De Brainportregio is een belangrijke groeimotor van de Nederlandse economie. Het is dan ook, zowel voor de regio zelf als voor het land, van groot belang om die positie verder te verstevigen. Dat daarmee niet alleen het verdienvermogen toeneemt maar ook talrijke maatschappelijke opgaven kunnen worden aangepakt, maakt dat doel alleen maar relevanter. In een serie van 12 artikelen kijkt Innovation Origins naar de meest in het oog springende vraagstukken binnen dit streven. Leidraad daarbij is het onderzoek ‘Brainport aan de top‘ dat Rabobank in samenwerking met Strategy Unit publiceerde. Vandaag het vierde artikel in deze reeks, waarin we naar de kansen van scale-ups binnen het zo hoog gewaardeerde innovatieklimaat kijken.
Als de Brainportregio het érgens over eens is, dan is het wel over het innovatieve karakter van het ecosysteem. Een dikke 8,4 geven de betrokkenen hiervoor aan zichzelf en hun collega’s. Wie wil bouwen aan een toekomst rond een baanbrekende nieuwe technologie, zou zich hier dus bij uitstek thuis moeten voelen. Maar dat betekent nog niet dat succes verzekerd is. Veel hangt ook af van de manier waarop het bedrijf intern is georganiseerd, zegt Kees de Schipper, sectorspecialist Industrie bij Rabobank en een van de schrijvers van het rapport Brainport aan de Top.
“Meest belangrijk binnen die bedrijfsorganisatie: zorg voor ruimte om te ondernemen en te experimenteren, liefst op het snijvlak van verschillende technologieën. Zeker in deze tijden is de valkuil om vooral met de korte termijn bezig te zijn, bijvoorbeeld door je primair te richten op de directe vragen van je klanten. Maar het is van belang om daarvan los te komen. Out of the box, de lange termijn, de doelen die daarmee samenhangen moet je echt vastleggen binnen je onderneming.”
Nieuw bloed
Hoe beter een groeibedrijf daarin slaagt, des te groter de kans dat het uiteindelijk kan opklimmen naar de status van Original Equipment Manufacturer, kortweg OEM. Want hoe innovatief de regio ook is, er is behoefte aan nieuw bloed naast de bekende OEM’s als ASML, Philips en DAF. De stap van start-up naar scale-up weten veel high tech bedrijven binnen Brainport wel te zetten, maar om van daaruit tot OEM uit te groeien, dat is een ander verhaal, zo blijkt.
Samenwerking is daarbij onmisbaar, zegt De Schipper. “Een groeiend bedrijf heeft de meeste kansen als er direct gezocht wordt naar partnerships. De ontwikkeling van technologie gaat zo snel dat je nooit in alles specialist kan zijn. Uiteindelijk komen de beste nieuwe producten tot stand wanneer partners hun krachten bundelen. Het is logisch dat scale-ups vooral gefocussed zijn op technologieontwikkeling. Maar er ligt ook een grote uitdaging in het vermarkten van hun product. Naast technische kennis vraagt dit ook om commerciële know-how. Scale ups doen er dus goed aan om tijdig te investeren in commerciële slagkracht.”
Scale-ups zijn hoe dan ook de toekomst van de Brainport-regio, daar zijn de betrokkenen het wel over eens. Deze bedrijven kiezen voor een businessmodel dat voor een brede markt relevant is en dat geschikt is voor een internationale uitrol. Ze spelen een belangrijke rol bij de ontwikkeling van nieuwe markten en ze helpen bij de oplossing van de grote opgaven van onze tijd, zoals de energietransitie, de gezondheidszorg en mobiliteit. Niet alleen de bedrijven zelf, de hele maatschappij heeft belang bij hun succes. Maar te vaak is gebrek aan kapitaal de oorzaak van een haperende doorgroei, zo constateerden we ook al in een eerder deel van deze serie. Er zijn veel budgetten beschikbaar voor het uitwerken van nieuwe ideeën, de start-up fase. Een grotere uitdaging ligt echter in het vervolgtraject: hoe zorg je dat een kansrijke ontwikkeling opgeschaald wordt en zich ontwikkelt tot een professioneel toekomstbestendig bedrijf en uiteindelijk een toonaangevende OEM?
Optimistisch
John Blankendaal kent het dilemma. Als managing director van Brainport Industries staat hij dagelijks in direct contact met al die scale-ups en grote toeleveranciers die ook nu al zo belangrijk zijn voor Brainport. “Ik hoor de verhalen ook dat financiering voor groei van gevestigde bedrijven en start-ups wel goed loopt nu, maar dat het voor scale-ups toch wat lastiger is. Misschien zijn ze in dit opzicht inderdaad wat achtergesteld, maar ik denk toch dat we ook voor deze categorie optimistisch kunnen zijn. Zulke ontwikkelingen kosten veel tijd, kijk maar hoe lang ASML erover deed om te komen waar ze nu zijn. Maar juist omdat scale-ups die eerste fase succesvol zijn doorgekomen, neemt het risico voor een investeerder af. Bovendien: voor een goed idee is altijd geld beschikbaar.”
Als het gaat om de ‘next OEM‘, ziet Blankendaal de kansrijke scale-ups vooral in de hoek van nieuwe technologieën zoals fotonica, 3D printing en waterstof. Waterstof in Brainport? “Ja, inderdaad. Maar dan niet in eerste instantie in de productie van waterstof zelf, maar veel meer in de equipment eromheen. Specifieke componenten, electrolyzers, daar zijn we goed in binnen Brainport.”
In 3D printing wijst Blankendaal niet alleen op het succesvolle Additive Industries maar ook op relatieve nieuwkomer Marketiger (gevestigd op Brainport Industries Campus) als bedrijven die grote stappen zetten. Rond fotonica is Smart Photonics het voorbeeld dat herhaaldelijk wordt genoemd; niet voor niets stak het Rijk onlangs miljoenen in dit bedrijf, om daarmee te voorkomen dat het naar het buitenland zou verkasssen. “Maar staar je niet blind op de grenzen van Brainport”, waarschuwt John Blankendaal. “Vanuit Brainport Industries denken we niet in dat soort beperkingen. Technobis, dat onlangs Additive Industries oprichter Daan Kersten als CEO aantrok, is minstens zo belangrijk voor ons, ook al zit hun kantoor in Alkmaar. Ons netwerk reikt tot diep in Duitsland, een regio moet je wat mij betreft op een Europees niveau zien.”
AI en blockchain
Nieuwe technologieën zijn ook voor lector Ger Post van Fontys Hogescholen de sleutel tot de volgende OEMs. Naast de door Blankendaal genoemde sectoren ziet hij ook ruimte voor ontwikkeling rond Artificial Intelligence (AI), data science en Blockchain. “Kijk maar eens naar de initiatieven die nu rond de TU Eindhoven zichtbaar worden. Grote kans dat daar iets moois uit gaat komen.” Post denkt dat de kans daarop groter wordt naarmate er logische combinaties kunnen worden gemaakt met de ‘traditionele’ highlights van Brainport rond HTSM, precisie-engineering en mechatronica
Senior Relatiemanager voor de Sector industrie bij Rabobank Corporate Clients, Jos van Rooij, is het daarmee eens. “Van oudsher zijn we hier goed in hardware, maar inmiddels is software een onlosmakelijk onderdeel van ons verhaal geworden. De volgende ASML kan niet bestaan zonder een datagedreven fundament. Dat is gewoon een voorwaarde.”
Verdienvermogen van morgen
En daarmee zijn we terug bij de kernboodschap van Kees de Schipper: onderneem en experimenteer met een combinatie van nieuwe technologieën. En neem daarvoor als scale-up ruim de tijd. “We moeten beseffen dat het belang groot is, met name voor het verdienvermogen van morgen. Scale-ups en OEMs staan aan de basis van innovaties die daar sterk aan bijdragen. En het mooie is, zeker in deze regio, dat veel van die innovaties aan onze grote maatschappelijke opgaven raken. Technologische ontwikkelingen zijn van directe invloed op de grote vraagstukken van onze samenleving, zeker rond duurzaamheid. Vandaar ook dat we zo hameren op een gezond systeem van financiering, juist voor die scale-ups die het in zich hebben tot een OEM uit te groeien.”
Lees hier de andere tot nu toe gepubliceerde artikelen in deze 12-delige serie.
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
