Wie is de eigenaar van AI-creaties? Het recht staat voor een uitdaging

Ons auteursrecht richt zicht op het beschermen van creaties van de menselijke geest, maar met de opkomst van artificiële intelligentie zijn producten en ideeën steeds vaker (deels) het resultaat van zelfstandige algoritmes. Advocaat Martin Hemmer vraagt zich af of ons rechtssysteem wel is voorbereid op deze ontwikkeling.

Hoeveel menselijke inbreng is nodig om auteursrecht te kunnen eisen? En wie is de eigenaar van een maaksel van een AI-systeem? Hemmer, werkzaam bij advocaten- en notarissenkantoor AKD, gooit die vragen op in zijn voordracht bij het netwerkevenement ‘Digital Dilemmas’ bij IT-bedrijf Atos in Eindhoven. Als advocaat met een specialisatie in intellectueel eigendom en IT ziet hij signalen dat dit de komende jaren een groot onderwerp wordt.

Rembrandt

Kunnen de regels voor mensen ook voor machines gelden? Als voorbeeld noemt Hemmer het project ‘The Next Rembrandt’, waarbij artificiële intelligentie op basis van bestaande schilderijen van Rembrandt op eigen houtje een vergelijkbaar schilderij maakte. “Wie is hier de eigenaar? Is dat degene die het zelflerende systeem heeft bedacht, degene die de data erin heeft gegooid of de opdrachtgever? Is er überhaupt een auteursrechthebbende en vinden we het eigenlijk wel nodig dat hier bescherming voor is? Op deze dilemma’s hebben we nog geen antwoord.”

Menselijke tussenkomst

Het onderwerp stond in september ook op de agenda van het jaarlijkse congres van de internationale auteursrechtenvereniging AIPPI. Hemmer heeft daar namens Nederland meegezocht naar internationale overeenstemming over de aanpak van het onderwerp. Er werd unaniem besloten dat bescherming van auteursrechten van werk dat louter is gegenereerd door AI, onwenselijk is. Er zijn twee belangrijke voorwaarden voor mogelijke bescherming, legt Hemmer uit. “Er moet menselijke tussenkomst zijn en de originaliteit van het werk moet daar een duidelijk resultaat van zijn.”

Als je dus software maakt die zelf werken tot stand kan brengen, is dat volgens het AIPPI onvoldoende voor het claimen van auteursrechten, verklaart de advocaat. “Maar als er bijvoorbeeld door de mens nog is geselecteerd in de resultaten, en die resultaten leiden tot een origineel eindresultaat, dan kan er WEL bescherming van auteursrechten zijn.”

Patenten

Hemmer verwacht ook een oplaaiende discussie binnen het patentrecht. “AI wordt allang ingezet door farmaceuten om nieuwe toepassingen voor medicijnen te vinden. Die bevindingen worden nu, kort door de bocht, uitgespuugd door een computer. Is er dan nog wel sprake van inventiviteit zoals in het traditionele octrooirecht?”

“De bottom line is dat AI een steeds grotere rol krijgt bij de totstandkoming van werken en uitvindingen”, concludeert Hemmer. “De discussie die daarbij de komende decennia gevoerd gaat worden in de rechtszaal is of er voldoende menselijke inbreng is geweest.”

Wat is kunstmatige intelligentie? Wat kun je ermee en waar liggen de kansen en risico’s? In deze IO-video geven Buster Franken en Vincent Müller antwoord op de belangrijkste vragen:

Lees hier al onze berichten in de categorie digital