De laatste tijd vragen mensen me vaak of het überhaupt zin heeft om in deze onzekere en turbulente tijden een nieuw bedrijf op te starten of een bestaand bedrijf over te nemen. Zowel de oprichters als de opvolgers wegen de kansen en risico’s tegen elkaar af. En gezien de vele onzekerheden, beperkingen en negatief nieuws rond Covid-19 en de zogenaamde Corona-crisis is het begrijpelijk dat de onzekerheid en dus de risico’s zwaarder wegen dan de kansen.
Daarachter zit de angst om te falen. Er is ook de twijfel om de juiste beslissingen te nemen en mogelijk achteraf met schuldgevoelens te moeten omgaan. Begrijpelijk. Angst is een zeer belangrijke emotie, omdat het wijst op risico’s die we niet volledig kunnen voorzien. Het zegt ons dat we voorzichtig moeten zijn. En dat is wat we moeten doen in een situatie zoals we die nu meemaken. Maar voorzichtig handelen betekent niet dat je niet moet handelen. Succesvolle ondernemers kenmerken zich juist door het feit dat ze zich bewust zijn van hun angsten, maar ze niet laten blokkeren.
Twijfel hoort erbij
Twijfel hoort erbij in deze tijd. Hoe moeten we nu weten wat de juiste beslissingen zijn? We praten al jaren over VUCA-tijden en hoe we daarin moeten handelen. Sommige bedrijven leven al lang in een VUCA-wereld omdat hun markten en technologische omstandigheden gewoonweg zo waren – vluchtig, onzeker, complex en dubbelzinnig. En plotseling leven we allemaal in een VUCA-wereld.
Binnen enkele weken heeft Covid-19 onze wereld op zijn kop gezet, ons laten zien hoe weinig we weten, hoe complex onze afhankelijkheden in de internationale goederenhandel zijn en hoe moeilijk we het vinden om te accepteren dat er geen duidelijke antwoorden en oplossingen zijn. We moeten een tweeledige visie hebben voordat we in deze tijden belangrijke beslissingen nemen. Kijk dus naar beide kanten. En neem dan beslissingen en overwin je twijfel.
Zie je angst onder ogen
Waarom? Er zijn veel verhalen over succesvolle ondernemers en hun geheimen van succes. Alle succesvolle ondernemers die ik ken hebben hun angsten en twijfels in cruciale situaties onder ogen gezien. Ze hebben hun persoonlijke angsten onder ogen gezien en overwonnen. En om hun twijfels weg te nemen, hebben ze advies en andere meningen ingewonnen en vervolgens een richting bepaald.
Wat overblijft zijn de mogelijke schuldgevoelens. Meestal voelen we ons schuldig als we weten dat we bewust iets verkeerds hebben gedaan, niet aan de verwachtingen hebben voldaan en gepakt zijn. We kunnen niet alle juiste beslissingen in ons leven nemen. Ik ken niemand die geslaagd is. Maar we kunnen omgaan met redenen waarom we als mensen fouten maken, verkeerde beslissingen nemen, die tot mislukking kunnen leiden. We kunnen leren van de ervaringen van anderen en proberen deze te integreren in ons gedrag en onze beslissingen.
Lieg niet tegen jezelf
Ondernemers falen omdat ze tegen zichzelf liegen. Omdat ze geen onaangename feiten willen toegeven, er netjes over willen praten of negeren. Dit omvat ook onze blinde vlekken en vooroordelen. We hebben ze allemaal. Door er niet mee om te gaan, kunnen we onze onbewuste denk- en handelingspatronen niet herkennen en dus niet meenemen in onze besluitvormingsprocessen. Dus we bedriegen onszelf – liegen tegen onszelf.
Een andere reden waarom ondernemers falen is de overmoed, de overmoed om alles te kunnen doen, om geen grenzen te kennen en het gevoel te hebben eindeloze financiële, tijdelijke en energetische middelen te hebben. Zelfvertrouwen en de overtuiging voor de eigen doelstellingen en projecten zijn belangrijk en een voorwaarde voor zakelijk succes. Het is net zo belangrijk om zicht te hebben op je eigen middelen en hun grenzen. Want met geweld gaat alles goed – veel dingen gaan ook kapot.
Ik heb al geschreven over de twijfel. Toch is twijfel ook een van de belangrijkste redenen waarom ondernemers failliet gaan. Twijfel, dit gevoel van op het gaspedaal staan en tegelijkertijd remmen, in cirkels rondlopen, de oriëntatie verliezen en nergens heen gaan. En om veel energie te gebruiken in het proces. Twijfels kunnen alleen worden overwonnen met een duidelijke beslissing. Succesvol zijn als ondernemer vereist ook moedige en gedurfde beslissingen.
In elke crisis kansen
Crises zijn kansen. En kansen veranderen in crises als ze niet worden benut. Het Griekse woord crisis betekent niet alleen kans en crisis, maar ook beslissing. Een crisis wordt pas een kans als we bereid zijn beslissingen te nemen. Alle oude wijsheidsleertjes hebben gemeen dat ze de wereld beschrijven als polariteit. Dit betekent dat er in elke crisis kansen zijn en dat er in elke kans risico’s zijn.
Mijn antwoord op de vraag van de oprichters en opvolgers of zij in deze periode een ondernemersrisico moeten nemen is dan ook altijd: Als jij overtuigd bent van je idee, doe het dan. Maak gebruik van de kansen die in deze coronacrisis liggen en draag bij aan het feit dat we daarna een betere wereld zullen hebben dan voorheen. En wees je bewust van de risico’s, vooral de persoonlijke risico’s: zelfbedrog, overmoed en twijfel. Het grootste risico van een ondernemersactiviteit is de ondernemer zelf.
Over deze column:
In een wekelijkse column, afwisselend geschreven door Bert Overlack, Mary Fiers, Peter de Kock, Eveline van Zeeland, Buster Franken, Tessie Hartjes, Jan Wouters, Hans Helsloot, Katleen Gabriels en Auke Hoekstra, probeert Innovation Origins te achterhalen hoe de toekomst eruit zal zien. Deze columnisten, soms aangevuld met gastbloggers, werken allemaal op hun eigen manier aan oplossingen voor de problemen van deze tijd. Zodat morgen beter wordt. Hier lees je alle vorige afleveringen.
