Uitgestrekte weilanden met grazende koeien, af en toe doorsneden door een geel-blauwe trein. Ons dagelijks leven speelt zich af in dit vertrouwde decor. Maar zelden beseffen we hoezeer onze eetgewoonten het landschap beïnvloeden. Generaties lang heeft vlees onze tafels gesierd en onze tradities gevoed. Dit verhaal vertelt hoe ons dieet – het eten van dierlijke producten in het specifiek – het Nederlandse landschap heeft gebeeldhouwd. En misschien nog wel spannender: hoe onze omgeving eruit zou zien als veganisme ineens diepgeworteld zou zijn in onze cultuur.
- Een veganistische levensstijl heeft enorme impact op het Nederlandse landschap
- Stel de samenleving zou radicaal overgaan op een vegan dieet, dan vinden er verrassende omwentelingen plaats. Koeien worden vervangen met veldbonen en de klaproos maakt een comeback.
Het woord “veganisme” zorgt, ook vandaag de dag, nog steeds voor oogrollen. Heel gek vind ik dat niet. Er zijn altijd wel een paar enthousiaste vegans te vinden die hun boodschap net iets te luidkeels verkondigen op sociale media, of tijdens een taartmomentje op een verjaardagsfeest. Soms lijkt het alsof deze moraalridders met megafoons door het leven gaan, en daar wordt een grote groep mensen – inclusief ikzelf, en ik heb al meer dan tien jaar geen kroket of rookworst meer genuttigd – héél moe van.
Maar wat nou als we deze overschreeuwers even vergeten en we geen allergie hadden ontwikkeld voor veganisme. Wat nou als 99 procent van de Nederlanders ineens enorm enthousiast zou zijn over deze leefstijl. Hoe zou ons kikkerlandje er dan uitzien? Wat kunnen we eigenlijk allemaal doen met uitgestrekte weilanden zonder koeien?
Kansen voor de veldboon
Laten we er even vanuit gaan dat de vegan Nederlander van de toekomst graag gezond wil zijn. Hoewel het met dit dieet mogelijk is om alle voedingsstoffen binnen te krijgen, zijn er valkuilen. Ik heb laatst zelf nog een bloedtest laten afnemen, waaruit onder andere een ijzertekort naar voren kwam. Ook kan het een uitdaging zijn om voldoende eiwitten binnen te krijgen.
In de toekomst speelt Nederland daar slim op in. Uitgestrekte graan- en maïsvelden behoren tot het huidige landschap. Maar in de toekomst zijn er juist kansen voor de eiwitrijke gewassen, zoals veldbonen, erwten en hennep. Onderzoek uit Groningen toonde bijvoorbeeld al aan dat vooral de veldboon een goede kandidaat is om de Nederlandse landbouw gezonder en duurzamer te maken.
De wilde natuur
Goed, akkers vol met felgroene veldbonen dus, da’s één. Maar, in onze fantasiewereld kunnen we heus meer doen met al die leegstaande weilanden nu alle koeien verdwenen zijn. De kale velden die ooit het domein van veeteelt waren, vormen we om tot een oase voor de wilde natuur. Vogels kunnen zich er ongestoord nestelen. Vlinders, die ooit een fragiel en marginaal bestaan leidden, maar zeer belangrijk zijn voor bestuiving en biodiversiteit, krijgen weer de ruimte. En reken maar dat dat een prachtig plaatje oplevert voor wie de uitgestrekte wildgebieden passeert in de NS-trein.
Schuren benutten
Naast leegstaande velden, hebben we in onze radicaal veganistische samenleving natuurlijk ook te maken met ontelbaar veel verlaten schuren. Zonde om die onbenut te laten. We bouwen ze om tot verticale landbouwinstallaties waar we verschillende gewassen, zoals groenten en kruiden, onder gecontroleerde omstandigheden telen. Zo produceren we het hele jaar door voedsel en nemen we afscheid van seizoensgebonden teelt.
En mochten we in onze droomwereld voorlopers zijn en als voorbeeld dienen voor de rest van de wereld, waarom dan niet sommige schuren omtoveren tot toeristische attracties, waar mensen kunnen zien hoe de overgang naar een veganistische levensstijl de traditionele landbouw heeft getransformeerd. Daarmee kan Nederland mooi een zakcentje verdienen.
De klaproos maakt een comeback
Er treden nog meer verrassende wendingen op in ons scenario. Als Nederland van de één op de andere dag zou stoppen met veeteelt, zou er bijvoorbeeld een aanzienlijke vermindering optreden in de uitstoot van schadelijke gassen zoals methaan, een krachtig broeikasgas dat wordt geproduceerd door herkauwende dieren zoals koeien.
Een voorbeeld van een bloem die in grote getalen kan terugkeren in Nederland is de Klaproos. Deze helderrode pareltjes kwamen van oudsher al in Nederland voor. Ze gedijen op akkers, maar de intensieve landbouw en het gebruik van bestrijdingsmiddelen hebben hun aantallen verminderd. Met de verschuiving naar meer natuurlijke en biodiverse landbouwpraktijken zouden klaprozen weer de kans krijgen om het Nederlandse landschap te verfraaien.
Terug naar de realiteit
Terwijl we fantaseren over Nederland 2.0, moeten we realistische conclusies trekken. Het veranderen van eetgewoonten en culturele tradities is in de echte wereld geen eenvoudige taak. Het gaat gepaard met heel wat frictie. De boeren verzetten zich (ook nu al) fel tegen nieuwe maatregelen. Het aanmoedigen van een verschuiving in eetgewoonten bij de bredere bevolking vereist veel educatie, bewustwording en gedragsverandering. Al met al kost het tijd, energie en handenvol geld.
Genoeg uitdagingen te overwinnen dus. Maar daar krijgen we wel wat voor terug: kleur! Velden vol met knalrode klaprozen, felgroene veldbonen en de meest adembenemende vogels en vlinders, zo gek klinkt me dat niet in de oren.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
