Zonnepanelen salderingsregeling: afgeschaft, of niet?

By Mauro Mereu

Het demissionaire kabinet wil de bestaande salderingsregeling voor zonnepanelen afschaffen. Het wetsvoorstel is nog voor de verkiezingen in november door de Tweede Kamer gekomen en is dinsdag besproken in de Eerste Kamer, waar de stemming volgende week gepland staat.

Volgens demissionair minister van Klimaat en Energie, Rob Jetten, “was de maatregel een succes, maar is hij niet langer nodig”, schreef hij in een bericht op X, de dag voor het debat. De maatregel, bedoeld om het gebruik van zonnepanelen te stimuleren, heeft er mede voor gezorgd dat miljoenen Nederlandse huishoudens panelen aanschaften. Brancheorganisaties binnen de zonne-energiesector sluiten zich aan bij het standpunt van de overheid.

Consumentenorganisaties en sommige politieke partijen pleiten daarentegen voor het behoud van de maatregel. Door de lagere prijs van panelen kunnen gezinnen met lagere inkomens er nu gebruik van maken, dus zij moeten ook kunnen profiteren van de voordelen. Maar hoe werkt de salderingsregeling?

Hoe werkt de salderingsregeling?

Als je elektriciteit produceert met zonnepanelen, gebruik je een deel van de elektriciteit zelf. De rest gaat naar het elektriciteitsnet. De wet bepaalt dat energiebedrijven de hoeveelheid elektriciteit die gebruikers terug leveren aan het elektriciteitsnet, moeten aftrekken van de elektriciteitsrekening. Op deze manier betalen huishoudens met zonnepanelen minder voor hun elektriciteit dan huishoudens zonder zonnepanelen. Theoretisch zouden de jaarlijkse energiekosten nul zijn als men evenveel elektriciteit opwekt als men gebruikt. De salderingsregeling stimuleerde installatie van zonnepanelen, waardoor de terugverdientijd van de investering korter werd.

Nederlandse productie van hernieuwbare energie bereikt nieuwe hoogtepunten

In 2023 verbraken verschillende Europese landen hun vorige records op het gebied van hernieuwbare energie te midden van verminderde Russische gasleveringen, waardoor een prominente verschuiving naar andere energiebronnen plaatsvond.

Waarom wil de cabinet de salderingsregeling geleidelijk afschaffen?

De belangrijkste reden voor de regering om de wet geleidelijk af te schaffen, zijn de hoge kosten. Minister Jetten benadrukte tijdens het debat hoe de maatregel tot 2030 jaarlijks 700 miljoen euro zou kosten. Met deze regeling loopt de overheid belasting mis op elektriciteit. Terwijl een huishouden zonder zonnepanelen btw betaalt over elke kWh die het verbruikt, betalen huishoudens met zonnepanelen veel minder. Daarom heeft het demissionaire kabinet Rutte IV besloten om het tarief voor de verkoop van extra opgewekte stroom aan het net geleidelijk te verlagen met negen procent per jaar te beginnen in 2023. Omdat het wetsvoorstel nog niet is aangenomen, is het oorspronkelijke plan gewijzigd en gelden de volledige voordelen nog steeds voor 2024, en mogelijk langer.

Hoe werkt de geleidelijke afschaffing?

Als de nieuwe wet wordt goedgekeurd, gaat de regering het tarief sterker verlagen dan aanvankelijk gepland, omdat 2031 als deadline wordt aangehouden. Vanaf 2025 zal slechts 64 procent van de energie die aan het net wordt geleverd, worden afgetrokken van de energie die men verbruikt. De resterende 36 procent is niet waardeloos; huishoudens met zonnepanelen krijgen nog steeds geld voor dat deel. De overheid heeft besloten dat huishoudens die stroom terug leveren aan het net een redelijke vergoeding moeten krijgen. In eerdere voorstellen was zo’n vergoeding ten minste tachtig procent van de basiskosten van elektriciteit, exclusief belastingen en toeslagen. Officiële cijfers komen nadat de wet wordt aangenomen.

Het rapport van www.energievergelijk.nl benadrukt dat de prijzen van elektriciteit en gas met 46 procent zijn gedaald tussen januari en december 2023. Bovendien betaalden degenen met een dynamisch contract 22 cent per kWh, terwijl huishoudens met een vast energiecontract 24,5 cent betaalden. Dynamische energiecontracten zijn afhankelijk van marktschommelingen, terwijl vaste prijzen vooraf een prijs vaststellen.

Deze vijf innovaties maken je huis energiezuinig en verlagen je rekening

Een energiezuinig huis is goed voor het milieu en de portemonnee. Mensen die komende tijd investeren in de energie-efficiëntie van hun gebouw zullen dat zeker merken in de kosten, meldt Essent in een nieuw onderzoek.

Hoe gaat de opbrengst van zonnepanelen veranderen?

Als je zonnepanelen op je dak hebt, vraag je je waarschijnlijk af wat het effect van de geleidelijke afschaffing op jou zal zijn. We hebben de ontwikkeling van de opbrengst van zonnepanelen gesimuleerd met de nieuwe wet in werking. Daarbij hebben we rekening gehouden met de volgende factoren:

• Een arbitraire elektriciteitsprijs per kWh van 25 cent;
• Een jaarlijkse zonneproductie van 4.000 kWh;
• Een percentage eigenverbruik van 25 procent, dus een kwart van de 4.000 kWh;
• Een redelijke vergoeding van zeven cent per kWh elektriciteit.

De opbrengst van zonnepanelen in de komende jaren wordt afgeleid uit drie componenten: de opbrengst van het eigenverbruik, de salderingsregeling en de redelijke vergoeding. Zo is het eigenverbruik gelijk aan de hoeveelheid verbruikte kWh per elektriciteitsprijs – in dit geval 1.000 kWh x 25 cent. De opbrengst van de saldering is het aantal kWh dat aan het net wordt geleverd – in dit geval 3.000 kWh – per het percentage elektriciteit dat met de saldering per elektriciteitsprijs wordt afgetrokken. De opbrengst van redelijke compensatie wordt berekend door het aantal kWh dat op het net is ingevoed te vermenigvuldigen met het overgebleven percentage per zeven cent.

De grafiek hieronder laat zien hoe de opbrengst in de loop van de tijd zou variëren als het percentage elektriciteit dat onderhevig is aan saldering afneemt. In de loop van de tijd blijft de opbrengst uit eigenverbruik gelijk, terwijl de opbrengst uit netbemeting tot nul daalt en de opbrengst uit redelijke compensatie gestaag stijgt.

Hoe verliep het debat?

Verschillende partijvertegenwoordigers benadrukten de noodzaak van handhaving van de wet om te voorkomen dat we tempo verliezen in de energietransitie. Onder andere BBB, Groenlinks-PvdA en de SP uitten hun bezorgdheid. Met verschillende standpunten vrezen zij dat burgers – vooral armere huishoudens – zullen stoppen met investeren in zonnepanelen ondanks de lagere prijzen.

Minister Jetten betoogde dat de salderingsregelingen verouderd en duur zijn, omdat ze zijn ingesteld toen zonnepanelen nog duur waren. Volgens hem betekent het handhaven van de regeling dat het geld niet gebruikt kan worden voor andere initiatieven en dat er nieuwe oplossingen gevonden moeten worden in de komende begrotingswetten.

Wat is de volgende stap?

De Eerste Kamer stemt volgende week over de kwestie. Gezien de standpunten die tijdens het debat naar voren kwamen, lijkt het onwaarschijnlijk dat de wet wordt aangenomen, met 44 van de 75 senatoren die waarschijnlijk tegen zullen stemmen. Minister Jetten beloofde een brief te sturen met extra uitleg om te overtuigen en de gestelde vragen te beantwoorden. Het is dus aan de senatoren om volgende week dinsdag te beslissen.