Nu we van het gas af moeten, komen alternatieve en duurzame energiebronnen in beeld om onze gebouwen te verwarmen. Geothermie, opslagen op grote diepte in de Nederlandse bodem, is een van de meest veelbelovende alternatieven. De gemeente Amsterdam, energiebedrijven Eneco en Vattenfall doen nu samen met andere partijen onderzoek naar nieuwe geothermische bronnen. “Het is een duurzaam, lokaal alternatief waarvoor geen ingewikkelde technologieën of zeldzame metalen nodig zijn. We moeten er vooral ons voordeel mee doen”, zegt David Bruhn, hoogleraar geothermie aan de TU Delft.
Nederland heeft namelijk ook een eigen, duurzame warmtebron, gelegen op zo’n 500 tot 4000 meter diepte. Het warme water kan, onder geschikte omstandigheden, worden opgepompt en gebruikt om gebouwen te verwarmen die zijn aangesloten op een warmtenet. Zo kan het in combinatie met andere warmtebronnen in de toekomst bijdragen aan de verduurzaming en onafhankelijkheid van het warmtenet in Nederland.
Aardwarmte voor Amsterdam
Onlangs is een nieuw project van start gegaan. De gemeente Amsterdam, de provincie Noord-Holland en de warmtebedrijven Eneco en Vattenfall kregen van het ministerie van Economische Zaken gezamenlijk een vergunning om in de regio Amsterdam naar aardwarmte te zoeken. Daarmee krijgen zij het recht om in het vergunde gebied onderzoek te doen naar de geschiktheid van de ondergrond voor winning. De pijlen zijn gericht op 2030. Tegen die tijd willen de partijen de eerste aardwarmte aan Amsterdam aanbieden. Het is niet het eerste aardwarmteproject dat in Nederland van start gaat. In bijvoorbeeld het Westland wordt sinds 2007 al aardwarmte uit de grond gehaald.
‘Geothermie is de toekomst’
En het is ook zeker niet het laatste project. Uit onderzoek in opdracht van Energie Beheer Nederland (EBN) blijkt dat in de toekomst 2 tot 2,5 miljoen woningen in Nederland kunnen worden aangesloten op warmtenetten. Bruhn, die naast hoogleraar aan de TU Delft ook werkzaam is bij het Duitse Fraunhofer Research Institute for Energy Infrastructures and Geothermal Energy, ziet veel potentie in geothermie. “Behalve duurzaam is het ook een zeer stabiele energiebron die, in tegenstelling tot warmte uit zonne-energie of wind, het hele jaar door beschikbaar is”, legt hij uit.
Bovendien geeft de ondergrondse energiebron Nederland een kans om zich los te wrikken van landen als Rusland, vervolgt de hoogleraar. “Het is onze eigen, lokale bron. Ons laaghangend fruit. We hebben andere landen simpelweg niet nodig om ons van warmte te voorzien. Laten we die niet verspillen.”
Een prijskaartje
Toch kleven er ook nadelen aan aardwarmte. Zo bestaat er een kans op verontreiniging van het grondwater. Daarnaast is er het prijskaartje. Proefboringen zijn noodzakelijk voordat de warmte kan worden gewonnen, omdat de eigenschappen van de ondergrond en de voldoende beschikbaarheid van warm water vaak niet goed bekend zijn. En het kost geld om dat uit te zoeken. De aanleg van het warmtenet met geïsoleerde leidingen is ook niet goedkoop, hoewel dat in dichtbevolkte gebieden een minder groot probleem is.
Bruhn: “Want daar heb je vaak al stadsverwarming. Daar kun je elke warmtebron op aansluiten, ook geothermie.” En als men dan toch buiten de steden een netwerk moet aanleggen? “Ik zie dat als een algemene investering in de gemeenschap, net zoals we investeren in onze wegen. We zullen het in de toekomst toch hard nodig hebben.”
Uiteindelijk wegen de voordelen van geothermische energie toch op tegen de nadelen, meent Bruhn. Als het aan de professor ligt, wordt het in de toekomst onderdeel van een warmtenet waarin meerdere warmtebronnen samenkomen. “Afvalwarmte afkomstig van datacenters of de Rotterdamse haven, thermische zonnewarmte en aardwarmte zullen allemaal deel uitmaken van zo’n netwerk.”
Het grote plaatje
Tot slot is er meer nodig dan alleen de warmtebron zelf om tot een duurzaam en betaalbaar warmtenet in Nederland te komen. Want omdat aan aardwarmte een prijskaartje hangt, is het net zo belangrijk om aandacht te besteden aan de isolatie van gebouwen in Nederland, benadrukt Bruhn.
“Op dit moment zijn de isolatienormen van gebouwen in Nederland erg laag. Warmte is altijd goedkoop geweest, dus niemand maakte zich er druk om. In Duitsland bijvoorbeeld is het een heel ander verhaal. Daar ligt de norm dan ook veel hoger. We kunnen er niet omheen: duurzame warmte wordt niet meer zo goedkoop als vroeger, toen alles nog op gas liep. Maar met de juiste isolatiemaatregelen kunnen we de kosten laag houden.”
Foto: Nieuw soort putten om aardwarmte naar boven te halen. Beeld
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
