Polar brengt ons dichter bij Antarctica, het laatste ongerepte continent

Autonoom en zonder enige vorm van uitstoot en afval, naar Antarctica rijden om daar met datzelfde voertuig onderzoek te doen. Dat is wat het studententeam Polar van de Technische Universiteit Eindhoven wil bereiken. “Bewustwording kweken over wat wat wij de aarde aandoen en het nog vrijwel onbekende continent ontdekken”, zegt Ewout Hulscher, teamleader van Polar.

Drie kilometer ijs

Nergens ter wereld is de natuur nog zo ongerept als op Antarctica. Een continent dat anderhalf keer zo groot is als Europa, helemaal bedekt met een ijslaag tot drie kilometer, en waar de meest extreme weersomstandigheden zijn. “Met windsnelheden van over de driehonderd kilometer per uur en temperaturen van min negentig graden”, vertelt avonturier, bergbeklimmer en poolreiziger Wilco van Rooijen. 

De avonturier beklom onder meer de zeven hoogste bergen van de zeven continenten, de zogenoemde Seven Summits. Waaronder de top van Mount Vision op Antarctica. Van Rooijen zag met eigen ogen wat de klimaatverandering te weeg brengt. Het is Van Rooijens missie om Antarctica intact te houden. En te laten zien hoe belangrijk het is een slimme wereld te bouwen, zegt hij. “Zodat we de aarde opbouwen en geen roofbouw plegen.” Hij krijgt in zijn missie hulp van het studententeam Polar.

Van niemand

“Het bijzondere van Antarctica is, is dat het van niemand is.” Er is een internationaal verdrag dat in 2048 verloopt. Daarin staat onder meer dat geen enkel land het continent kan claimen. Australië, Nieuw Zeeland, Argentinië, Chili, Noorwegen, Verenigd Koninkrijk en Frankrijk wilden in de jaren tussen 1907 en 1943 delen claimen. Landen als de Verenigde Staten en Rusland waren tegen die claims. In 1959 werd het verdrag door twaalf landen getekend. In Nederland is er de wet ‘Behoud Antarctica’. Van Rooijen: “Maar er is geen hond die daarvan weet.” 

Dat het verdrag in 2048 verloopt, maakt Van Rooijens missie urgent, maar zeker ook de klimaatverandering. Het ijs op de Zuidpool smelt al zes keer sneller dan onze wetenschappelijke modellen berekenen, aldus Van Rooijen. “De zeespiegel stijgt dan bijna 57 meter. Dat geloof je bijna niet.”

Belangrijk

Wat je van Antarctica ziet, is alleen maar boven de zeespiegel. Daaronder zit op sommige plekken ongeveer drie kilometer ijs en dan komt het continent. “Dat is dus het verschil met de Noordpool. Wat een dun laagje ijs is. Oneerbiedig gezegd zit daar niets onder.” Ooit zat Antarctica vast aan Zuid-Amerika, Afrika en Australië. Er zitten allerlei mineralen en fossiele grondstoffen in het continent. Vandaar dat Antarctica nog belangrijker is dan de Noordpool, zegt Van Rooijen.

“Het moet anders”

“Het is het enige continent dat wij als mensen nog niet hebben verpest”, stelt Hulscher. Hij is derdejaars student Sustainable Innovation. Wat hij precies met deze studie wil gaan doen, weet Hulscher nog niet, “maar ik weet honderd procent zeker dat ik in dit veld wil gaan werken en dit project is het begin”. Door natuurdocumentaires van onder anderen de Britse bioloog en documentairemaker David Attenborough, ontdekte de student wat “wij de aarde aandoen”. “Dat moet anders.” 

Het idee is om geheel zonder CO2-uitstoot met een voertuig naar Antarctica te rijden. Van Rooijen noemt bewust het woord ‘auto’ niet omdat hij de studenten alle vrijheid wil geven om alle mogelijkheden te onderzoeken. “Het kan een zeshoekig voertuig worden, of rond, of eentje met rupsbanden.”

Speelgoedautootje

Aanvankelijk dacht Van Rooijen dat het simpel uit te voeren was. Zo’n tien jaar geleden ontstond zijn plan. “Door een speelgoedautootje op zonne-energie weg te laten rijden, dacht ik: Als we het op dat niveau kunnen, dan moet dat toch ook in het echt kunnen?” Maar die gedachte bleek iets te simpel, bekent hij. Voordat hij bij de TU Eindhoven terecht kwam, waren er twee pogingen een geschikt voertuig te maken. Eerst samen met de Hogeschool Utrecht en daarna een met een ondernemer. Beide auto’s sneuvelden bij de eerste echte testen.

Lef

Van Rooijen bleef in zijn plan geloven en klopte aan bij de TU Eindhoven. “Dat was ook nog een lange weg. Maar op de een of andere manier heb ik deze enthousiaste groep studenten weten te vinden. Zij moeten het grootste lef hebben. Want er is nog helemaal niets. Een collegejaar lang doen ze onderzoek en dat loopt nog door. En studenten kunnen ervoor kiezen er na een jaar mee te stoppen. Maar het studententeam groeit, daar kon ik alleen maar van dromen.”

Geen afval

Het is niet alleen een voertuig maken, zegt Van Rooijen. “Alleen maar naar de Zuidpool rijden zou dom zijn. Dan ben je daar, heb je je statement gemaakt én heb je weer een stuk afval gecreëerd. Wat ben je er dan mee opgeschoten?” Daarom bedacht hij er onderzoek aan te koppelen, het liefst zonder de aanwezigheid van mensen te doen. “Dan heb je ook geen eten nodig en hoef je je ook niet druk te maken over overwinteren en afval.” 

Het studententeam startte een jaar geleden met zes man sterk. Nu telt het negen studenten. In subteams werken zij aan de deelgebieden energieopslag, het opwekken van energie, het chassis en de navigatie. Hulscher: “Wij denken in 2023 een prototype te hebben om mee te kunnen testen.” 

Voor Hulscher is Antarctica totaal onbekend terrein. Er is nog veel onderzoek nodig. “Ik weet bijvoorbeeld niet hoe moeilijk het is om daar autonoom te rijden. Op een snelweg weet je dat je binnen de lijnen moet blijven en als er een auto links van je je niet naar links mag gaan. Op Antarctica is niets.”

Sneeuw als zandkorrels

Ook is het een totaal andere ijsvlakte dan bijvoorbeeld de vlakte in Groenland of Finland, zegt Van Rooijen. Antarctica is het droogste continent ter wereld met de laagste luchtvochtigheid. Door de wind lijkt de sneeuw op zand, legt Van Rooijen uit. “En dan zijn er ook nog bevroren ijsgolven, zogenaamde sastruggi’s.” Omdat zoveel nog onduidelijk is, moet het team zo snel mogelijk op het continent gaan testen, vindt Van Rooijen. “Daar leer je het meest van. Vanachter je bureau is het onmogelijk om in een klap van achter je bureau een werkend voertuig te hebben.” 

“Wat ik heel belangrijk vind, is dat we de kennis die we opdoen delen. Wat we volgens mij in deze wereld vaak doen, als wij iets nieuws hebben uitgevonden, is er een businessmodel van maken. Dat wordt dan je verdienmodel. Kennisdelen betekent dan vaak een factuur sturen.” Van Rooijen wil zoveel mogelijk kennisdelen voor het behoud van de planeet. “Wij gaan met dat onderzoeksvoertuig kennis ophalen op Antarctica. Dat delen we zodat we uiteindelijk een slimmere planeet kunnen bouwen. Ik ben ervan overtuigd dat als we dat doen, de wereld kan gaan vliegen.”

Wilco van Rooijen was een collega van poolreiziger Marc Cornelissen, die in 2015 overleed tijdens onderzoeksexpeditie op de Noordpool. Van Rooijen was ook bij die expeditie betrokken. Op 20 januari 2021 wordt voor de derde keer de Marc Cornelissen Brightlands Award uitgereikt aan een kandidaat die zich net als Marc Cornelissen zich onderscheidt door zijn inspanningen voor een duurzamere wereld. Eerder schreef IO er dit artikel over. De inschrijving sluit 15 november.