Venetië is eigenlijk de hoofdstad van het overtoerisme. Om die massa te managen is de stad een informatiesysteem aan het ontwikkelen dat uniek op de wereld is.
Een rood stoplicht aan het begin van de Rialtobrug, een slagboom voor het San Marcoplein. Dat waren voor de gemeente Venetië mogelijke maatregelen om het overtoerisme een halt toe te roepen. In plaats daarvan kwam het coronavirus. “We kunnen zonder meer zeggen dat het virus het ‘over’ nu wel heeft geschrapt,” zegt Pierpaolo Campostrini, technisch beheerder van de basiliek van San Marco.
Maar ook al zou het ongebreidelde toerisme na de coronacrisis terugkeren, toch komen er geen dranghekken, slagbomen en stoplichten in Venetië. Daarvoor in de plaats is de stad aan het bouwen aan een informatiesysteem, waarbij alle bezoekers real time in ‘beeld’ worden gebracht met als doel de toeristenstroom te managen. Het systeem functioneert al, de dataroom wordt in juni opgeleverd.
Het informatiesysteem komt uit de koker van Paolo Bettio, directeur van Venis, het gemeentelijk ICT-bedrijf. “We hebben op 34 belangrijke plekken in de stad sensors geplaatst die de voetgangers volgen,” zegt hij. “De sensors houden het aantal mensen bij, met welke snelheid ze zich voortbewegen en of het kinderen of volwassenen zijn.” De sensors geven een vaag zwartwit beeld af, waarop echter heel duidelijk het aantal mensen per bepaald oppervlakte te zien is en wat hun lengte is. <zie foto> “Je ziet niet meer dan silhouettes, zodat we geen inbreuk maken op de privacy.” Het gaat er niet om wie iemand is, maar wat zijn of haar beweging is.
Tracking van de mobiele telefoon
De gegevens die de sensoren bieden worden gekoppeld aan de datagegevens die de Italiaanse telecomaanbieder TIM levert door het meten van sim-gebaseerde tracking van de mobiele telefoon. Hiermee kan de herkomst van een bezoeker worden gecheckt en daarmee ook grosso modo het type bezoeker: is hij of zij toerist of bewoner?
Behalve te voet is er maar een andere manier om je in Venetië te vervoeren. Dat is natuurlijk over het water. Om toezicht te houden op het verkeer over de Canale Grande en in de lagune waarin Venetië ligt, zijn 39 beeldherkenningssensors aangebracht. De sensors maken gebruik van een algoritme waarbij de prestaties verbeteren naarmate ze aan meer data worden blootgesteld (machine learning). Zo worden alle vaartuigen geclassificeerd naar type om uiteindelijk in de dataroom inzicht te krijgen wat voor boten er op een bepaald moment op Canale Grande varen.
Monitoring van alle vaarbewegingen
Is het een gondel, een vaporetto (waterbus) of een barcheta (platbodem) et cetera? Dat is handig, omdat de gondel maximaal zes mensen (in coronatijden teruggebracht naar vier personen) kan vervoeren en de vaporetto zo’n 200 mensen (het coronamaximum is momenteel 55 opvarenden). Alle vaarbewegingen worden waargenomen, inclusief afwijkende verkeersmanoeuvres (zoals het tegen de richting invaren en het aanleggen waar een ligplaatsverbod geldt), maar ook de golfbeweging en de dichtheid van het verkeer in het algemeen.
Effectief reguleren van de bezoekersstroom
De gegevens die de 35 sensoren op de openbare weg en de 39 sensoren aan de waterkant leveren, komen samen in een zogeheten ‘datameer’ ,waar de ongestructureerde data wordt geanalyseerd. Datameren zijn goed te gebruiken als het gaat om het inzichtelijk maken van real time gegevens. En daar gaat het om. In de dataroom in het centrum van Venetië wordt de actuele situatie weergegeven. Zo kan de bezoekersstroom effectief worden gereguleerd.
“Met deze data kunnen we op elk moment van de dag precies aflezen hoeveel personen in Venetië zijn en waar ze zich bevinden. Omdat de gegevens voortdurend met data uit het verleden worden gevoed, kunnen we uiteindelijk voorzien waar de verkeerstromen heen gaan.” Deze gedragsstatistieken zijn in het begin niet direct beschikbaar, maar wel naarmate het systeem langer in gebruik is. Als bijvoorbeeld blijkt dat elk jaar tijdens de derde dag van het carnaval rond middernacht opstoppingen ontstaan bij de Rialtobrug kan het systeem dat voorzien en de dataroomanalisten daarop inspelen.
In de dataroom, die de ‘Venezia smart control room’ heet, komen niet alleen de gegevens binnen die de 74 sensoren leveren, maar ook tal van andere data, zoals real time openbaar vervoer en data betreffende het gemotoriseerd verkeer dat over de dijk richting het historisch centrum rijdt. Het centrum is namelijk per auto en trein alleen via een dijk te bereiken (aan de rand van het centrum gaan de auto’s in parkeergarages).
De smart room heeft ook de regie bij calamiteiten. “Deze slimme gegevens stellen ons in staat om bijvoorbeeld iemand per brancard via de minst drukke route af te kunnen voeren.” Een ander voorbeeld is als er door een ongeluk op de dijk het verkeer komt vast te zitten. “Dat is in het verleden vaker gebeurd. Nu kan in een seconde alle hulpactie centraal worden gecoördineerd.”
‘Enige stad met zo’n ‘smart’ informatiesysteem’
Maar er zijn veel andere toepassingen bedenkbaar. Contact tracing moet een eitje zijn. “In theorie kunnen de data van een smartphoneapp die met coronavirus besmette personen opspoort worden gekruist met data in ons systeem,” erkent Bettio. Volgens Bettio is er geen andere stad ter wereld die beschikking heeft over zo’n ‘smart’ informatiesysteem. Niet gek voor een stad die in 2021 haar 1600-jarige bestaan viert.
Ook interessant:
Venetië likt haar wonden en probeert kansen te zien in de coronacrisis
Data van Peazy maakt parkeren eenvoudiger voor bezoekers
