De slotweek van de eerste maand in het tweede jaar van de pandemie gaat de boeken in als de week met de meeste besmettingen ooit. In slechts zeven etmalen tijd testten maar liefst 10,5 miljoen Europeanen positief op Covid-19. Opnieuw een record, na de 9,4 miljoen van vorige week.
Toch niet een scenario waarin hoopvolle berichten over een mogelijk spoedig einde van de acute coronacrisisfase zou verwachten. Niets blijkt minder waar. Is Omikron dan toch die milde messias waar begin december zo vurig op werd gehoopt? Vrij onaannemelijk omdat virussen zich weinig aantrekken van zulke bijbelse metaforen. Eigenlijk best opzienbarend hoe summier de ernstige gevolgen zijn na zo astronomisch veel positieve tests, terwijl deze variant al twee maanden om zich heengrijpt en al vier weken dominant is.
Omdat de cijfers van de afgelopen periode totaal niet te vergelijken zijn met de vorige golven, is hier in het nieuwe ontwerp van de continentale coronakaart rekening mee gehouden en wordt een minder fel kleurenpalet gebruikt om dit verschil te benadrukken. En deze week heeft de kaart van de Lage Landen een soortgelijke make-over gekregen. Deze komt later uitgebreid aan bod.
Eerst het totaalplaatje! Zo zag de week van 23 t/m 29 januari eruit op de Omikronkaart.
Pieken en dalen
De meeste landen moeten rekening houden met besmettingen. Heel erg veel besmettingen. Frankrijk, Denemarken en Slovenië waren in de voorbije zeven dagen de ergste virale haarden van Europa. Oostenrijk, Tsjechië en Slowakije bewijzen daarnaast dat Omikron zich ook weinig aantrekt van recente deltagolven.
Zulke onstuimige curves waren in een eerdere fase van de coronacrisis acute foute boel. Vorig jaar rond deze tijd greep de ‘Britse’ Alpha-variant om zich heen. Toch is de respons van veel overheden compleet anders. Geen avondklokken, reisbeperkingen of militairen in de straten. Integendeel! Groot-Brittannië en Ierland hebben al flink wat maatregelen aan de wilgen gehangen. Begin februari lijken ook Finland, meerdere Spaanse regio’s en zelfs het door besmettingsrecords geplaagde Denemarken dit voorbeeld te volgen.
De pandemische spelregels bij Omikron zijn aanzienlijk anders dan bij Delta, in positieve zin. Hoe? Een gemiddelde Omikronpatiënt die in het ziekenhuis wordt opgenomen is zo’n drie tot vier dagen eerder weer op de been en heeft aanzienlijk minder vaak intensieve zorg nodig. Hierdoor is op dit moment nergens sprake van overvolle IC’s of code zwart, in West-Europa althans.
1 op de 19 Denen
2,4 miljoen positieve tests in Frankrijk, 1 van iedere 19 Denen kreeg afgelopen zeven dagen een slecht nieuwsgesprek over de testuitslag. Een aantal landen waar het begin deze maand nog keihard raak was, valt nu nauwelijks meer op.
Omdat de schuifkaarten bij het nieuwe ontwerp – dat nog altijd gefinetuned wordt – niet heel fraai worden, zijn hier de exemplaren van afgelopen weken te zien. Sommige landen tonen zich ware early adopters, waar Omikron het onderhand wel voor gezien lijkt te houden.
Welke landen dit precies zijn, is te zien op de continentale kaarten van de vorige twee weken.
Twee jaar geleden
Begin 2020 maakten we kennis met een mysterieus virus dat om zich heen greep in het geheimzinnige China. Wat we konden verwachten, wist niemand precies. Maar de ontwikkelingen in andere landen konden wel een aanwijzing bieden voor ‘onze toekomst. Twee jaar, drie vaccins en vier varianten later is dit nog altijd precies zo. Door iedere week het heden te visualiseren, ontstaat op termijn een uitstekende blik op het verleden die telkens meer duidelijkheid verschaft over de toekomst.
Begin januari kreeg Zuidwest-Europa het zwaar voor de kiezen. Deze golf trekt nu weg richting het noorden en het oosten. Na tientallen miljoenen besmettingen is het voor Italië en Spanje duidelijk aan de beterende hand, de Portugese cijfers zijn langzaam aan het afnemen en sinds deze week lijkt ook Frankrijk het ergste achter de rug te hebben. Parijs was er in december relatief vroeg bij en ook hier dalen de cijfers onderhand gestaag.
Omdat maatregelen en vaccins weinig vat lijken te krijgen op Omikron, krijgt ieder land in min of meer dezelfde mate en tijdsduur te kampen met een piek die drie a vier weken aanhoudt. Dit wordt direct inzichtelijk met de weekkaarten sinds 16 december. De Britse Eilanden braken in die week alle records. Vlak voor kerst verspreidde het virus zich ook naar Zwitserland, Italië, Spanje en Frankrijk, gevolgd door Portugal, Griekenland en Scandinavië.
De oude reeks met de ‘Deltakleuren’
Frankrijk -> België -> Nederland
Net als bij de tweede golf, komt het onheil voor de Lage Landen ook deze maal via de Route du Soleil naar het noorden. De Beneluxkaart is al sinds het begin van deze rubriek een vast onderdeel. Omdat ook deze legenda niet opgewassen is tegen de Omikron-storm, heeft ook deze kaart net op tijd een metamorfose gekregen.
Kennismaken kan met een ferme swipe naar links op de onderstaande slider!
Kleiner oppervlak, zelfde principe
Het heeft er alle schijn van dat de Lage Landen komende week in hetzelfde schuitje zitten als Italië en Spanje drie weken geleden. Daar waren overigens geen extra maatregelen nodig om de golf weer omlaag te krijgen. In Duitsland lijkt de Omikron-opmars iets later te komen. Gaat hun strenge 2G-beleid verdere escalatie voorkomen? Dit lijkt voor alsnog niet het geval. Vorige week steeg het aantal nieuwe gevallen met 47 procent, drie procentpunten meer dan Nederland.
Het Belgische Overlegcomité wil liever niks aan het toeval overlaten en heeft sinds deze week de zogenaamde coronabarometer ingevoerd, waar kleurcodes gekoppeld worden aan het verzwaren of versoepelen van regels. Sinds dit weekeinde is het direct code rood. Dit betekent onder meer dat publieke binnenruimtes met capaciteitsrestricties te maken krijgen en stappen tot in de late uurtjes voorlopig niet is toegestaan.
En omdat Nederland juist de tegengestelde route bewandelde met een reeks versoepelingen, zitten beide landen qua maatregelenpakket op min of meer gelijk niveau. Dat Nederland nog enigszins rooskleurig op de kaart staat, is voor een deel te danken aan de systemen van het RIVM dat het niet voor elkaar krijgt om de grote hoeveelheid nieuwe patiënten correct in de systemen door te voeren.
Maar ook zonder deze digitale flessenhals zit België qua trend precies tussen Nederland en Frankrijk in. Op kaart van vorige week is bovendien te zien hoe razendsnel dit gaat. Op de schuifkaarten is in het oude kleurenpalet de vergelijking met de week van Kerst en Oud en Nieuw te zien.
En nu?
Wat 2022 ons verder gaat brengen, blijft gissen. Toch lijken er meer stippen aan de horizon te spotten zijn dan eind vorig jaar.
Aan antistoffen voorlopig geen gebrek in Europa dat ook in de komende week weer vele besmettingsrecords gaat breken. Toch vertaalt deze virale tsunami van ongekende hoogte zich ook nu nog altijd niet tot ontwrichte maatschappijen, soldaten in de straten of code zwart in ziekenhuizen.
De meeste pandemieën die de mensheid in het verleden geteisterd hebben, veranderen na een jaar of twee a drie in een endemische ziekte. Toch is het nog te vroeg om het sein pandemie brand meester te geven en bovendien betekent ‘endemische fase’ ook niet dat corona helemaal weg is. Wel verdwijnt in de regel bij dit scenario de noodzaak om corona met allerlei vrijheidsbeperkingen onder controle te houden. Dat doen we immers ook niet voor een griepvirus, zolang het geen vervelende nieuwe variant is…
2022 begint in ieder geval hoopgevender dan 2020 en 2021. Sterker nog: mochten de donkere wolken aan de horizon uitblijven, dan is het binnenkort klaar met de coronakaarten, wegens gebrek aan nieuwswaarde.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
