Uniek Sporten Brabant en Fontys versterken maatschappelijke positie van mensen met een beperking

By Charlotte Post

Nanny Kuijsters-Timmers, docent en onderzoeker bij de opleiding SPECO Sportmarketing van Fontys Economische Hogeschool Tilburg, vertelt dat het hier niet om een eenmalig project gaat: “We zijn in 2019 bewust begonnen als community of practice in het kader van TEC for Society.” Deze praktijkgemeenschap bestaat uit docent-onderzoekers, studenten, afstudeerders en werkveldpartners. Het verkennen en versterken van de maatschappelijke waarde van sport vormde de aanleiding tot het starten van deze samenwerking. “Een van de gebieden waarbij dat van belang is, is sporten voor mensen met een beperking. Mensen met een beperking sporten en bewegen minder buitenshuis en ervaren soms een drempel hiertoe”, aldus Kuijsters-Timmers. “Reden dus om deze ‘unieke sport’ te ondersteunen.”

Vaste aanspreekpunten

In het voorjaar van 2019, toen Uniek Sporten Brabant nog maar net gestart was als platform voor het bij elkaar brengen van vraag en aanbod van deze sporten, zocht SPECO daarom de samenwerking op. Kuijsters-Timmers: “Het is een doorlopende samenwerking waarbij we steeds nieuwe onderzoeksprojecten oppakken. We werken met een vaste kleine club, zodat er echt een robuuste samenwerking is met het werkveld.” Dit wordt erg gewaardeerd vanuit Uniek Sporten Brabant: “Ze vinden het prettig om met een vast team docenten samen te werken. Die vaste aanspreekpunten zijn belangrijk. Doordat we elkaars taal spreken, kunnen we meer betekenen en bouwen we meer kennis op.”

Kennis verspreidt zich als olievlek

Vanuit SPECO zijn het Kuijsters-Timmers en haar collega Jeroen Hairwassers die deel uitmaken van dit team. Hij vertelt: “We zoeken steeds naar samenwerkingen waarbij we studenten kunnen betrekken bij vraagstukken. Samen met de studenten onderzoeken we het werkveld en betrekken we de organisaties en hun netwerk.”

Centraal staat hierbij het maatschappelijke vraagstuk hoe je meer mensen met een beperking kan aanzetten tot buitenshuis sporten en bewegen. “Wij willen het onderwijs koppelen aan die vraagstukken. Wij vormen daarmee een schakel. Daarbovenop doen de studenten onderzoek naar deelgebieden.” Die kleinere projecten zorgen ervoor dat de opleiding als geheel een uitgebreide kennisbank opbouwt waar de betrokken organisaties veel voordeel van hebben. “En de organisaties zelf zetten het ook weer uit binnen hun eigen netwerk. Zo verspreidt de kennis zich als een soort olievlek.”

Psychische problematiek

Kuijsters-Timmers geeft enkele voorbeelden van de deelonderzoeken: “We hebben onder meer gekeken naar de kansen en mogelijkheden om het platform Uniek Sporten Brabant te versterken. Daarbij hebben we ons gericht op de unieke sporters zelf en de verschillende soorten handicaps. Maar we zijn ook in gesprek gegaan met sportverenigingen.” Weer een ander deelonderzoek had te maken met het vinden van aanknopingspunten met de geestelijke gezondheidszorg: “Daar was nog weinig kennis over bij Uniek Sporten Brabant. Samen hebben we heel specifiek gekeken naar de mogelijkheden om in die wereld contacten te leggen.”

Amputatievoetbal

Ook op het gebied van frame- en amputatievoetbal is SPECO actief. “Onze studenten brengen in kaart wie daaraan mee wil doen en welke clubs dat willen faciliteren”, legt Kuijsters-Timmers uit. Het gaat daarbij niet alleen om wat er op het veld gebeurt maar ook om de structuur eromheen. Zo moeten de mensen worden opgehaald en naar het veld worden gereden. Er is dus een netwerk nodig van organisaties die dat samen willen introduceren. “Ons onderzoek heeft daadwerkelijk zo’n netwerk opgeleverd”, vertelt Kuijsters-Timmers. “PSV heeft het met een paar andere verenigingen opgepakt en ook zijn de KNVB en een aantal gemeentes erbij betrokken. Onze studenten hebben eraan bijgedragen dat dit netwerk van de grond komt.”

(Tekst loopt door onder de foto)

Altijd in ontwikkeling

Hairwassers vult aan: “De ene student keek hierbij naar de aanbodkant. Wat kunnen clubs bijvoorbeeld beter doen om de sporten daar te laten plaatsvinden? Weer een andere student deed onderzoek naar de behoeftes van de doelgroep en wat de belemmeringen zijn. Die deelprojecten hebben we binnen SPECO allemaal bij elkaar gebracht.” Ook de komende jaren blijft SPECO met Uniek Sporten Brabant samenwerken rondom dit thema. “Het gaat echt om het opbouwen van een kennisnetwerk. Zoiets is altijd in ontwikkeling. Het zal nooit helemaal af zijn”, zegt Kuijsters-Timmers.

Versterking maatschappelijke positie

Er zijn inmiddels ook studenten die binnen SPECO afstuderen op thema’s rondom sporten voor mensen met een beperking. Kuijsters-Timmers: “Een van deze studenten heeft onderzocht waarom het belangrijk is hier subsidie voor te verlenen. Hij heeft een aantal goede argumenten naar voren gebracht.” Zo blijkt het voor mensen met een beperking heel belangrijk om buitenshuis deel te nemen aan sport- en beweegactiviteiten. Dit draagt bij aan het uitbouwen van sociale contacten en het vergroten van het zelfvertrouwen. “De kans op een maatschappelijke positie neemt hierdoor toe. Ze krijgen eerder een baan of gaan vrijwilligerswerk doen.”

Wegnemen drempels tot unieke sporten

De mensen om wie het gaat, reageren overwegend positief. De doelgroep is echter heel breed en dat maakt het lastig is te zeggen over de reactie van de groep als geheel. Het gaat om mensen met downsyndroom tot mensen met amputatie. En om mensen met diabetes tot mensen die revalideren. “We merken wel dat de aandacht als heel waardevol gezien wordt”, aldus Kuijsters-Timmers. “Deze mensen zitten vaak met allerlei praktische problemen. Ze willen wel buitenshuis sporten maar weten soms niet hoe ze op het sportveld moeten komen. Het wegnemen van die drempels wordt zeer op prijs gesteld. Dat er hulpmiddelen en netwerken worden ontwikkeld, is dus van groot belang. ”

Schil rondom doelgroep

Hairwassers en Kuijsters-Timmers constateren dat de doelgroep soms moeilijk te bereiken is. “Wij kijken samen met de studenten en Uniek Sporten Brabant hoe we toch zoveel mogelijk impact kunnen hebben”, legt Hairwassers uit. “Een mooi voorbeeld is dat verschillende studenten onderzoek hebben gedaan bij zorginstellingen. Daar spraken ze niet alleen met de cliënten maar vooral met de coördinatoren, de zorgverleners. Die kunnen vaak een completer beeld geven. Zo kwamen we erachter dat sommige zorginstanties nog weinig kennis hebben van de mogelijkheden rond sporten voor mensen met een beperking.” Door meer kennis en informatie te verschaffen over de mogelijkheden wordt de schil rondom de doelgroep beïnvloedt. Zo wordt de al eerder genoemde olievlek nog verder verspreid.

Duurzame Ontwikkelingsdoelen

Hairwassers ziet bovendien nog een groter, overkoepelend thema, namelijk inclusiviteit: “De vraagstukken gaan steeds meer die kant op. Inclusief bewegen in de breedste zin van het woord is een leidend thema. Binnen heel Nederland.” De studenten maken op deze manier tevens kennis met de door de Verenigde Naties opgestelde Duurzame Ontwikkelingsdoelen (Sustainable Development Goals, of SDG’s). “Fontys besteedt hier steeds meer aandacht aan. Het is immers de taal die heel de wereld spreekt. Deze samenwerking met Uniek Sporten Brabant biedt de opleiding en studenten de mogelijkheid hier een bijdrage aan te kunnen leveren”, aldus Hairwassers.