Het was de laatste vraag uit het publiek, aan het einde van een panelsessie op TNO’s Innovatiedag. Een Nexperia-medewerker uit Nijmegen wilde weten hoe Brainport de recente miljarden euro’s van de overheid heeft weten te regelen. “Meneer Dijsselbloem, wat zou uw advies zijn aan andere regio’s om net zo succesvol te zijn in het regelen van dit geld en al die andere zaken voor hun regio’s?”
De Eindhovense burgemeester had niet meer dan een halve seconde nodig voor zijn antwoord. “Sluit je gewoon aan bij ons.”
Waarom je dit moet lezen
Brainport Eindhoven heeft net miljarden euro’s binnengehaald bij de rijksoverheid. Hoe hebben ze dat gedaan? Waarom was het nodig? En hoe profiteren andere regio’s hiervan? Burgemeester Jeroen Dijsselbloem legt het uit.
Formeel wordt de Brainport regio bepaald door de grenzen van deze 21 gemeenten in Zuidoost-Brabant. “Maar in feite wordt de regio steeds groter”, zegt Dijsselbloem toe. “Nu al ontwikkelen we samenwerking met gemeenten in Noord-Limburg. We beginnen te praten met de Vlaamse overheid en de gemeenten net over de grens. We gaan ook in gesprek met Meijerijstad, net ten noorden van onze regio. We moeten stap voor stap gaan uitbreiden. Daar is een praktische reden voor. De publieke sector kan de huidige economische groei niet bijhouden. Ik zeg niet dat de economie in deze regio altijd in dit tempo zal blijven groeien, maar in het huidige tempo hebben we al moeite om zelfs maar in de buurt te blijven. Dus we moeten de regio uitbreiden. We hebben huisvestingsprojecten in een groter gebied nodig.”
Hoe Brainport kopiëren?
Daar komt nog wat bij, zegt Dijsselbloem. “Veel regio’s komen hier en vragen ons naar ons succes. Ze willen weten of ze het kunnen kopiëren. Wat zijn de do’s en don’ts? Eerlijk gezegd is het niet eenvoudig om te kopiëren wat hier is gebeurd. Het komt voort uit een traditie. Eén traditie is natuurlijk Philips, dat hier een zeer dominante rol had. Enorme uitgaven aan R&D trokken veel talent aan over een langere periode, meer dan 100 jaar. En dat ecosysteem groeide met Philips mee. Dat was dus een van de redenen waarom er hier een succesvolle humuslaag was, waarin nieuwe bedrijven zoals ASML zich konden ontwikkelen.”
Een andere reden, voegt Dijsselbloem eraan toe, is meer cultureel van aard. “Er is hier een sterke traditie om samen te werken, die nog verder is ontwikkeld sinds de jaren negentig toen de ‘Triple Helix’ werd opgezet. Andere regio’s proberen deze Triple Helix, de samenwerking tussen kennisinstellingen, het bedrijfsleven en de overheid, te kopiëren. Maar er zijn twee grote verschillen. Het ene heeftr te maken met de focus van de regio. Historisch gezien hebben we een bijna natuurlijke focus op technologie. Andere regio’s hebben dat niet. Het tweede verschil is dat iedereen hier, overheden en private spelers, deelnemen aan alle projecten, ook financieel. We hebben Brainport Development dat allerlei projecten opzet, ook op het gebied van innovatie. Dat bedoel ik met ‘skin in the game‘. Het gaat om samen aan tafel zitten en samen investeren, zowel in publieke ontwikkelingen als in private innovatieontwikkelingen.”
Gemiddelde groei verdubbelen
Vóór zijn uitnodiging om mee te gaan in het succes van Brainport, legde Dijsselbloem al uit waarom de 2,5 miljard euro hard nodig is voor de regio. “De regionale voorwaarden om verdere groei mogelijk te maken zijn er niet alleen voor ASML, maar voor de hele Brainportregio. De afgelopen 10 jaar zijn we elk jaar twee keer zo hard gegroeid als gemiddeld in Nederland, en dat heeft echt alles onder druk gezet, van huisvesting tot mobiliteit en infrastructuur, schoolgebouwen, het zorgstelsel, enzovoort.”
De lokale overheid heeft het rekensommetje jaren geleden al gemaakt, toen ASML voor het eerst aankondigde dat het snel zou blijven groeien en zijn faciliteiten zou verdubbelen. “In onze ramingen voor woningbouw en infrastructuur gingen we er al van uit dat er alleen al door de groei van de hightech hier 70.000 tot 80.000 banen bij zouden komen in de komende tien jaar, en dat daarvoor meer dan 100.000 extra huizen nodig zijn. ASML moet formeel nog beslissen waar het gaat uitbreiden, maar als het hier terechtkomt, zal het allemaal nog sneller gaan. Daarom hebben we de nationale overheid om steun gevraagd.”
Buitengewoon
Na een paar weken onderhandelen heeft het kabinet 2,5 miljard voor Brainport uitgetrokken, waarvan 1,7 uit Den Haag. Dit komt bovenop de deal van 1,6 miljard die twee jaar geleden al werd gesloten. Dijsselbloem: “Een deel komt van ons, lokale, regionale overheden. Een deel komt van de private sector, wat heel bijzonder is, want ik ken geen andere voorbeelden in Nederland waar de private sector bijdraagt aan publieke voorzieningen en publieke investeringen. En dan hebben we het over honderden miljoenen euro’s. Dat is uniek.”
Volgens Dijsselbloem is het doel is om een ecosysteem te bouwen dat ruimte biedt aan duizenden techbedrijven. “Op dit moment hebben we hier iets meer dan 6.000 techbedrijven, van heel klein tot ASML en alles daar tussenin. Natuurlijk kunnen we speculeren of ASML hier over 10, 20 of 30 jaar nog steeds zal zijn of ze nog steeds zo succesvol zullen zijn. De geschiedenis van de grote technologiebedrijven is vrij kort. Wie kan zeggen hoe de situatie over 20 jaar zal zijn? Het beste wat we kunnen doen is de voorwaarden creëren voor nieuwe technologieën en nieuwe bedrijven om zich verder te ontwikkelen en te groeien. Dat is precies waarom we geld nodig hebben voor huisvesting, ondersteuning, innovatie en al het andere.”
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
