De gaswinning-historie in het noorden geeft het al aan: de provincie Groningen is sterk afhankelijk van fossiele brandstoffen. Volgend jaar wordt de gaskraan in de provincie dichtgedraaid en om de energietransitie te kunnen bijbenen krijgt de provincie Europese steun door middel van het Just Transition Fund. De provincie inventariseert momenteel waar de gelden aan uitgegeven worden. Naar inschatting wordt volgend jaar april het fonds in Groningen opengesteld wordt voor aanvragen vanuit het bedrijfsleven, kennis- en onderwijsinstellingen, maatschappelijke organisaties en overheden.
In 2050 is het zo ver: dan moet de gehele Europese Unie klimaatneutraal te zijn. Komende decennia moet ook Nederland er hard aan trekken om de energietransitie te laten plaatsvinden. Met het Just Transition Fund (JTF) kwam in juni een budget beschikbaar van ruim 17,5 miljard euro, waarvan Nederland de komende jaren 623 miljoen euro ontvangt. Het fonds moet ervoor zorgen dat overal in Nederland de transitie op een eerlijke manier plaatsvindt. Binnen Nederland is het de verwachting dat Groningen het zwaarst getroffen wordt. Ruim de helft van de gelden die Nederland ontvangt (330 miljoen euro) gaat dan ook naar deze provincie. Op dit moment wordt het plan opgesteld waar de de gelden van het JTF specifiek voor gaat inzetten.
Vanwege een aantal factoren gaat de energietransitie in Groningen, zonder extra steun, een grotere opgave worden in vergelijking met andere provincies in Nederland. “De gaswinning speelt een grote rol in de industrie in de provincie”, zegt Selma Zorgman, kwartiermaker JTF bij de Provincie Groningen. “Nu de gaskraan wordt dichtgedraaid moeten we echt een omschakeling maken. Daar komt ook nog bij dat de sociaal-economische uitgangspositie van Groningen minder sterk is in vergelijking met andere regio’s in Nederland. Er is bijvoorbeeld sprake van en lager gemiddeld inkomen vergeleken met de rest van Nederland. Ook zijn de inwoners gemiddeld lager opgeleid. Daarom is het goed dat er extra steun komt vanuit Europa om die energietransitie te gaan kunnen realiseren, zonder dat er partijen of groepen inwoners zijn die om redenen er niet in mee kunnen komen. We hebben, samen met stakeholders vanuit verschillende disciplines zoals energie, economie, arbeidsmarkt en innovatie, geïnventariseerd waar de gelden op ingezet moeten worden”, aldus Zorgman.
De maakindustrie en chemische industrie ondersteunen
Verschillende projecten uit de regio komen in aanmerking voor het JTF. Die projecten richten zich onder andere op investeringen in het mkb en de om-, bij- en opscholing van werknemers en werkzoekenden. Zo zal naar verwachting een deel van de gelden naar mkb’ers gaan in onder meer de maakindustrie en de chemische industrie. “Stel je voor dat een bedrijf een installatie heeft staan, terwijl de CO2-uitstoot naar beneden moet. Dan moet er veel veranderen binnen zo’n bedrijf. Denk daarbij aan het vervangen van grondstoffen waarmee wordt gewerkt en het vervangen of veranderen van installaties. Hele processen zullen veranderen, maar ook de economische ketens. Het fonds kan bijvoorbeeld steun bieden in het verbinden van bedrijven aan partijen die innovaties in de markt brengen, zoals circulaire grondstoffen. Zo worden er komende jaren weer nieuwe innovaties bedacht en nieuwe proefopstellingen bedacht.”
Eind dit jaar zullen de concrete JTF-plannen door Nederland bij de Europese Commissie ingediend worden ter goedkeuring. “En in het voorjaar zullen dan alle spelregels duidelijk zijn en kunnen we echt gaan beginnen. Dat de energietransitie gaat plaatsvinden, daar is geen twijfel meer over. Het is nu een kwestie van kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat we er goed doorheen gaan komen en het liefst er nog beter van worden.” Het bedrag van 330 miljoen euro aan gelden die in het vooruitzicht is gesteld voor Groningen kan, afhankelijk van het ingediende plan vanuit de provincie, door de Europese Commissie nog bijgesteld worden.
Samenwerking met Friesland en Drenthe
De plannen rondom het fonds worden in samenwerking met de andere noordelijke provincies en de arbeidsmarkttafel Noord-Nederland gemaakt, waarbij alle provincies hun eigen unieke leveren. “Groningen zet al een lange tijd sterk in op waterstof en wind op zee, en Friesland heeft weer veel kennis in huis als het gaat om watertechnologie. Die kennis kunnen we goed gebruiken in het verduurzamen van Noord-Nederland en we werken dan ook nauw samen ”, aldus Zorgman.
Een hefboomwerking
Het fonds alleen is niet genoeg om de energietransitie in Groningen soepel te laten verlopen, geeft Zorgman toe. Zo moet er nog fors geïnvesteerd worden in gehele energie-infrastructuur in de provincie. “We moeten ervoor zorgen dat het energienetwerk de stroom vanuit de windparken wel aankan, bijvoorbeeld. Er moet gekeken worden naar hoe we kunnen omgaan met de pieken en dalen van de toevoer van zonne- en windenergie. JTF is bedoeld om innovaties op dat gebied te stimuleren, maar er zijn grotere bedragen nodig. Het fonds heeft een soort hefboomwerking. Hopelijk zullen overheden en andere niet-Europese fondsen volgen.”
Lees via deze link ook de andere verhalen over Groningen
Samenwerking
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
