Door Walter Baets
Walter Baets is hoogleraar complexiteitsmanagement en businessmodelinnovatie. Hij is voormalig decaan van de Graduate School of Business van de Universiteit van Kaapstad. Momenteel is hij actief als Wicked Problems Owner bij Eindhoven Engine.
We verwachten vaak dat problemen eigendom zijn van iemand en dat er ook iemand is (een individu of bedrijf) die het probleem wil oplossen. De eigenaren hebben vaak relevante kennis, zodat ze min of meer weten waar ze moeten zijn voor de oplossing. Voor eenvoudige, lineaire problemen, gebaseerd op de inzichten van één bepaalde wetenschappelijke discipline, en zeker niet dynamisch, heeft dat gewerkt. Hoe bouwen we een elektrische auto? Kunnen we een batterij uitvinden die groot genoeg is om zonnestroom in een huis op te slaan? Kunnen we brandstoffen vinden die minder vervuilen? We weten ongeveer waar we moeten zoeken en welke richting we op moeten om oplossingen te vinden. Vervolgens gaan we het gewoon doen: de probleemeigenaar stuurt het proces.
Geen duidelijke oplossing vooraf
De meeste problemen die we vandaag de dag tegenkomen in de maatschappij zijn echter wicked; dit betekent dat ze geen duidelijke plausibele oplossing vooraf hebben. Ze zijn gebaseerd op interactie met mensen, hun leven en hun dagelijkse activiteiten. Problemen die er toe doen hebben een sterke menselijke dimensie en de technologie is ondersteunend. Denk aan emissies, voedselzekerheid, klimaatverandering, mobiliteit, de energietransitie, armoede en ongelijkheid, laaggeletterdheid, verbroken sociale contracten en het verbroken politieke contract in democratieën.
In feite hebben we geen idee wat het wicked problem eigenlijk is, dus moeten we beginnen met het te begrijpen. Maar wie is de eigenaar ervan? Over het algemeen niemand. We delen allemaal onze kromme verhalen over de probleemgebieden, sommige gebaseerd op feiten, sommige op alternatieve waarheid, sommige op wishful thinking. Vervolgens springt iemand die de noodzaak voelt om iets te doen op een mogelijke oplossing, althans voor een deel van het probleem, en negeert het volledige probleem. Soms zijn de oplossingen erger dan het probleem.
Kunnen we de kwaliteit van ons klimaat verbeteren door de subsidies aan de fossiele brandstofindustrie (een hot topic in Nederland vandaag) af te bouwen? Het zal zeker effect hebben, maar hebben we enig idee wat er vervolgens kan gebeuren? Kunnen we samenwerken met alle betrokken partijen om het probleem beter te begrijpen voordat we in de oplossingsmodus springen? Oplossingen zijn gemakkelijk, maar het probleem begrijpen is een stuk lastiger. Omdat deze problemen ‘wicked’ zijn, hebben we de collectieve intelligentie van alle belanghebbenden nodig om het te kunnen doorgronden.
Oplossingen zijn gemakkelijk, maar het probleem begrijpen is een stuk moeilijker.
Walter Baets
Eindhoven Engine
Bij Eindhoven Engine ben ik de Wicked Problems Officer. De functietitel is niet zo interessant, maar wat wel interessant is, is dat we benaderingen proberen te ontwikkelen die helpen om probleemgebieden te begrijpen en dat we hebben geleerd dat, hoewel technologie echt zou kunnen bijdragen aan het oplossen van veel problemen, we eerst het probleem zelf moeten begrijpen. Vandaag de dag zijn te veel oplossingen op zoek naar een probleem. Dit is niet nieuw, maar het is jammer dat het gewoon doorgaat. We hebben een aanpak bedacht die door iedereen bgebruikt kan worden, die voor elk project van nut kan zijn om te beginnen met het begrijpen van het probleemgebied. Het is slechts één mogelijke route, maar wel één die lijkt te werken.
Samenvattend: omdat de meeste problemen die er vandaag de dag toe doen wicked zijn, moeten we de tijd nemen om het probleemgebied in al zijn dimensies en complexiteit te begrijpen, in het belang van iedereen, voordat we in de oplossingsmodus springen. Oplossingen komen bijna automatisch uit een diepgaand begrip van het probleem. Begin van je probleem te houden in plaats van van je oplossing. Probeer het gewoon, en je zult verrast zijn dat er kansen zullen worden gecreëerd.
Dit artikel werd eerst gepubliceerd op Walter Baets’ LinkedIn account.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
