In de kerstvakantie mocht ik een college bijwonen van de professor met de meeste fans in Nederland (en misschien wel ter wereld): Professor Dr. Freek Vonk. Okay, Freek Vonk noemt zijn college geen ‘college’ maar een ‘show’, en hij hield zijn college niet in een collegezaal maar in een concertzaal, maar dat is gewoon een kwestie van framing. Wanneer je een verhaal deelt over bioluminescentie met als doel dat mensen daar iets van opsteken, dan geef je gewoon college.
Van dreunen naar kijken
Er waren twee dingen die me raakten tijdens dit college. In de eerste plaats was dat zijn frame van de wetenschap. Bioloog Freek Vonk legde uit dat hij ieder dier ziet als een verhaal en dat elk verhaal het verdient om verteld te worden. Zijn frame was niet zijn kennis van het dier, waarover hij overduidelijk ook beschikt, maar zijn frame was die van het verhaal. Freek Vonk leert je kijken naar een dier, hij leert je niet alle feitjes over het dier op te dreunen. Freek Vonk leert je verwonderen, niet stampen. Een goed museum doet het zelfde: dat deelt niet alleen de titel van een schilderij en het jaar waarin het geschilderd is, maar dat leert je serieus kijken naar een schilderij. De ander écht leren kijken is één van de allergrootste talenten van een professor.
Het tweede dat me raakte was zijn oproep tot actieve bewustwording en gedragsverandering: nu je al deze inzichten hebt, wat doe je daar dan mee? Hoe ga je daar op een verantwoordelijke manier mee om? In het geval van Freek Vonk riep hij een ieder op om goed om te gaan met de kwetsbare natuur. De titel van zijn college, ‘dieren in het donker’, betrof daarom niet alleen bioluminescentie, ofwel het uitstralen van licht door levende organismen, maar was óók een oproep om het dierenrijk en de natuur als geheel niet in het donker te plaatsen maar in het licht van onze aandacht.
“Onderwijsinnovatie”
De afgelopen jaren hebben veel onderwijsinstellingen in het hoger onderwijs ervoor gezorgd dat de kans dat studenten een professor treffen als Freek Vonk minimaal is. Onder het mom van “onderwijsinnovatie” zijn de colleges meer en meer in de ban gedaan. Een voorbeeld is de HILL-methode (High Impact Learning that Lasts) waarbij hoorcolleges in het verdomhoekje worden geplaatst omdat bij een hoorcollege de student onvoldoende aan zet zou zijn. In een dergelijke onderwijsconstructie wordt een docent een coach en coacht hij studenten door hun eigen leerproces. De gedachte is prachtig, het probleem is echter dat het verkeerde in de ban wordt gedaan.
Het probleem is niet het hoorcollege, maar het probleem is de inspiratieloze docent. Hoorcolleges zijn saai wanneer ze door docenten gegeven worden die door een ander opgestelde slides staan voor te lezen, wanneer ze gebaseerd zijn op wat ook al in een boek staat en wanneer het doel is om zoveel mogelijk kennis op te kunnen dreunen. Rijtjes, definities, opsomlijsten met factoren, eigenlijk horen ze allemaal niet in een college thuis. Saaie colleges zijn niet saai omdat het een college is, maar omdat de persoon die het college verzorgt saai is.
Klaarstomen van de innovatoren van morgen
Laten het veelal nu net dat type docenten zijn, die van die saaie colleges, die het prima vinden om voortaan niet als docent maar als coach door het leven te gaan. Als je er toch al een hekel aan had om een college voor te bereiden, dan ben je blij dat je dat nu niet meer hoeft te doen. Tegelijkertijd gun je studenten die je wilt voorbereiden op de toekomst, de innovatoren van morgen, een docent die hen anders leert kijken en doen. Een soort Freek Vonk dus. Je gunt hen niet gecoacht te worden door docenten die zelf niet de inspiratie hebben om een inspirerend college te geven, maar je gunt hen de docenten die hun college transformeren in een show en met hun show het doel hebben dat hun publiek geïnspireerd huiswaarts keert. Je gunt hen gebouwen met de meest inspirerende theaterzalen waarin collegeshows kunnen spetteren en knallen, in plaats van grote leerpleinen vol vergadertafels voor gesprekken met je coach. Je gunt het hen dat ze met een mind-blowing gevoel naar huis keren en dat ze écht aan het denken zijn gezet.
Innovatie begint niet bij kennis en feiten. Innovatie begint bij inspiratie en passie. Juist om die inspiratie en passie over te brengen is het hoorcollege het ultieme medium. Innovatief hoger onderwijs kan niet zonder inspirerende hoorcolleges. Ik gun het de innovatoren van de toekomst om in hun studietijd les te krijgen van de ‘Freek Vonk’ van hun vakgebied: van een professor die alles, maar dan ook alles uit de kast haalt om het meest inspirerende hoorcollege neer te zetten en die pas echt gelukkig is als dat college bij de student ook iets in gang heeft gezet: als zijn verhalen hebben aangezet tot verwondering, tot nadenken én tot anders gedragen. Hoorcolleges zijn niet ouderwets, ze zijn het meest innovatieve onderwijs dat je een student kunt bieden.
