(UPDATE: onder aan dit artikel de formele reacties uit de gemeenteraad)
In 2004 initieerde wethouder Mary-Ann Schreurs last minute een ambitieus verhuisinitiatief. Diverse culturele muziekinstellingen zouden al samenwerkend en wederzijds versterkend met een gunstigere financiële situatie in een ‘Muziekfabriek’ op het toen nog onontgonnen Strijp-S belanden.
Eén van die instellingen was de Effenaar. Gesteund door dertig poporganisaties uitte Schreurs in 2004 zorgen dat de nieuwbouw van de Effenaar aan de Dommelstraat, financieel gezien, een grafmonument zou worden. De Effenaar (met Jos Feijen als Voorzitter van de Raad van toezicht) keurde het verhuisplan af. Het had volgens de Effenaar destijds de dood betekend voor het poppodium, “want exploitatie was alleen in de nieuwbouw in het centrum haalbaar.”
En zo geschiedde dat de nieuwbouw toch verrees. Maar de markt veranderde snel. In de nieuwe Effenaar zijn de afgelopen tien jaar de bands in toenemende mate weggebleven, werd de programmering commerciëler en de tekorten blijvend. Al gauw lukte het ook niet goed om lokale en experimentele initiatieven te programmeren.
De burger bepaalt waar en wanneer hij wat wil zien en horen – en publiek bleef weg. De Effenaar zocht naar manieren om als een ‘spin in het web’ in de stad te fungeren om dat missende publiek (en dus inkomsten) in de stad te kunnen bereiken. Zo is in de loop der jaren geprogrammeerd op alternatieve plekken zoals Stroomhuis, Kapel, NRE-terrein, Sectie-C en zelfs 5 jaar na de nieuwbouw toch op Strijp-S.
Tien jaar later. De nood is hoog. De Effenaar kan het blijkbaar niet meer bolwerken. Externe huurders voor het gebouw kan ze niet vinden en ook die andere instelling, het Muziekgebouw, zit in de penarie. Al maanden is Wethouder Marco van Dorst (met, in de achtergrond, wederom Wethouder Mary-Ann Schreurs) op zoek naar een oplossing om het Muziekgebouw er bovenop te helpen. Ze zijn daarin zeer behoudend in hun communicatie naar de raad en stad. Misschien wel te behoudend.
Dan treedt Wethouder van Dorst af.
De Effenaar en het Muziekgebouw zien hun kans schoon, vinden elkaar en trekken de discussie (wederom) strategisch naar zich toe. Fusieplannen worden onthuld.
Beide partijen brengen het nieuws als een voldongen feit. En terwijl het Eindhovens Dagblad de details al kende, waren het college B&W en de raad niet op de hoogte van deze strategische plannen van de instellingen, ofschoon die een gigantische impact hebben.
Daarmee rijzen de eerste vragen. Hoe kan het dat, terwijl men bezig was extra geld te vinden, de gemeente (als aandeelhouder!) en dus de belastingbetalende burger niet op de hoogte was van deze plannen?
Hoe komt het over bij partijen (randgemeenten, eigenaar Muziekgebouw, provincie, etcetera) waar de wethouders voor extra geld aan het lobbyen zijn? En wat zegt dit over de samenwerking tussen gemeente, instellingen en partners?
De motivatie van de fusie is om de programmering in Eindhoven naar een hoger plan te tillen, ‘samen’ sta je sterker, waarmee de positie van Eindhoven als muziekstad wordt versterkt. Maar in de praktijk betekent het dat gezonde delen (de grote zaal, restaurant Effenaar & spannende Eindhovense plekken) in de stad worden ingenomen en dat de gemeente en dus de stad met de slechte delen blijft zitten. “Dat is jullie probleem” ofwel het probleem van de belastingbetaler, stelt Tiny Sanders (de aanjager van dit project en voorzitter RvC Muziekgebouw) in een reactie.
Vooral de Effenaar moet zich gaan bezinnen op haar rol. De Effenaar is ooit ontstaan als één van de aanjagers voor publiek en initiatieven waar men het nu probeert te halen. Want kleine clubs voor experiment, waar Eindhovenaren zelf het programma bepalen, ontstaan vanzelf. Ze ontstaan in Eindhoven op plekken verspreid door de stad. Door Eindhovenaren die daar zelfstandig initiatief voor tonen én nemen.
Door een fusie ontstaat een organisatie, die verantwoordelijk dreigt te worden voor een groot deel van de muziekprogrammering in de regio. Dit gaat ten koste van de diversiteit en van vernieuwende geluiden. En het amusement dat de Effenaar de laatste jaren aan de Dommelstraat laat zien is geen taak van de gemeente. Met deze fusie wordt jongerencultuur opgeofferd aan kapitaal. Gek genoeg een stelling waarmee men tien jaar geleden het Strijp-S plan naar de prullenbak verwees.
Uiteindelijk is het de politiek die beslist over geld. En het is de vraag of de politiek en de belastingbetalende burger nog wel vertrouwen hebben in deze instellingen. Want hoe kun je immers zo samenwerken?
De politiek praat vanavond voor de eerste keer over de voorgenomen fusieplannen.
Lees ook: Eindhoven verwacht bijdrage van de regio voor Muziekgebouw.
De formele reactie vanuit de Eindhovense gemeenteraad: