Onderweg zijn. Er is een verschil tussen ‘kloktijd’ en creatieve tijd; flow. In coronatijd kennen we de tijd op de klok om die acht digitale meetings exact op tijd te beginnen, en tussendoor toch nog een sanitaire stop in eigen huis gemaakt te hebben. En je kent misschien ook de flow bij een creatieve uiting, waarin je zonder besef van tijd gelukkig bent. En iedereen kent het coronagevoel van niet vooruit kunnen, en je daar ofwel prettig, of juist onzeker bij te voelen. Het gaat over mobiel zijn, op de vierkante meter of in de wijde wereld.
Voorportaal van de gevangenis
Over mobiel zijn en de tijd schreef journalist Bas van Putten een prachtig artikel in NRC. Het gaat over traag reizen, in een auto, over lange afstanden destijds. Zijn statements zijn dat de huidige auto een voorportaal van de gevangenis is, en dat we in coronatijd snakken naar de Verloren Tijd. Immers, als we vroeger onderweg waren van werk naar huis, waren we even los van werk, maar ook van huiselijke verplichtingen.
De reden dat ik zelf graag reis is die in between tijd, en het vertoeven in niemandsland. Om in de freewheelstand op nieuwe gedachten te komen of juist aan niks te denken. Het doel is niet het arriveren, maar de reis zelf, en me te laten verrassen. Door het landschap, door een praatje in een vliegtuig, of bij de auto bij het verwisselen van een lekke band. En als ik dan toch nog iets met de tijd wil: het proberen in te schatten van de tijd aan de hand van de zonnestand.
Of je voertuig tijdens de reis dan een gevangenis of juist je vrijheid is, bepaal je natuurlijk zelf. De nieuwste auto’s zijn computertjes op wielen, die efficiëntie nastreven. Vol techniek die veilige keuzes voor je maakt, zodat je zelf uit de tijd kunt stappen en een dutje kunt doen. Altijd met navigatie aan, om een doel te bereiken. Iedereen die de data van zo’n slimme auto uitleest kan zien waar je bent, en waar je een afslag mist, of onnodige rondjes rijdt.
Of inefficiënt zijn erg is, bepaal je natuurlijk ook zelf. Maar wat je natuurlijk wel erg moet vinden is je CO² uitstoot. Anders mag je niet meer meedoen op de wereldreis. Het reisdoel is: we gaan af van de fossiele brandstoffen, en zoeken nieuwe mogelijkheden.
Reizen en mobiliteit
Hoe moet dat? Vrijwel nooit vindt design, ontwikkeling en productie in de automotive- en luchtvaartindustrie binnen een enkel land plaats, maar wordt er grensoverschrijdend samengewerkt. Inventievere en schonere voertuigen worden altijd in samenwerkingsverbanden gemaakt. Want voor innovatieve oplossingen is internationale denkkracht nodig. Daarin is Nederlandse kennis en kunde zeer gewild.
Terwijl er nu weinig gereisd wordt, timmert de Nederlandse topsector High Tech Systemen en Materialen (HTSM) internationaal aan de weg. In 2020 hebben vele tech sectoren samen een HTSM Duitslandplan geformuleerd, en begin 2021 een HTSM Frankrijkplan (check hier voor het voorjaarsevent op 31 mei).
Heeft dat zin, zo’n plan? Ja, want de maatschappelijke uitdagingen waar de wereld voor staat op het gebied van mobiliteit, energie, gezondheid en veiligheid betekenen dat er nieuwe kennis voor nieuwe oplossingen nodig is. Zoals die schonere voertuigen op de weg en in de lucht.
Omdat de dynamiek van de internationale markt verandert is er een sterke internationale hightech agenda nodig, met innovatie als basis, gericht op handelskansen in groeimarkten – buiten Nederland. Sleuteltechnologieën bieden nieuwe toepassingsmogelijkheden en nieuwe markten, zoals fotonica, nano, en quantum technologie. De veranderende dynamiek in de internationale markt brengt andere concurrentie met zich mee, en nieuwe marktspelers. En geopolitieke verhoudingen veranderen, zowel geografisch, technologisch als ethisch. Denk aan de balans tussen Europa, USA Azië, en het verschil in opvattingen over datasoevereiniteit omtrent Artificial Intelligence.
Internationale samenwerkingen belangrijk
Als Nederland wereldwijd mee wil blijven bewegen met deze innovaties zijn internationale – meerjarige – samenwerkingsverbanden voor Nederland belangrijk. Dichter bij huis al, door betrokken te zijn op de as Duitsland-Frankrijk. Daarom formuleren vele sectoren binnen de brede Nederlandse hightech sector een aantal speerpunten in deze landen. Het uitgangspunt ligt bij de wens van Duitsland en Frankrijk om stappen naar oplossingen in de uitdagingen energie en digitalisering te zetten. Daar kan Nederland met hightech kennis en producten aan bijdragen. De focus ligt daarbij op wederzijdse innovatiesamenwerking tussen Nederland in deze landen – voor meerdere jaren – waar handel uit voort kan vloeien. Bijvoorbeeld met de Duitse Bundesländer, en met de Pôles de compétitivité, de Franse clusters.
Frankrijk
De sectoren luchtvaart, automotive, composieten en fotonica werken aan internationale roadmaps om bij te dragen aan oplossingen op het gebied van energie (durabilité) en digitalisering. Doorpakken op de handtekeningen tussen Nederland en Frankrijk onder de Memorandum of Understanding (intentieverklaring, MoU) met Airbus in het eerste kwartaal van 2021, en het samenwerkingsverband Mobiliteit. Daarnaast is er een langetermijnvisie noodzakelijk voor het herstel van de luchtvaartsector na COVID-19. Belangrijk om in kaart te brengen welke Nederlands-Franse partijen innovatiesamenwerking aangaan (longterm, midterm, short term); welke bedrijven op korte termijn business in Frankrijk genereren, en welke overheidsorganisaties tussen Frankrijk en Nederland samenwerken. Publiek-privaat samenwerken, wordt dat genoemd.
Duitsland
Duitsland is een van de grootste exportlanden voor de Nederlandse hightech sector. Als Nederland – als een van de meest innovatieve en competitieve landen van Europa – nadrukkelijker met Duitsland de innovatie- en technologie-agenda in Europa mee wil bepalen, is het belangrijk dat Duitsland Nederland als (technologische) samenwerkingspartner ziet. En dat we focus leggen op innovatie én handel.
In de Duitse behoefte aan oplossingen voor de Energiewende en Digitalisierung zijn Nederlandse sterktes op het gebied van lichtgewicht materialen, nanotechnologie en fotonica belangrijk. In Nederland-Duitse fieldlabs worden smart industry-ontwikkelingen getoetst. En denk aan Nederlandse composieten die nodig zijn voor de Duitse automotive industrie, aan Holland Robotics, en aan de Nederlandse ervaring met slimme laadpalen en het teruggeven van energie aan het grid (vehicle to grid-oplossingen). Dit alles heeft straks indirect met je eigen reis te maken. Of je nu zelf in een slimme auto zit, of als een slimme auto je op de snelweg inhaalt.
Lees hier meer over het Duitslandplan
Nederlandse investeringen in innovatie nodig
Voor oplossingen voor emissieloze mobiliteit uitdagingen heeft Nederland grensoverschrijdende programma’s met Franse en Duitse partners voor ogen. Beide landenplannen zijn instrumenten in de meerjarige internationaliseringstrategie van de topsector High Tech Systemen en Materialen. De uitwerking is een stap naar het doel van de Topsector HTSM om innovatie om te zetten in valorisatie, en zo business en banen voor Nederland te creëren.
Dat is een mooi streven. Maar voor de uitwerking van dit type internationale samenwerkingsverbanden zijn bijvoorbeeld zogeheten ‘bilaterale’ innovatiemiddelen nodig. Echter, Nederland geeft sowieso relatief maar weinig geld uit aan innovatie. Namelijk heel wat minder dan landen als Duitsland, maar ook minder dan Denemarken en Israël…
Dat is best vreemd. We leven in een transformatietijd wat betreft het verbruik van onze fossiele brandstoffen, het energie- en klimaatvraagstuk, en de coronacrisis. Een economische crisis ligt op de loer. Investeringen voor innovatieve oplossingen moeten echter nu plaatsvinden. Want emissieloze mobiliteit is een internationaal doel tijdens de reis die we gezamenlijk maken om de aarde voor onze kinderen leefbaar te houden. Als het aan het kabinet ligt, zullen alle nieuwe auto’s uiterlijk 2030 emissieloos zijn, dus op elektriciteit of waterstof rijden. Dan moet er wel een goede infrastructuur zijn om elektriciteit te laden en bijvoorbeeld waterstof te tanken. Over reistijd gesproken: dan is de tijd wel nu om als Nederland echt innovatie-investeringen te doen.
Dit lijkt me een nuttige suggestie, tijdens de huidige kabinetsformatie. En voordat we allemaal en masse weer in de auto of het vliegtuig stappen. Om als God in Frankrijk te leven, of in niemandsland.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Eveline van Zeeland, Eugene Franken, Helen Kardan, Katleen Gabriels, Carina Weijma, Bernd Maier-Leppla en Colinda de Beer probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Morgen zal het dus goed zijn. Hier zijn alle voorgaande afleveringen.