Het vulkaangesteente zeoliet zou de belasting van het milieu door stikstofgebruik in de landbouw sterk kunnen beperken. Onderzoekcentrum B-Ware en Wageningen University onderzoeken wat de impact is van zeoliet op nitraatuitspoeling, de gewasopbrengst en de stikstofcyclus van een bedrijf.
Een eerste proef met zeoliet wijst uit dat er tot tachtig procent minder nitraat in het grondwater zit onder grasland waar gestrooid is. Onderzoeker Mark van Mullekom van B-Ware stuitte bij toeval op de mogelijkheid van het gesteente. Op vakantie ontmoette hij een melkveehouder uit Friesland die vertelde met zeoliet te werken.
„Sindsdien zijn de opbrengsten van zijn gewassen groter. Daarnaast houden de gemalen korrels van het gesteente zijn stallen droog en door zeoliet door het voer van de koeien te mengen, zouden ze minder snel ziek worden.”
Zeoliet: win-win
Van Mullekom was vooral geïnteresseerd in het effect van zeoliet op het nitraatgehalte in het grondwater in zand- en lössgronden. Zoals bekend komt door bemesting veel stikstof inde bodem terecht. Na regen spoelt dit als nitraat uit naar het grondwater. Te veel nitraat in het grondwater is slecht voor de biodiversiteit in natte natuurgebieden en drinkwaterbedrijven pompen dit water op.
Metingen van het grondwater op het land van de Friese boer bevestigen het vermoeden van Van Mullekom. Op de plek waar zeoliet is gestrooid, zit zeventig tot tachtig procent minder nitraat in het grondwater.
De gedachte luidt dat zeoliet ammonium goed vasthoudt. Dat heeft twee positieve gevolgen, eentje voor de boer en de ander voor het milieu. Gewassen kunnen misschien langer profiteren van het stikstofaanbod en dus beter groeien. Daarnaast spoelt er minder stikstof naar het grondwater.
Nader onderzoek
Na enthousiaste reacties op de eerste testen ging Van Mullekom verder. Hij onderzoekt nu samen met Wageningen University op velden in Brabant, Limburg en de Achterhoek het effect van zeoliet uitgebreider.
Sommige proefvelden worden met zeoliet bestrooid, andere niet. Zo weten de onderzoekers de verschillen in de kwaliteit van het grondwater en opbrengsten.
Boeren zouden de investering aan zeoliet makkelijk kunnen terugverdienen. Zeoliet kost €100 per 400 kilo. Zelfs als de opbrengst tegenvalt, zouden de overheid en drinkwaterbedrijven zeoliet kunnen inzetten in drinkwatergebieden of op plekken waaruit natuurgebieden hun grondwater onttrekken. Lagere stikstofverliezen dragen bovendien bij aan de kringlooplandbouw die wordt nagestreefd.
Minder aandacht nitraatuitspoeling
Volgens Van Mullekom gaat op dit moment de meeste aandacht uit naar stikstofuitstoot in de lucht en de neerslag daarvan in natuurgebieden. „Voor de uitspoeling van nitraat naar het grondwater is tot nu toe veel minder aandacht. Maar dat vormt ook een groot probleem omdat Europese normen worden overschreden en de impact op het milieu groot is.”
Zeoliet is een poreus, vulkanisch gesteente. Het ontstaat in de buurt van vulkanen en wordt in mijnen gewonnen. Het door B-Ware gebruikte gesteente komt uit Slowakije.
Omdat de steen poreus is en voor een groot gedeelte uit lucht bestaat, is die licht en heeft hij een groot negatief geladen oppervlak waaraan positief geladen stoffen zoals ammonium kunnen binden. Behalve als toepassing in de landbouw en de waterzuivering wordt zeoliet ook als kattenbakgrit gebruikt.
