte deze rubriek tot het najaar over schuifkaarten. Omdat hiervoor meerdere recente exemplaren nodig zijn, is deze visualisatie deze keer niet mogelijk.
Maar met de onderstaande heatmap van de zesweekse ontwikkeling in een aantal West-Europese landen, wordt de trend meer dan duidelijk: de Britse variant toont aan dat corona bijna nergens onder controle is. Hoe meer de kleuren per week verschieten, des te groter de reden tot zorgen. In Tsjechië is de besmettingsgolf die dit najaar van start ging eigenlijk nooit gestopt.
Aandeel < aantal positieve tests
Maar wat maken deze macabere infectiecijfers uit als het meest kwetsbare deel van de bevolking al is ingeënt? Veel. Als een sluipende – veelal onzichtbare – ziekte als Covid-19 zich maar wijdverbreid en exponentieel genoeg verspreidt, lopen de ziekenhuizen op termijn vol met doodzieke zestig-minners waardoor code zwart opnieuw kan lonken voor IC’s, met alle gevolgen van dien.
Dat het coronavirus ook in deze fase de zorg zwaar kan ontregelen bewezen Ierland, Portugal en Slowakije. Besmettingscijfers zeggen niet alles over de epidemiologische situatie. Daarom is ook de kaart van Our World in Data met het aandeel positieve tests van week na week terug te spoelen voor een vollediger inzicht.
Door deze aantallen te koppelen aan de besmettingscijfers en trend op de heatmap, lijken de vooruitzichten voor april in landen als Polen, Hongarije en in iets mindere mate Zweden het ongunstigst. Spanje lijkt na de twee meedogenloze virale voltreffers van vorig jaar, voorlopig de dans te ontspringen.
Om de haard op eigen bodem uit te kunnen trappen, zou het aandeel positieve tests volgens de richtlijnen van de WHO nooit boven de vijf procent moeten komen.
Laatste zware lockdownloodjes
De coronacrisis heeft niet alleen een diepe deuk achtergelaten op ziekenhuizen, ook samenlevingen hebben steeds minder geduld om zich nog langer aan de coronaregels te houden. Het duurt allemaal wel erg lang. Toch bewijzen de cijfers uit Israël dat het einde nu werkelijk in zicht is.
Hoe sneller we prikken en ons aan de basisregels houden, des te eerder kan de boel weer van het slot. Nog een paar maanden de verspreiding laag houden met repressieve maatregelen en dan moet een zomer met een prikpaspoort op zak aan de horizon liggen. En dat allemaal zonder vervelende virale vakantiesouvenir waardoor we nu nog steeds met de gebakken peren zitten.
Kunstmatig laag houden tot we vaccins hun werk doen. Hoe? Dat verschilt enorm tussen de tientallen regeringen. De een gaat voor een avondklok, een ander ziet meer in reisbeperkingen. Moeten quarantaines een verplicht karakter hebben en welke sectoren mogen de deuren geopend houden? Hier wordt nogal verschillend over gedacht.
Aan de hand van een zevental ja/nee-vragen, toont de onderstaande kaart hoe de vork begin april in de steel zit. Kroaten en Finnen kennen volgens Re-Open Europe de meeste vrijheden, terwijl Ieren en Grieken bijna helemaal hun huis niet mogen verlaten.
Met het dropdownmenu zijn de keuzes op het gebied van de avondklok, reisbeperkingen, openbare binnenruimtes, contactberoepen, gebedshuizen, niet-essentiële winkels en quarantaineplicht plus eventuele boetes onderling vergelijken. En net als bij de epidemiologische cijfers, is geen enkel land gelijk.
