Bij een eerste presentatie in maart van de Alexander Dennis Enviro200-bus was er al veel interesse. Er circuleerden meerdere video’s op het internet van deze autonoom rijdende bus die niet het formaat heeft van een langzaam rijdende minibus, maar van een echte full-size stadsbus waar het pedaal tot 80 km/h kan worden ingedrukt. Maar het was wel nog een proef in een een veilige omgeving, zonder hindernissen, op weg naar de wasstraat.
Inmiddels is het project een stap verder. In Birmingham liet het voertuig zien dat het echte obstakels en mensen kan ontwijken. De bus is “fit to serve” de gemeente Edinburgh waar de bus – of eigenlijk zijn het er vijf – volgend jaar gaat rijden van de Schotse hoofdstad naar Fife, aan de andere kant van de rivier Forth. Het was het meest gelezen verhaal op onze website deze week.
Heel verwonderlijk is dat niet. Zelfrijdende bussen zijn hip. De projecten met deze veelal elektrische vervoersmiddelen schieten als paddenstoelen uit de grond. De VS en Singapore lopen volgens een recent KPMG rapport voorop, maar Europa haalt in: Berlijn, Frankfurt, Hamburg, Tallinn, Helsinki, Drimmelen. Het zijn allemaal plaatsen waar dit jaar proeven werden gestart.
Autonomous bus in Birmingham manoeuvres around real-life road features including a cyclist https://t.co/6IR9lEWzHf via @InnoOrigins
— Adi Gaskell (@AdiGaskell) October 16, 2019
Maar ondertussen is er ook veel discussie over de nut en noodzaak van deze bussen die vele miljoenen kosten. Het project in Schotland wordt bijvoorbeeld ondersteund met 4,35 miljoen pond. Een in augustus gestart project in Berlijn over een traject van ongeveer een halve kilometer kost samen met een paar andere projecten meer dan €4 miljoen. Is dat het waard?
Een woordvoerder van het Berlijnse openbaarvervoerbedrijf BVG beschouwt “het Projekt Seemeile” als een groot succes. “Er zijn al meer dan 7000 passagiers vervoerd en de omwonende zijn er blij mee”, vertelt Markus Falkner. Het probleem is wel dat de 7000 passagiers merendeels “Schaulustige” waren, spektakelzoekers die het stukje naar de Tegeler See net zo goed hadden kunnen lopen.
Wij meldden eerder dat hetzelfde geldt voor een gelijksoortig project in Drimmelen dat 200.000 euro kostte met als resultaat 500 hoofdzakelijk toeristische passagiers. Een met veel tamtam in 2017 gestart project in Parijs is om die reden afgebroken. De eerste zes maanden waren er nog 30.000 mensen die een ritje wilde maken. Daarna – toen de nieuwigheid er af was – zakte dat weg tot nog geen duizend per maand. In augustus van dit jaar werd de stekker eruit getrokken.
En de kosten zijn niet het enige probleem. Dat blijkt uit een een project in Wenen. Net als andere zelfrijdende bussen reden de voertuigen van het Franse bedrijf Navya hier met een slakkengang van maximaal 12 km/h, en toch was het mogelijk om iemand aan te rijden. Dat was weliswaar een volledig onverantwoorde dame die met koptelefoon op, al kijkend op haar mobieltje, gewoon tegen de bus aanliep, maar het was genoeg om het project te stoppen.
Een andere proef in het Zwitserse Schaffhausen werd gestaakt vanwege hard- en softwareproblemen. Het geeft aan hoe lang de weg nog is naar betaalbare en veilige autonome bussen op de openbare weg die ook nog een echt praktisch nut hebben voor mensen die gewoon van A naar B moeten.
Is dat een reden om er dan maar helemaal mee te stoppen? Natuurlijk niet. Waarschijnlijk duurt het nog jaren voordat de zelfrijdende bussen gemeengoed zijn. Maar met elk project wordt er wel weer iets bijgeleerd. De sprong voorwaarts bij de bussen die straks in Schotland rijden, is dat ze groot en snel zijn. Er zijn bovendien veel forensen onderweg tussen Fife en Edinburgh. Ze kunnen dus in potentie een functioneel nut hebben.
Of dat in de praktijk ook zo werkt, valt uiteraard nog te bezien. Het is voor alle betrokken wetenschappers, bedrijven en overheden een kwestie van “trial-and-error”, zegt ook de ceo van Stagecoach, de eigenaar van de bussen in Schotland. Ceo Martin Griffiths noemt het een groot leerproces. Hij benadrukt dat dit een pilot is, maar als je naar de lange termijn kijkt dan zullen zelfrijdende bussen een rol van betekenis spelen. Dat staat buiten kijf. Voor de oudere lezers: Barrie Stevens zou tegen kandidaten in de Soundmixshow zeggen: “Vooral doorgaan”.