Polen vindt de bezwaren van Nederland tegen de export-WW, waardoor werknemers tot een half jaar in hun eigen land gebruik kunnen maken van een Nederlandse uitkering, achterhaald. “De uitwisseling van werknemers is in het belang van beide landen”, zegt minister Jadwiga Emilewicz van Ondernemerschap en Technologie, in een exclusief interview met Innovation Origins.
“Alle landen in de Europese Unie profiteren van de gemeenschappelijke markt. De Nederlandse discussie over deze uitkeringen doet mij daarom wat ouderwets aan. Ik kan me een Nederland zonder Poolse werknemers nauwelijks voorstellen. Ik denk dat sommige bouwplaatsen eenvoudigweg stilgelegd zouden moeten worden.”
(Hoe zwaar de Nederlandse bouwsector op Poolse bouwvakkers leunt, bleek uit een vorig jaar verschenen onderzoek door Cobouw. Overigens gaat het in veel gevallen om zzp’ers die geen recht hebben op een ww-uitkering.)
Vindt u het niet oneerlijk dat ze hun uitkeringen meenemen naar Polen om daar van een lange vakantie te genieten?
“Als ik met mijn collega’s uit het West-Europa spreek, zeg ik altijd: stel je eens voor dat alle Poolse werknemers teruggaan naar Polen. Ze zijn meer dan welkom. Denkt u dat uw werknemers hun plaatsen zouden innemen en hun werk zouden willen doen? Dat betwijfel ik sterk. Vergrijzende samenlevingen, zoals de Nederlandse, moeten erg voorzichtig spreken over de arbeidsmarkt. De Poolse werknemers in Nederland veranderen ook. Tien jaar geleden ging het misschien om heel eenvoudig werk, nu horen Poolse IT-programmeurs bij de besten ter wereld.”
De 44-jarige Emilewicz is een vrouw met een missie. Als minister in een rechts-conservatieve laat ze in het buitenland het moderne beeld van Polen zien. Een Polen dat al meer dan 26 jaar economische groei weet te boeken, waarvan de laatste twee jaar rond de 5 procent. Voor het Pools-Nederlandse Business Forum dat vorige week in Den Haag werd gehouden, nam de minister een keur van moderne Poolse bedrijven mee die staan te popelen om in Nederland te investeren.
“De tijd dat Polen kon concurreren met goedkope arbeid is definitief voorbij”, zegt de minister. “Daarvoor moeten we 600 kilometer verder naar het oosten, naar Oekraïne of Wit-Rusland. Investeerders komen naar Polen vanwege de kwaliteit van Poolse ingenieurs, blijkt uit alle internationale ranglijsten. In de belangrijkste programmeertalen Java en Python staan Poolse IT-ers zelfs op de eerste en de tweede plaats. Dat betekent ook dat de salarissen nu bijna op hetzelfde niveau liggen als in West-Europese landen.”
Emilewicz geeft toe dat het beeld in andere landen anders is. “De perceptie is dat we nog steeds in het begin van onze transitie staan zoals in het begin van de jaren negentig. We hebben het laagste werkloosheidspercentage sinds 1995 maar dat betekent ook dat we meer moeten betalen om de hooggekwalificeerde mensen aan het werkte krijgen. Daarnaast proberen we de Poolse economie nog innovatiever te maken. Dat is een moeilijk proces, omdat we traditioneel een erg industrieel land zijn.”
De minister somt een aantal sectoren op waarin Polen voorop loopt. “We zijn erg trots op het Poolse bankensysteem. Het is een van de meest ontwikkelde van Europa en ter wereld. U kunt overal in Polen betalen met kaart of app, of smartphone. De Poolse bevolking van 38 miljoen inwoners gebruikt meer non cash systemen dan welk ander land in het oude Europa. Daarom boosten we die markt ook. Dat wordt lang niet overal gezien.”
Polen wordt met tien Centraal en Oost-Europese landen gezien als digital challenger vanwege de digitale potentie. Emilewicz: “Het aantal IT-ingenieurs in heel centraal europa is groter dan in de hele Verenigde Staten. We hebben het potentieel en investeren heel veel. In 2016 werd 6,2 procent van ons BBP werd gecreëerd door digitale economie. de voorspelling, in 2025 kan dit mogelijk verdrievoudigen.”
Veel Nederlanders zien Polen nog steeds als een onderontwikkeld land, waar bedrijven concurreren met goedkope arbeidskrachten. Hoeveel daarvan is waar? Wat zijn de tekenen dat Polen zich ontwikkelt in de richting van een kenniseconomie?
Polen heeft al 30 jaar een vrije markteconomie. In 1989 zijn we op een zeer laag niveau begonnen. Zo’n ontwikkeling kost tijd. We verhogen onze welvaart met een van de hoogste percentages ter wereld. FTSE Russell rekent Polen tot de groep van de 25 meest geavanceerde wereldeconomieën. We concurreren steeds meer op kwaliteit en innovatie in plaats van op arbeidskosten. Onze productie en export van hightechproducten neemt toe. De uitgaven voor onderzoek en ontwikkeling nemen toe. Digitale diensten op basis van menselijk kapitaal van de hoogste kwaliteit – Poolse IT-specialisten – worden steeds belangrijker. Buitenlandse investeringen hebben vooral betrekking op geavanceerde technologieën. Als gevolg hiervan stijgen ook de lonen, wat een positieve spiraal creëert. Werknemers verwachten hogere lonen, maar ze begrijpen steeds beter de noodzaak om voor zichzelf en hun kinderen voor moderne vaardigheden en kennis te zorgen.
In hoeverre vindt u als minister van Technologie dat de regering een conservatieve signatuur heeft? Hoe verhoudt zich dit bijvoorbeeld tot de 24-uurs economie?
Deze week hadden we een kabinetsvergadering over de invoering van de verplichte vrije zondag vanaf volgend jaar. In de aanloop naar de invoering is het digitale domein sterk gegroeid. De kruidenierswinkel is op zondag weliswaar gesloten, maar de e-grocery store is open. Voor veel MKB-bedrijven is deze digitale transitie echter niet eenvoudig en daarom doen wij als overheid er alles aan om hen daarbij te helpen. Maar voor deze overheid begint de digitalisering veel eerder: daarom hebben we op de basisschool programmeerlessen geïntroduceerd.
Als Europa met China en de Verenigde Staten wil blijven concurreren, hebben we volgens Emilewicz meer samenwerking nodig. “Als we geen vooruitgang boeken op het gebied van de samenwerking op het gebied van kunstmatige intelligentie, zullen IBM Watson en Microsoft ons voor blijven en moeten we accepteren dat we in de toekomst AI-oplossingen zullen moeten kopen.”
Wanneer wordt de eerste Poolse unicorn geboren (een particulier bedrijf met een waardering van meer dan 1 miljard dollar). Uit welke sector zou je verwachten dat het afkomstig is?
Twee innovatieve Poolse bedrijven hebben de waarde van één miljard dollar overschreden. Dat zijn Allegro en CD Projekt. We hebben goede voorwaarden gecreëerd voor de ontwikkeling van start-ups in Polen, we hebben ons eigen innovatie-ecosysteem, dat voortdurend wordt aangevuld met nieuwe elementen. Het kost tijd om zo’n klassieke unicorn met een externe investeerder te verschijnen. Ik denk dat we dichterbij zijn dan we waren. Om de status van een eenhoorn te bereiken, moet je een uniek product of dienst op wereldschaal, een technologie of een baanbrekende oplossing creëren. Nu werken de snelst groeiende bedrijven aan oplossingen op basis van data-analyse en kunstmatige intelligentie, cybersecurity of biotechnologie, en Poolse start-ups zijn toonaangevend als het gaat om big data, analyse, het internet van de dingen. In deze sectoren zou ik op zoek gaan naar een Poolse kandidaat voor een klassieke eenhoorn.
Europa verliest de leiderspositie op het gebied van innovatie aan de VS en China. Welk beleid zou kunnen worden ingevoerd om de trend om te buigen? Hoe moeten Europese bedrijven reageren op de uitdaging van meer innovatieve Amerikaanse en Aziatische bedrijven?
Het zou de strategische doelstelling van de EU moeten zijn om concurrentie met China en de VS aan te gaan, maar niet door imitatie en reconstructie van oplossingen. Het ontwikkelingstraject van de EU moet een soort “derde weg” tussen deze machten zijn. Daarom moeten innovatie, concurrentievermogen, vrijhandel, mobiliteit, mobiliteit en grensoverschrijdende gegevensuitwisseling prioriteiten zijn. Als de Europese landen niet in staat zijn gedurfde stappen te zetten in de richting van een ambitieuze industriële strategie, een goed functionerende interne markt zonder protectionistische belemmeringen, een echte digitale interne markt en de diversificatie van energiebronnen, dan zullen zij te maken krijgen met langdurige stagnatie. Wat de bredere economie betreft, ligt het grootste potentieel voor samenwerking in de ontwikkeling van Europese waardeketens.
De spoorwegverbinding tussen Łódź en Chengdu is een nieuw symbool van de Poolse geo-economie geworden en wordt een nieuwe zijderoute genoemd. Hoeveel daarvan is een modewoord? Heeft de relatieve nabijheid van China werkelijk potentieel voor Poolse bedrijven en innovaties?
Polen is geïnteresseerd in het potentieel van de Chinese markt. De opening van Poolse buitenlandse handelskantoren in Sjanghai en Chengdu heeft tot doel om onze ondernemers te helpen meer te weten te komen over een andere bedrijfscultuur en de voorwaarden voor het zakendoen in China. Polen heeft de ambitie om een draaischijf te worden voor de handel tussen de EU en China. Onze plannen gaan verder dan de terminal in Łódź en omvatten een aantal multimodale transportketens. We breiden de Poolse havens uit, herstellen het potentieel van de binnenwateren en de Poolse spoorwegen doen de grootste investeringen in hun geschiedenis. Polen is actief betrokken bij de voorbereiding van de conclusies voor de komende EU-China-top, die grotendeels gewijd zal zijn aan handel, investeringen en industriële samenwerking. We werken ook samen met China in de 16+1-formule – het enige permanente forum voor een dialoog met China met deelname van EU-instellingen.
Er gaan geruchten over de mogelijkheid van Polexit. Onlangs noemde u Polexit “een mythe”. Wat zijn volgens u de gevolgen van deze stap voor de Poolse positie in de EU?
Ik houd mijn woord. Polexit is een mythe die erop gericht is de positie van Polen te verzwakken. We zien de voordelen van het EU-lidmaatschap – het functioneren binnen de interne markt en het gebruik van de vier vrijheden. 87 procent van de Polen ziet de voordelen van het EU-lidmaatschap. We zijn volwaardig lid van de EU en we vervullen alle verplichtingen die verband houden met het lidmaatschap van deze organisatie. We nemen actief deel aan de werkzaamheden van de EU, ook op belangrijke punten. Dit omvat ook het opbouwen van het voordeel van de Europese economie op de wereldmarkt ten opzichte van onze derde partners, waarover we al hebben gesproken.
Wat denkt u dat het uitgebreide sociale beleid in de EU op lange termijn van invloed kan zijn op het mondiale concurrentievermogen van de Europeanen? Zou u het als een voordeel of een last beschouwen?
Volgens Polen moet het sociale aspect van Europa gebaseerd zijn op openheid en respect voor de diversiteit van de nationale sociale modellen. Wij zijn voorstander van sociale convergentie, maar deze moet geleidelijk aan vooruitgang boeken en gelijke tred houden met de economische convergentie. De uniformering van de sociale normen op een hoog niveau zal kunstmatig zijn, niet aangepast aan het niveau van de welvaart van de economieën en zal hun concurrentievermogen verminderen.
Nederlanders zien de Poolse politiek ook als zeer conservatief, terwijl de regering bekend staat om haar traditionele waarden. Heeft dit invloed op het investeringsklimaat, omdat de technologiesector vrij progressief en liberaal is?
De sector van de nieuwe technologieën is gericht op de vrije markt en resultaatgericht. De sector heeft behoefte aan eerlijke en transparante marktregels. Wij spelen in op deze behoeften met een aantal pro-business veranderingen in de wetgeving en het faciliteren van het uitvoeren van innovatieactiviteiten. Ook ingenieurs, financiers en wetenschappers stemden voor onze regering, die de voordelen zag in de visie die wij voorstellen – de combinatie van economische transparantie met een nieuwe ethische kwaliteit van het openbare leven.
U zei dat de samenwerking tussen Poolse en Duitse bedrijven op het gebied van automatisering, AI of robotica een groot potentieel heeft. Welke barrières weerhouden dergelijke partnerschappen op dit moment?
Onze economische relaties zijn zeer goed. Er is echter een wereldwijde wedloop gaande. Om niet achter te blijven, moeten onze economieën een hoger ontwikkelingsniveau bereiken en onze samenwerking moet gebaseerd zijn op fundamenten die de uitdagingen van de toekomst aankunnen. Over een herdefiniëring van de partnerschapsbeginselen. Met dien verstande dat de grootste toegevoegde waarde in het licht van de wereldwijde concurrentie bestaat uit gezamenlijke, innovatieve projecten en dat de belangrijkste hinderpaal voor samenwerking niet langer de douane of de grenzen zijn, maar verschillende protectionistische barrières die tot uiting komen in buitensporige regelgeving.”
(Met medewerking van Bartek Ciczewski)
Lees ook deze longread over de toekomst van arbeidsmigratie in Brabant
Als je dit artikel leuk vindt, lees dan ook:
