Tolkie maakt complexe teksten van de overheid een stuk begrijpelijker

By Youri van Heumen

Waar de ambtenarij dol is op complex taalgebruik, is dat niet het geval voor laaggeletterden. In totaal zijn er in Nederland meer dan tweeënhalf miljoen mensen die moeite hebben met het begrijpen van een tekst van de overheid. Vaak staat er in zo’n ambtelijk stuk tekst noodzakelijke informatie die cruciaal is voor de burger.

“Erg zonde als de overheid deze informatie niet duidelijk overbrengt op de mensen voor wie het aanvankelijk bedoeld is”, zo stellen Laurens van den Berg en Jeroen van de Nieuwenhof, oprichters van Tolkie. Zij bedachten oplossingen om teksten een stuk begrijpelijker te maken. In deze aflevering van start-up of the day vertellen de ondernemers meer over hun missie.

Hoe kwamen jullie op dit idee?

Van den Berg: “Het idee is aanvankelijk ontstaan vanuit de journalistiek. We zagen dat zeker 2,5 miljoen mensen journalistieke teksten niet goed begrijpen. Dat is een heel hoog aantal. Deze mensen kunnen wel lezen, maar niet goed genoeg om sommige teksten te kunnen begrijpen. Journalisten proberen wel ingewikkelde zaken op een begrijpelijke manier uit te leggen. Dat is ons vak. Maar voor mensen die moeite hebben met lezen en schrijven is dat vaak niet voldoende.

Hoe langer we met dit probleem worstelden, hoe meer we ervan overtuigd raakten dat dit probleem niet alleen voor journalistieke teksten geldt. Denk ook aan teksten van woningcorporaties, gemeentelijke nieuwsteksten en belangrijke informatie van de Rijksoverheid. Dat willen we veranderen door een digitale variant van de taalbuddy aan te bieden. Teksten zijn hiermee makkelijker te begrijpen, want moeilijke woorden worden op verschillende manieren uitgelegd. Ons systeem geeft bijvoorbeeld synoniemen of voorbeeldzinnen, laat afbeeldingen zien, leest moeilijke woorden voor of biedt ze aan voor vertaling.”

Hoe hebben jullie de behoefte in kaart gebracht?

Van den Berg: “We wilden zeker weten dat onze oplossing aan zou slaan. Daarom begonnen we met een marktonderzoek. Onze klanten zijn organisaties met een website, terwijl de gebruikers de laaggeletterden zelf zijn. Zo kwamen we erachter waar laaggeletterden tegenaan lopen. Dat zijn vooral moeilijke woorden en lange en complexe zinnen in teksten van bijvoorbeeld een gemeente. Zo kwamen we tot de conclusie dat er bij zowel organisaties als de laaggeletterden zelf grote vraag is naar een geautomatiseerde oplossing om teksten toegankelijker en begrijpelijker te maken.”

Cisco-directeur: ‘Digitale tijdperk leidt tot nieuw soort analfabetisme’

We zijn in het tijdperk van exploderende hoeveelheden digitale data terecht gekomen, en dat levert voordelen op maar – voor sommige mensen – ook nadelen.

Waarom zouden organisaties hiervoor betalen?

Van de Nieuwenhof: “Omdat zij ook veel waarde kunnen halen uit onze tool. Organisaties krijgen namelijk statistieken en analyses voorgeschoteld over het gebruik ervan. Zo wordt inzichtelijk welke woorden worden aangemerkt als complex. Of bepaalde zinnen die veel worden vertaald vanuit het Nederlands naar een andere taal. Ze leren hun gebruikers dus beter kennen en kunnen daar hun teksten op aanpassen.”

Tegen welke uitdagingen zijn jullie aangelopen?

Van de Nieuwenhof: “Een van de uitdagingen is dat onze doelgroep, de laaggeletterden, vrij lastig te bereiken is. Het is niet zo dat je aan de buitenkant van iemand kan zien of deze persoon laaggeletterd is of niet. Uiteindelijk hebben we een aantal taalgroepen gevonden waarmee we veel in contact hebben gestaan om de tool te testen. Naarmate de tijd vorderde, bouwden we een netwerk op van mensen die het ook leuk vinden om met ons in contact te blijven om onze tool constant te verbeteren.”

“Bedrijven moeten hun data intelligenter gebruiken”

Agilytic is een start-up uit het Belgische Terhulpen die bedrijven helpt allerlei bedrijfsgegevens te analyseren om zo tot betere beleidsbeslissingen te komen.

Van den Berg: “Een andere uitdaging is het nóg slimmer maken van de huidige versie. De definities en synoniemen die we uitserveren zijn nog met de hand geschreven, dan wel gecontroleerd. Dat hebben we gedaan omdat we nog te vaak zien dat definities uit het woordenboek nog complexer zijn dan het woord zelf. We zijn nu bezig met een onderzoek naar de geschiktheid van nieuwe taalmodellen om dit proces nog sneller te laten verlopen. Het behouden van kwaliteit is hierin essentieel.”

Wat doen jullie anders dan de concurrenten?

Van de Nieuwenhof: “Het antwoord is kort: er zijn geen mensen of organisaties die hetzelfde doen als wij. Het enige dat in de buurt komt, is de voorleesfunctie op websites. Maar ook dat is slechts een klein deel van ons totaalpakket. Er kleven bovendien een heleboel nadelen aan die voorleesfunctie. Zo weten we niet of mensen zitten te wachten op een stem die de hele webpagina voorleest in plaats van de zinnen die een obstakel vormen voor mensen. En wie zegt dan dat mensen het daadwerkelijk ook begrijpen. Bij sommige woorden werkt een afbeelding of een voorbeeldzin simpelweg beter.”

Wat zijn doelen voor de toekomst?

Van den Berg: “Het afgelopen half jaar zijn we druk bezig geweest met het optimaliseren van de tool. Op zeer korte termijn willen we het op de markt brengen. Het is niet zo dat we nog nergens actief zijn, want we draaien al op de website van Omroep Tilburg. Desondanks blijft het samenwerken met andere organisaties een speerpunt binnen ons bedrijf. Alleen zo kunnen we steeds betere hulp bieden aan de mensen die het nodig hebben.”

Start-up of the day Archieven – Innovation Origins

Verspreid over heel Europa zijn dagelijks duizenden jonge bedrijven hard aan het werk om onze wereld morgen een stuk beter te maken. Juist uit deze kleine bedrijven komen met de meest verassende en innovatieve ideeën tevoorschijn. Daarom zet Innovation Origins Elke dag zo’n start-up in de schijnwerpers.