Driekwart van de Europeanen woont in een stedelijk gebied. Steden zijn verantwoordelijk voor meer dan zeventig procent van de CO2-uitstoot wereldwijd. De missie is bedoeld om ambitieuze steden een steuntje in de rug te geven en niet in 2050 maar al in 2030 klimaatneutraal te zijn. “We hebben altijd trailblazers nodig die zichzelf hogere doelen stellen, zodat andere steden daarvan kunnen leren”, aldus Ursula von der Leyen, president van de Europese Commissie.
De steden ontvangen de aankomende twee jaar in totaal €360 miljoen voor innovaties. Ook kunnen ze zich aansluiten bij grootschalige pilots, wordt er gewerkt aan een netwerk tussen de deelnemende steden en is er advies op maat van het Mission Platform, dat speciaal voor de missie is opgericht.
Eindhoven-Helmond: prelude van lokale klimaatdoelstellingen
Eindhoven en Helmond zijn als duo-stad geselecteerd voor de Cities Mission. Het feit dat de steden gezamenlijk meedoen, is tekenend voor wat de Brainportregio karakteriseert: samenwerken. “Als stad kun je deze klus niet alleen klaren. We bouwen voort op onze samenwerking binnen de Brainportregio”, aldus de gemeente Eindhoven in dit persbericht. De steden zetten in op vergroening, innovatie en gedragsverandering van inwoners en de markt.
Jonas Onland is een van de aanjagers voor deelname aan het Europese initiatief. “Hightech bedrijven uit de Brainportregio voorzien een enorme groei. Maar, daarmee wordt ook hun maatschappelijke verantwoordelijkheid belangrijker en groter. Deelname aan de Cities Mission betekent dat alle belanghebbenden, overheid, bedrijven en kennisinstellingen, samen een plan moeten opstellen. Dat is heel belangrijk.”
Zaragoza: Eldorado voor klimaatneutraliteit
Voor Eindhoven-Helmond begint het project met het opstellen van eigen, lokale doelstellingen op het gebied van klimaatneutraliteit. Onder de honderd deelnemers bevinden zich echter genoeg steden die op dat gebied al veel verder zijn. Neem Zaragoza, een Spaanse stad die al in 2011 aankondigde dat het in 2030 klimaatneutraal wil zijn. Op het gebied van hernieuwbare energie is de stad een waar Eldorado. Er lopen drie rivieren door de stad, de zon schijnt er het hele jaar door en het ligt op een open plek waar het veel waait.
“Alle omstandigheden om een pionier te zijn in de energietransitie zijn aanwezig. We moeten alleen nog zorgen dat we alleen schone energie gebruiken”, aldus Blanca Solans Garcia, algemeen directeur Europese fondsen bij de gemeente Zaragoza. De gemeente heeft een hele reeks projecten op poten gezet die zijn georganiseerd rondom vier kernpunten.
“Alle omstandigheden om een pionier te zijn in de energietransitie zijn aanwezig.”
Blanca Solans Garcia
Elektrische bussen, een stadsbos, windenergie en een bioraffinaderij
Het eerste kernpunt is duurzame mobiliteit. Zo worden het openbaar vervoer en alle taxi’s geëlektrificeerd en komen er deelauto’s waar iedereen gebruik van kan maken. Op natuur gebaseerde oplossingen zijn het tweede kernpunt. Zo legt de gemeente een bos aan rondom de stad (The Citizen Forest) waarin voor elke Zaragozaan een boom geplant wordt. “Dit is een belangrijke erfenis voor komende generaties. We zijn een jaar geleden begonnen met planten. Het is de bedoeling dat het bos uiteindelijk 133 ton CO2 absorbeert. Al deze op natuur gebaseerde oplossingen samen moeten zorgen voor een CO2-reductie van vijf procent van de totale uitstoot van de stad tot 2030”, aldus Solans Garcia.
Derde kernpunt van het beleid zijn maatregelen gerelateerd aan energie en energie-efficiëntie. Denk aan het verduurzamen van woningen of het creëren van wijken die energieneutraal zijn, of zelfs energie overhouden. Door het integreren van zonnepanelen, verwarmingssystemen op basis van biomassa of elektrische voertuigen.
Als laatste focust het gemeentebestuur op circulaire economie. Zo nam de stad de eerste bioraffinaderij op industriële schaal van Europa in gebruik. “Die raffinaderij is in staat om een derde van het organische afval dat de stad produceert te verwerken tot mest. Dat wordt dan gebruikt om het stadsbos of landbouwgrond te bemesten.”
Aarhus: al sinds 2008 klimaatneutraal als doel
Een andere Cities Mission-stad is Aarhus. Een middelgrote studentenstad middenin de natuur, gelegen aan de oostkust van Denemarken. De energietransitie is er al veel langer prioriteit van de lokale overheid. In 2008 al stelde het gemeentebestuur als doel om in 2030 klimaatneutraal te zijn. “In de afgelopen veertien jaar hebben we de CO2-uitstoot al met meer dan de helft verminderd”, vertelt Ingeborg Jacobsen, strategisch projectontwikkelaar bij de gemeente Aarhus. Jacobsen managet de deelname van Aarhus aan de missie.
Transitie van het energiesysteem
Bij het terugdringen van de CO2-uitstoot lag het zwaartepunt bij een transitie van het energiesysteem en de bronnen van energievoorzieningen. Jacobsen: “In Aarhus is 95 procent van de huishoudens aangesloten op een verwarmingssysteem. We konden al die huishoudens dus in een klap overzetten op duurzame biomassa.” In de toekomst moet de afhankelijkheid van biomassa worden teruggedrongen en worden vervangen voor andere duurzame energiebronnen. Om er ook voor te zorgen dat er minder energie nodig is, zijn gebouwen van de lokale overheid, inwoners en bedrijven energie-efficiënt gemaakt.
Daarnaast werkt de stad aan het elektrificeren van het openbaar vervoer en de infrastructuur van fietspaden. Onlangs kondigde het aan de grootste geothermische centrale van Noord-Europa aan te leggen, om de energievoorziening verder te verduurzamen.
‘We zijn er nog niet’
De stad heeft dus al significante ervaring opgedaan en wil dat graag delen met andere deelnemende steden. “Tegelijkertijd hebben wij ook behoefte aan ervaring van andere steden. Want we zijn er nog niet.”
Om in 2030 honderd procent klimaatneutraal te zijn, zullen inwoners van Aarhus aan de bak moeten, aldus Jacobsen. “Wij kunnen een framewerk creëren dat de klimaatvriendelijke keuzes zo makkelijk mogelijk maakt. Door woningen, kantoren en gebouwen energie-efficiënt te maken. Door een goed fietsnetwerk aan te bieden. Door het openbaar vervoer te verduurzamen en aantrekkelijk te maken. Maar uiteindelijk zijn het de bewoners die de keuzes moeten maken. Dat is de grootste uitdaging.”
“Uiteindelijk zijn het de bewoners die de keuzes moeten maken. Dat is de grootste uitdaging.”
Ingrid Jacobsen
Klimaatcontract
Alle deelnemende steden moeten de komende jaren een Klimaatcontract opstellen. Dat contract bestaat uit verschillende onderdelen. “We moeten een inventarisatie maken van al het werk dat gedaan moet worden”, aldus Jacobsen. Verder moet elke stad ook een investeringsplan maken en een actieplan waarin staat hoe de stad in 2030 klimaatneutraal wil worden. “Het contract moet ondertekend worden door stakeholders uit de stad. Gemeentes kunnen het niet alleen, ze hebben de inwoners, bedrijven, kennis- en onderwijsinstellingen en nog veel andere stakeholders bij nodig.”
Zowel Solans Garcia als Jacobsen beschrijven deelname aan de Europese missie als erkenning voor het harde werk dat ze al verzetten. Jacobsen: “Het gaat niet zozeer om het geld, maar meer om het platform dat de EU aanbiedt om steden te helpen hun weg richting klimaatneutraliteit voor te zetten. De sleutel tot een duurzamere wereld ligt voor een groot deel bij lokale overheden.”
Omslagfoto: Zaragoza
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
