De recente ommezwaai van Shell op het gebied van groene doelen, met plannen voor een stabiele olieproductie tot 2030, komt het bedrijf op kritiek te staan vanwege zijn eerdere steun voor het Akkoord van Parijs. Het recente besluit van CEO Wael Sawan om prioriteit te geven aan aandeelhoudersrendement kwam als een verrassing voor velen, evenals het plan om $40 miljard te investeren in olie- en gasproductie in plaats van $10-15 miljard in koolstofarme producten. Critici hebben Shell de huid vol gescholden en benadrukt dat de voortdurende focus op fossiele brandstoffen de noodzakelijke energietransitie in de weg staat.
- Ondanks de publieke verontwaardiging is Shell van plan om de olieproductie tot 2030 voort te zetten.
- Shell is wettelijk verplicht om zijn CO2-uitstoot tegen 2030 met 45% te verminderen.
- De campagne van Shell om CO2-neutraal rijden te promoten werd als misleidend bestempeld.
Juridische uitdagingen en klimaatactivisme
Shell, dat in de top 10 van meest vervuilende bedrijven ter wereld staat en 1% bijdraagt aan de wereldwijde uitstoot, kreeg onlangs een belangrijke juridische tegenslag te verwerken toen een Nederlandse rechtbank een aanzienlijke vermindering van 45% van haar CO2-uitstoot tegen 2030 voorschreef. Met deze historische rechtszaak, aangespannen door Milieudefensie en gesteund door 17.379 mede-eisers en 6 organisaties, ziet Shell zich genoodzaakt zich te verantwoorden voor haar substantiële bijdrage aan klimaatverandering en substantiële preventieve maatregelen te nemen.
De rechtbank heeft bepaald dat Shell haar Scope 1, 2 en 3 emissies in haar gehele energieportefeuille met 45% moet verminderen in 2030, tegenover de niveaus van 2019. De rechtbank gaf Shell de flexibiliteit om de verdeling van deze reducties over deze scopes te bepalen. Dit mandaat komt echter met het verplichte voorbehoud van een totale reductie van 45%.
Uit de uitspraak van de rechtbank: “Met betrekking tot de zakelijke relaties van de Shell-groep, inclusief de eindgebruikers, vormt dit een belangrijke inspanningsverplichting, in het kader waarvan van Shell mag worden verwacht dat zij de nodige stappen onderneemt om de ernstige risico’s die voortvloeien uit de door hen gegenereerde CO2-uitstoot weg te nemen of te voorkomen, en dat zij haar invloed aanwendt om eventuele blijvende gevolgen zoveel mogelijk te beperken.” De implicaties suggereren dat Shell mogelijk nieuwe investeringen in de winning van fossiele brandstoffen zal moeten heroverwegen en haar productie van fossiele grondstoffen zal moeten beperken om aan het mandaat te voldoen.
De rechtbank verwierp het argument van Shell dat het EU-emissiehandelssysteem (ETS) extra emissiereductie in de weg stond, met als tegenargument dat het ETS alleen van toepassing is op een deel van de emissies van Shell binnen Europa en niet op emissies buiten de EU. De zorgvuldigheidsnorm vereist dus dat Shell de wereldwijde emissies vermindert die mogelijk schadelijk zijn voor Nederlandse burgers. Verder verwierp de rechter de stelling van Shell dat een reductieverplichting zinloos zou zijn omdat dergelijke emissies zouden worden verdrongen door andere bedrijven, wat de unieke verantwoordelijkheid van Shell voor haar emissies impliceert.
In het licht van de veranderende strategie van Shell, die winst hoger aanslaat dan milieubehoud, blijft het onzeker of het bedrijf zich aan de uitspraak van de rechtbank zal kunnen houden. De publieke opinie over Shell is overwegend ongunstig, omdat milieuactivisten blijven protesteren tegen de mogelijk schadelijke boorplannen voor fossiele brandstoffen. Shell staat volop in de schijnwerpers nu het bedrijf zijn weg zoekt tussen een recordjaarwinst van 32 miljard pond en de controversiële rol die het speelt in het katalyseren van klimaatverandering en de wereldwijde gevolgen daarvan.
Misleidende reclame en valse toezeggingen
De Advertising Standards Authority (ASA) in het Verenigd Koninkrijk verklaarde dat een reclamecampagne van Shell om haar groene initiatieven te promoten misleidend was en verbood deze vervolgens. De ASA stelde dat Shell in haar advertenties had verzuimd te vermelden dat het grootste deel van haar activiteiten draait om milieubelastende fossiele brandstoffen, zoals benzine.
Shell heeft zichzelf opgeworpen als een ambitieuze deelnemer in de race naar duurzame energie, met de belofte om in 2050 koolstofemissies netto nul te hebben. Tegelijkertijd is het bedrijf van plan zijn gasactiviteiten met een vijfde uit te breiden. De verboden advertentiecampagne, die werd verspreid via tv, posters en YouTube-kanalen, was gericht op het promoten van hernieuwbare elektriciteitsbronnen, windenergie en initiatieven om auto’s op te laden. In de op het klimaat gerichte advertenties van Shell stond: “Van het opladen van elektrische auto’s tot duurzame elektriciteit voor uw huis, Shell geeft klanten meer koolstofarme keuzes en helpt de energietransitie in het Verenigd Koninkrijk te stimuleren”.
De uitspraak van de ASA volgde op een klacht die was ingediend door Adfree Cities, een actiegroep, en het was niet de eerste in zijn soort in het Verenigd Koninkrijk. Eerder verbood de ASA al “groene” advertenties van het Spaanse Repsol en het Maleisische Petronas, omdat ze hun activiteiten en CO2-reductiestrategieën niet volledig openbaar maakten.
In een reactie op het advertentieverbod verdedigde Shell de campagne door te stellen dat het de bedoeling was om het aanbod van energieproducten met een lagere uitstoot onder de aandacht te brengen. Shell was van mening dat het noemen van haar van oudsher koolstofrijke activiteiten de positieve milieuboodschap van de advertenties zou tegenwerken. Shell bekritiseerde het besluit van de ASA en noemde het “kortzichtig” en suggereerde dat het het momentum van het Verenigd Koninkrijk in de overgang naar hernieuwbare energie zou kunnen verstikken.
De ASA stelde echter dat consumenten, die bekend zijn met de op fossiele brandstoffen gebaseerde activiteiten van Shell, waarschijnlijk niet op de hoogte zouden zijn van de specifieke details met betrekking tot de aanpak van emissiereductie van elk bedrijf. De reclamewaakhond stelde dat advertenties consumenten zouden misleiden als ze een verkeerd beeld geven van de rol die koolstofarme initiatieven spelen in de algehele strategie van een bedrijf, zowel nu als in de nabije toekomst.
Deze uitspraak versterkt eerdere invloeden van de Reclame Code Commissie (RCC) in Nederland, waar de CO2-neutraal rijden-campagne van Shell ook misleidend werd bevonden. De campagne daar beloofde klanten bij Shell-tankstations een extra cent per liter brandstof te laten betalen om het planten van bomen en het behoud van bossen te ondersteunen, terwijl de geldigheid ervan voor het volledig compenseren van CO2-uitstoot onbewezen blijft.
Verbod op reclame voor fossiel
De uitspraken tegen Shell hebben geleid tot politieke en maatschappelijke reacties waarin wordt aangedrongen op een verbod op reclame voor fossiele brandstoffen, vergelijkbaar met het verbod op tabaksreclame. Dit heeft geleid tot Kamervragen van de politieke partijen GroenLinks, PvdA en Partij voor de Dieren. Belangengroepen zoals Reclame Fossielvrij, Greenpeace, WWF en ActionAid hebben ook hun steun uitgesproken voor een dergelijk verbod in Nederland en in de hele EU.
Koolstofafvang en -opslag: oplossing of façade?
In het voorstel van Shell voor het afvangen van kooldioxide zegt het bedrijf in 2050 tot een uitstoot van nul procent te willen komen. Sceptici wijzen echter al snel op de schrijnende tekortkomingen van dit plan. Ter verduidelijking: het Quest Carbon Capture and Storage (CCS)-project in Alberta, Canada, dat eigendom is van Shell en wordt beschouwd als een “florerend voorbeeld” van CCS, heeft minder dan bevredigende resultaten laten zien op het gebied van koolstofemissies. Volgens een onderzoek van de internationale waakhond Global Witness heeft de fabriek sinds 2015 maar liefst 7,5 miljoen ton broeikasgassen uitgestoten en slechts 5 miljoen ton CO2 afgevangen.
Dit betreurenswaardige resultaat betekent dat de Quest-fabriek minder dan de helft (48%) van zijn koolstofemissies heeft afgevangen, een schril contrast met het door de olie-industrie beloofde afvangpercentage van 90% voor soortgelijke projecten. Als je dit afzet tegen de koolstofvoetafdruk van 1,2 miljoen benzineauto’s per jaar, begin je te twijfelen aan de effectiviteit van deze technologie bij het terugdringen van koolstofemissies.
In reactie hierop betwistten Shell-vertegenwoordigers de bevindingen van Global Witness en hielden vol dat de installatie was ontworpen om ongeveer een derde van de CO2-uitstoot af te vangen. Hierdoor worden er steeds meer vraagtekens gezet bij de belofte van Shell om met technologieën als CCS en blauwe waterstof – fossiele of met waterstof aangedreven methoden om koolstofemissies te minimaliseren – de energie- en klimaatdoelstellingen van de wereld aan te pakken.
Shell heeft zich onlangs ook teruggetrokken uit het East Coast Cluster koolstofafvang- en opslagproject van het Northern Endurance Partnership (NEP) in Noord-Engeland. In een verklaring aan Reuters verklaarde Shell, na een herziening van haar portfolio, dat ze haar aandacht verlegde naar het Acorn CCS-project in Schotland, waar ze de rol van technisch ontwikkelaar op zich zou nemen. Een voor de hand liggende vraag die dan rijst, was de terugtrekking van Shell uit het NEP-project een belichaming van haar toewijding aan fossiele brandstoffen en niet te investeren in groene initiatieven.
Geen goede strategie voor Shell en haar aandeelhouders
De beslissing van Shell om winst op de korte termijn prioriteit te geven boven duurzaamheid op de lange termijn is geen goede strategie voor het bedrijf of haar aandeelhouders. Focussen op aandeelhoudersrendement lijkt misschien een gezonde zakelijke benadering, maar gaat voorbij aan het veranderende mondiale energielandschap. De wereld schakelt over op hernieuwbare energie en de vraag naar fossiele brandstoffen zal naar verwachting afnemen. Door zwaar te blijven investeren in olie- en gasproductie, loopt Shell het risico om in de toekomst verouderd te raken.
Enron, een ander energiebedrijf dat aandeelhouderswaarde boven alles stelde, dient als waarschuwend voorbeeld. De onethische praktijken van het bedrijf en de focus op kortetermijnwinsten leidden uiteindelijk tot de ondergang. Op dezelfde manier kan de terughoudendheid van Shell om de noodzakelijke energietransitie prioriteit te geven negatieve gevolgen hebben voor het bedrijf.
De wereld verandert en groene energie is niet alleen beter voor het milieu, maar wordt ook steeds kosteneffectiever. De dalende kosten van zonnepanelen en batterijopslag bieden bedrijven een kans om hernieuwbare energie te omarmen en te profiteren van het potentieel ervan. Bedrijven die zich niet aanpassen, kunnen achterblijven, net als Kodak bij de opkomst van digitale fotografie. Kodak ging van recordwinsten in 1996 naar geen winsten in 2004. Wanneer er een technologische verschuiving plaatsvindt, kunnen de resultaten voor bedrijven die achterblijven hard en snel zijn.
Alarmerend
De beslissing van Shell om winst voorrang te geven boven milieubehoud is alarmerend en roept serieuze vragen op over de toewijding van het bedrijf om klimaatverandering tegen te gaan. Als een van ‘s werelds grootste vervuilers hebben de acties van Shell grote gevolgen voor duurzaam leven en de dringende behoefte aan klimaatoplossingen. Het bedrijf zou prioriteit moeten geven aan investeringen in koolstofarme producten en technologieën die aansluiten bij het wereldwijde streven naar duurzaamheid. Door groene energie te omarmen en de energietransitie aan te jagen. Deze strategie zou op lange termijn werken voor alle belanghebbenden.
